Które znamiona na skórze są niebezpieczne?

Warto kontrolować znamiona na skórze, a w przypadku niepokojących zmian w ich wyglądzie – koniecznie poddać się badaniu dermatoskopowemu u dermatologa. – Najczęściej nowotwory skóry są głównie spowodowane mutacjami wywołanymi ekspozycją na słońce, która doprowadziła do oparzeń słonecznych – mówi dr n. med. Monika Słowińska.

• Niektórzy pacjenci decydują się na usunięcie znamienia z powodów estetycznych, ale nie ma powodu, szczególnie u dzieci, usuwać pieprzyki w celu prewencji czerniaka
• Najczęściej nowotwory skóry są głównie spowodowane mutacjami wywołanymi ekspozycją na słońce, która doprowadziła do oparzeń słonecznych
• Powinno się raz na 6–12 miesięcy skontrolować skórę, by ocenić, czy wszystko jest w porządku, a w przypadku zauważenia zmieniającego się w dynamiczny sposób pieprzyka, jak najszybciej udać się do lekarza

Dr n. med. Monika Słowińska, dermatolog i wenerolog z Kliniki Dermatologii Wojskowego Instytutu Medycznego-PIB, tłumaczy, które znamiona na skórze mogą stać się niebezpieczne, jak je dignozować i na jakie niebezpieczne objawy zwrócić uwagę.

Czym jest znamię?

– Znamię barwnikowe powszechnie nazywane pieprzykiem, to grupa komórek pochodzenia melanocytowego, a melanocyty to nic innego jak komórki barwnikowe skóry. Jednak te, które budują znamię, są nieco inne pod względem swojej budowy, funkcji i struktury. W zależności od tego, gdzie ta struktura komórek barwnikowych jest zlokalizowana, wyróżnia się znamiona łączące (płaska i cienka warstwa położona w obrębie złącza naskórka i skóry właściwej), złożone (grupy komórek, które wchodzą głębiej w skórę) oraz skórne (bardzo głęboko położone w skórze).

Im bardziej komórki są powierzchowne, tym ciemniejsze jest znamię. Jednym słowem np. takie kuleczki na twarzy to niezabarwione znamiona, bo melanocyty siedzą głęboko w skórze, a potocznie nazywane pieprzykami znamiona brązowe czy wręcz czarne to nic innego, jak zmiany płaskie i powierzchownie położone.

Czy drażnienie znamienia może prowadzić do nowotworu skóry?

– Uraz mechaniczny nie jest czynnikiem powodującym powstawanie nowotworu. Nowotwór tworzy się w wyniku spontanicznej mutacji lub kumulacji mutacji powstających w wyniku powtarzających się oparzeń słonecznych. Nagle powstaje mutacja, która decyduje o tym, że komórka barwnikowa skóry zaczyna się w sposób nieskoordynowany dzielić i tworzy nową zmianę, w tym przypadku czerniaka. Znacznie rzadziej nowotwór powstaje, gdy mamy łagodne znamię i jakiś jego fragment ulega mutacji. Wówczas widzimy, że powstaje niezależna wyspa barwnikowa, która jest w sąsiedztwie zmiany, którą pamiętamy od zawsze. To jest wtedy czerniak, który powstał na podłożu znamienia.

Co jest głównym czynnikiem, pod wpływem którego następują zmiany nowotworowe wokół znamienia?

– Najistotniejszy czynnik to światło słoneczne, a w zasadzie promieniowanie ultrafioletowe. Istnieją jednak takie czerniaki, które powstają w wyniku spontanicznej mutacji, w dowolnym miejscu, nawet zakrytym. Może się zdarzyć, że czerniak powstanie w miejscu zakrytym lub rzadko eksponowanym na promieniowanie słoneczne, np. w dole pachowym czy w miejscu intymnym albo w obrębie dna oka, układu nerwowego, w przewodzie pokarmowym, na błonach śluzowych narządów płciowych lub jamy ustnej. Choć takie sytuacje są rzadkością!

Jak często należy pojawiać się u dermatologa?

– Raz na 6–12 miesięcy, chyba że lekarz powie inaczej. Natomiast jeśli chodzi o osoby, które mają poniżej 35 lat, mało znamion i przestrzegają fotoprotekcji, mogą przyjść na wizytę kontrolną mniej więcej co trzy lata. Lekarz oceni częstość kolejnych wizyt. Badaniem oceniającym znamię jest dermatoskopia. Można wykonać też wideodermatoskopię, jeśli pacjent ma wskazania do tego.

Czy na pierwszy rzut oka możemy stwierdzić, że zmiana na skórze jest niebezpieczna?

– Tak, ponieważ nowotwór – jeśli nie zostanie wycięty – będzie stale rósł, a jego wzrost będzie coraz bardziej chaotyczny. Pojawi się pewna nieprawidłowość, komponenta naczyniowa, czyli zmiana zacznie być bardziej wielokolorowa. Jeśli zacznie być większa od przeciętnych zmian na skórze i będzie powiększać się w ciągu kilku miesięcy, wymaga pilnej konsultacji ze specjalistą. Częściowo tej regule nie podlegają młode osoby z zespołem znamion atypowych.To pacjenci z dużym ryzykiem zachorowania na nowotwory skóry. Mają oni dużo rosnących znamion, które wyglądają nieprawidłowo, dlatego wymagają ścisłego nadzoru lekarskiego i bardzo specjalistycznej oceny z wykorzystaniem wideodermatokopu lub mikroskopii konfokalnej.

A jeśli ktoś nieobciążony takim ryzykiem zauważa niepokojącą zmianę na skórze, jak powinien postąpić?

– Jeśli rozmawiamy o przeciętnym Kowalskim, który zauważył, że zmiana na jego skórze, którą ma od kilku lat, zaczęła się przeobrażać, i obojętnie, jakie ma zabarwienie – jasnobrązowe, ciemnobrązowe, czarne, wielokolorowe, różowawe, niebieskawe czy białawe – musi ją szybko skontrolować u lekarza. I nie powinien z tym zwlekać.

Przeczytaj także: „Szczepionka mRNA na czerniaka obniża ryzyko zgonu o połowę”.