123RF
Kwas trójchlorooctowy sprawdza się przy usuwaniu blizn po ospie wietrznej
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 05.04.2022
Źródło: Mohammad AP, Ghassemi M Varicella-Zoster Scar Treatments: A Tertiary Review Med J Islam Repub Iran. 2021 Oct 18;35:136. doi: 10.47176/mjiri.35.136
| Tagi: | blizny, ospa wietrzna |
Ospa wietrzna to wysoce zakaźna choroba wywoływana przez wirusa Varicella Zoster (VZV). Szczytowa zachorowalność występuje w wieku od 5 do 9 lat, natomiast 91 proc. 14-latków ma już za sobą chorobę popularnie zwaną wiatrówką. Zdarza się ona obecnie coraz częściej, także u dorosłych.
Wysypka, jeden z objawów ospy wietrznej, często przekształca się w trwałe blizny głębokie, zanikowe i rozległe zbliznowacenia, udokumentowane nawet u 18 proc. pacjentów po przebytej chorobie. Problemy kosmetyczne pozostają na całe życie. Występowanie blizn w dzieciństwie i ich utrzymywanie się w okresie dojrzewania, w połączeniu z rozmieszczeniem ich na twarzy wynoszącym do 40 proc. jej powierzchni, powoduje, że pacjenci z bliznami po ospie wietrznej (PVS) są podatni na depresję i wykluczenie społeczne nie tylko w latach szkolnych, ale i później – w okresie dorosłego życia.
Chociaż istnieje wiele badań dotyczących blizn głębokich i zanikowych, etiologia wirusowa i unikalna morfologia blizny po ospie wietrznej odróżnia ją od innych tego rodzaju. Nie istnieją jednak żadne kompleksowe badania dotyczące usuwania blizn pozostałych po tej właśnie chorobie i ocena skuteczności takich działań.
Niewielki zespół irański, kierowany przez dr. Mohammadrezę Ghassemi z Iran University of Medical Sciences, postanowił zbadać problem technik usuwania blizn po ospie wietrznej i ich skuteczności na podstawie metaanalizy dostępnej literatury. Jak się okazało, na podstawie 1227 prac z okresu od 1 stycznia 1950 roku do 1 czerwca 2020 roku pochodzących z baz Scopus, PubMed, Embase, Web of Science, Ovid i Cochrane, jedynie 14 dotyczyło usuwania blizn po ospie wietrznej u dorosłych i dzieci.
Badacze odnotowali stosowanie wielu technik.
Użycie środków miejscowych
– tretinoiny 0,05 proc. w kremie aplikowanej na noc przez 3 tygodnie na miejsca chorobowo zmienione i późniejszy zabieg laserem YAG.
Użycie środków doustnych
– istotretoiny 10–20 mg podawanej 1 x dziennie przez 1 do 4 miesięcy; dłuższy okres podawania przynosił większe efekty terapeutyczne,
– topiramatu w dawce 25 mg 1 x dziennie podawanego 91 pacjentom z różnym rodzajem blizn, w tym 6 z bliznami po ospie wietrznej. Współczynnik efektywności terapii polegający na wypełnieniu blizn, zblednięciu, zmniejszeniu ich widoczności, poprawie jakości życia pacjentów wyniósł 75 proc.
Procedury nieinwazyjne miejscowe
– peeling chemiczny przy użyciu kwasu trójchlorooctowego (TCA) stosowanego powszechnie w kosmetologii do likwidacji blizn
W tym celu zastosowano CROSS – innowacyjną technikę leczenia blizn zanikowych polegającą na dostarczaniu wysokiego stężenia TCA do warstw skóry właściwej za pomocą drewnianego aplikatora. Zabieg ten skutkuje wzrostem grubości skóry i naskórka oraz zwiększonym odkładaniem kolagenu w porównaniu z prostą aplikacją TCA używaną w kosmetologii.
