Autoimmunizacyjne dermatozy pęcherzowe a nowotworzenie złośliwe

Nowotworzenie złośliwe może współwystępować z autoimmunizacyjnymi dermatozami pęcherzowymi (ADP), co potwierdzają aktualne dane piśmiennicze oraz doświadczenie własne Pracowni Autoimmunizacyjnych Dermatoz Pęcherzowych UM w Poznaniu (udokumentowanych kilkudziesięciu pacjentów ze współistnieniem ADP i nowotworu złośliwego) (1).

Kancerogeneza może poprzedzać ADP (potencjalny czynnik wyzwalający patologiczną autoimmunizację), wystąpić w trakcie trwania czynnego procesu chorobowego i/lub podczas jego remisji (podczas przewlekłego leczenia immunosupresyjnego). Prawdopodobnie ponad 90% nowotworów u ludzi ma pochodzenie nabłonkowe, zatem autoimmunizacja przeciwko strukturom naskórka może odgrywać istotną rolę w procesie zapoczątkowania, a także rozprzestrzeniania się nowotworu. Przypuszczalnie zatem struktury zawierające potencjalne autoantygeny ADP, desmosomy i połączenie skórno-naskórkowe, mogą być pierwszą barierą w inwazji komórek nowotworowych. Poznanie molekularnych podstaw patologicznych mechanizmów autoimmunizacji i zapalenia w ADP w powiązaniu z mechanizmami transformacji nowotworowej jest zasadnicze dla wczesnego wykrycia i leczenia nowotworów wywodzących się od komórek nabłonkowych. Sugeruje się możliwe zaangażowanie struktur desmosomalnych (2), zwłaszcza desmoglein (DSG2, DSG3) będących autoantygenami w chorobach kręgu pęcherzycy, oraz białka Perp w proces kancerogenezy. Zmieniona ekspresja molekuł adhezyjnych (w tym rozprzestrzenianie się epitopów – epitope spreading, efekt obserwatora - bystander effect – zaangażowanie gap junctions w przekazywanie informacji, zaburzenie ścieżek sygnałowych) może przyczyniać się do wzrostu ryzyka rozwoju nowotworu. Warto zauważyć, że pacjentów ADP, u których stwierdzono współwystępowanie nowotworu cechuje odmienny proces terapeutyczny (konieczność wprowadzenia terapii celowanej/spersonalizowanej zamiast niewybiórczych metod immunosupresyjnych). Jednakże, jednoznaczne stwierdzenie rzeczywistego związku patogenetycznego jest na obecną chwilę trudne i wymaga dalszych obserwacji na większych populacjach pacjentów ADP.

1. Pietkiewicz P., Gornowicz-Porowska J., Bowszyc-Dmochowska M., Dmochowski M. Malignancy in Relation to Autoimmune Blistering Dermatoses: Molecular and Clinical Aspects. [In:] Highlights in Skin Cancer ISBN. ED. Pierre Vereecken, Intech, Croatia, ISBN 978-953-51-1073-6, s. 159-210, 2013 (intech open publisher).
2. Pietkiewicz P, Gornowicz-Porowska J, Bowszyc-Dmochowska M, Jagielska J, Helak-Łapaj C, Kaczmarek E, Dmochowski M. Discordant expression of desmoglein 2 and 3 at the mRNA and protein levels in nodular and superficial basal cel carcinoma revealed by immunohistochemistry and fluorescent in situ hybridization. Clin Exp Dermatol. 2014 Jul;39(5):628-635. doi: 10.1111/ced.12355


Legenda do ryciny:
Pemfigoid pęcherzowy rozwinięty u mężczyzny w średnim wieku z rakiem płuc, który to rak doprowadził do zgonu chorego.