W największym jak dotąd badaniu pacjentów z PVS (86 kobiet, 14 mężczyzn; średni wiek 23 lata; typ skóry Fitzpatricka II–IV) zastosowano 6 zabiegów w odstępach trzytygodniowych przy użyciu techniki CROSS z użyciem 70-proc. TCA. U 29 proc. pacjentów wystąpiła wyraźna poprawa stanu blizn przed szóstym zabiegiem i przerwali oni leczenie, zaś 71 proc. ukończyło sześć zabiegów. Ostateczna ocena po 12 tygodniach wykazała u 41 proc. wyraźną poprawę, u 42 proc. umiarkowaną poprawę i u 12 proc. niewielką poprawę stanu skóry twarzy i szyi. Nie zaobserwowano żadnego przypadku pogorszenia stanu blizn, a 5 pacjentów nie wykazało zmian. Według wskaźników jakości życia 69 proc. pacjentów było zadowolonych z wyników terapii.
Efekty niepożądane wystąpiły u 34 pacjentów. Łagodny rumień zaobserwowano u 17 pacjentów – zniknął on w ciągu dwóch tygodni po zastosowaniu lokalnie sterydów. Hipopigmentacja wystąpiła u 2 proc. pacjentów i ustąpiła po 6–8 tygodniach po zastosowaniu lokalnie tretinoiny 0,05 proc. na noc. Przebarwienia zaobserwowano w 15 proc. przypadków i zniknęły one w ciągu czterech tygodni po zastosowaniu 1 x dziennie na noc hydrochinonu 4-proc. na przebarwiony obszar wraz z kremem przeciwsłonecznym.
W innym eksperymencie badawczym obejmującym 16 pacjentów z PVS (przedział wiekowy 10–45 lat; Fitzpatrick typy skóry III-IV) terapia polegała na zastosowaniu 100-proc. TCA przy użyciu techniki CROSS; łącznie cztery zabiegi wykonywano co dwa tygodnie, a wyniki oceniono po 3 miesiącach terapii wstępnej. Od 3 osób nie pozyskano danych, u 13 pacjentów, którzy ukończyli badanie, stwierdzono znaczną poprawę kliniczną, przy czym 6 proc. pacjentów oceniło terapię jako doskonałą poprawę (>75 proc.), podczas gdy 31 proc. zgłosiło „istotną poprawę” (51–75 proc.). We wszystkich przypadkach nastąpiły pozytywne zmiany w zakresie przebarwień skórnych. U żadnego pacjenta nie zgłoszono istotnych powikłań.
Technika mikroigłowa
Stosowana rzadko, autorzy znaleźli jedynie dwa przypadki jej użycia, opisany został tylko jeden –15-latki po ospie wietrznej z fototypem skóry V. Zastosowano mikroigłowanie przy użyciu igieł 1,5 mm w formie trzech zabiegów z miesięcznymi przerwami. Odnotowano „znaczącą poprawę” stanu skóry twarzy. Efektem niepożądanym był rumień, który ustąpił samoistnie po tygodniu.
Terapie laserowe
– laser CO2
Laser działający z zastosowaniem dwutlenku węgla (CO2) to skuteczna – pierwszego wyboru –metoda leczenia blizn głębokich różnego pochodzenia. Przy długości fali 10 600 nm może selektywnie ogrzewać i zdejmować powierzchniowe warstwy skóry i naskórek. Poprzez kontrolowane ogrzewanie włókien kolagenowych laser CO2 może spowodować destrukcję rozdrobnionej macierzy kolagenowej, wspierając tworzenie nowego kolagenu i późniejszą poprawę wyglądu blizny.
W pojedynczym eksperymencie badawczym 30 pacjentów (w wieku od 14 do 84 lat) z różnymi rodzajami blizn było leczonych jednokrotną sesją laserową przy użyciu wysokoenergetycznego, krótkoimpulsowego lasera CO2 (energia: 300 mJ i 60 W, wzór gęstości = 6) (n = 13) lub laserem CO2 o fali ciągłej z przystawką do skanowania impulsowego (20 W, czas trwania impulsu = 0,2 sekundy, rozmiar plamki = 6 mm) (n = 17). Spośród nich czterech miało blizny z powodu ospy wietrznej lub trądziku. Według oceny rezultatów dokonanej przez czterech niezależnych dermatologów nastąpiła mniej więcej 50-proc. poprawa stanu blizn u osób z PVS i z bliznami potrądzikowymi. Efektem niepożądanym był rumień, zanikający w miarę penetracji skóry przez laser.
– laser Er:YAG
Impulsowy laser Er:YAG jest skutecznym środkiem terapeutycznym dla wielu rodzajów blizn głębokich i zanikowych. Ma długość fali 2936 nm i przenika przez skórę na głębokość 5 µm/impuls przy 2,8 J/cm2, energia jest silnie pochłaniana przez wodę znajdującą się w tkankach.
W badaniu 21 pacjentów z głębokimi bliznami na twarzy (typ skóry III–IV; średni wiek 25,4 roku; 16 kobiet, 5 mężczyzn), w 5 przypadkach stwierdzono PVS, natomiast 4 pacjentów miało blizny z powodu ospy.
Wykonano zabieg resurfacingu skóry za pomocą pulsacyjnego lasera Er:YAG. Ustawienia systemu wynosiły 500 mJ/impuls, 3,5–4,5 W, częstotliwość impulsów 7–9 Hz, użycie rękojeści 2 mm. Wykonano do sześciu przejść, a operację przerwano, gdy na brzegu blizny pojawił się punkt.
Trzy miesiące po leczeniu laserem stan skóry twarzy 3 pacjentów z PVS lub bliznami po ospie poprawił się o 25–50 proc., u pięciu pacjentów o 50–75 proc., a u jednego o ponad 75 proc. (średnio 55 proc. poprawy).
Głównymi powikłaniami były rumień w miejscach naświetlanych laserem, który zniknął u wszystkich pacjentów po trzech miesiącach. Minimalne przebarwienia pozapalne zaobserwowano tylko u dwóch pacjentów.
Procedury inwazyjne
– podcinanie (chirurgia bez nacięć podskórnych)
Interwencja chirurgiczna stosowana w leczeniu różnego typu blizn. Zabieg podcinania blizn polega na rozcięciu powstałych zrostów tkanek, co wykonuje się w celu redukcji blizn zanikowych. Minusem tej techniki jest wysoki odsetek nawrotów zbliznowaceń, zwłaszcza w okresie 2–5 dni od zabiegu, aż do 17. dnia.
Według zespołu irańskiego można było tego uniknąć przy zastosowaniu powtórnego odsysania. Aby wypróbować nową technikę, wprowadzono ją do leczenia 58 pacjentów (34 kobiety i 24 mężczyzn; wiek: 28–68 lat; typ skóry III–IV) z bliznami głębokimi, w tym stwierdzono 6 przypadków PVS. Protokół terapii polegał na podcinaniu za pomocą ruchów nakłuwania, a następnie odsysaniu po trzech dniach i powtarzaniu tych zabiegów co drugi dzień przez dwa tygodnie. Podcinanie wykonywano za pomocą igły 23 G lub igły Nokor 18 G w przypadku bardzo zwłóknionych blizn. Odsysanie wykonano rękojeścią urządzenia do mikrodermabrazji (bez ścierania, z jednorazową dyszą 5 mm).
Ocena po szóstym miesiącu przeprowadzona przez dwóch niezależnych badaczy wykazała 71–73 proc. poprawy stanu skóry u pacjentów, którzy całkowicie poddali się technice z odsysaniem i 43,75 proc. w grupie, która rozpoczęła odsysanie według dotąd stosowanych technik. Oceny stanu według pacjentów w okresie powyżej pięciu dni wyniosły odpowiednio 75,43 proc. i 49,16 proc. Poprawa była większa nawet o 5 proc. w grupie, w której zaaplikowano częstsze odsysanie w pierwszym tygodniu niż zalecany protokół. Zdarzenia niepożądane obejmowały przejściowy obrzęk i przebarwienia, zmniejszające się w ciągu dwóch tygodni, u niektórych pacjentów rozwinęły się grudki krwotoczne, które zostały osuszone igłą. U żadnego pacjenta nie zaobserwowano przebarwień.
– przeszczep
Stosowany tylko przy bliznach głębokich lub rozległych zbliznowaceniach. To implantacja odpowiednio wyciętej skóry właściwej.
W trakcie takiej terapii 15 przypadków zanikowych blizn na twarzy, w tym dwóch z PVS, dokonano implantacji skóry z obszarów zausznych na policzki i brodę w trakcie jednorazowego zabiegu. Pacjenci zostali poddani badaniu oceniającemu po sześciu miesiącach, a wyniki określono za pomocą VAS (wizualnej skali analogowej) w zakresie od 1 (najmniejszy postęp) do 10 (największy postęp). 13 uzyskało wynik powyżej 7 w skali jakości życia. Pacjenci określili zadowolenie z efektów zabiegu średnio na 50 proc.
Techniki kombinowane
– śródskórne nacięcie laserem Er:YAG
Zmodyfikowana forma podcięcia. Ułatwia to syntezę nowego kolagenu i wypełnianie starych blizn. W przypadku trzech pacjentów z PVS zastosowano nacięcie śródskórne w połączeniu z laserem Er:YAG i ocenę blizn po miesiącu. Zabieg obejmował jedną sesję nacięcia (z igłą Nokor 18 G) po zabiegu laserem 2940 nm Er:YAG (20 lub 40 mJ/cm2) z miesięczną przerwą. Ostateczna ocena wykazała znaczną poprawę stanu skóry u tych trzech pacjentów.
– mikrodermabrazja i zastosowanie lasera Nd:YAG
W badaniu retrospektywnym oceniono skuteczność terapii z zastosowaniem nieablacyjnego, submilisekundowego lasera Nd:YAG 1064 nm w połączeniu z mikrodermabrazją (MDA) przez 6 miesięcy w leczeniu blizn po ospie wietrznej u 15 mężczyzn z typem skóry Fitzpatricka IV lub V. Uczestnicy byli leczeni przy zastosowaniu energii 14 do 16 J/cm2 i czasu trwania impulsu 0,4 milisekundy z częstotliwością 5 Hz. Każdy uczestnik przechodził od 5 do 6 zabiegów laserowych co 3 do 4 tygodni; ponadto przeprowadzono 8 zabiegów MDA w odstępie 7 do 10 dni. Średni czas obserwacji pacjentów wyniósł 9,1 miesiąca. Ostatecznej oceny terapii dokonali zarówno uczestnicy, jak i lekarze ją przeprowadzający z następującą punktacją: 2 = wyraźna poprawa; 1 = niewielka poprawa. Wyniki oceny uczestników wykazały wyraźną poprawę, a średnie wyniki w zakresie blizn, tekstury skóry i przebarwień pozapalnych (PIH) wynosiły odpowiednio 1,8, 1,9 i 1,8.
Konkludując, autorzy zwracając uwagę, że najwięcej danych istnieje co do zastosowania peelingu chemicznego przy użyciu kwasu trójchlorooctowego (TCA) w technice CROSS, stwierdza się też przy tej technice wysoki odsetek poprawy stanu skóry. Prawdopodobnie konieczne będzie opracowanie terapii kombinowanej z zastosowaniem tej techniki, co może przynieść duże zmiany w leczeniu nie tylko zbliznowaceń i blizn głębokich lub zanikowych po PVS, ale wszystkich tego typu uszkodzeń skóry.
Opracowanie: Marek Meissner
Chociaż istnieje wiele badań dotyczących blizn głębokich i zanikowych, etiologia wirusowa i unikalna morfologia blizny po ospie wietrznej odróżnia ją od innych tego rodzaju. Nie istnieją jednak żadne kompleksowe badania dotyczące usuwania blizn pozostałych po tej właśnie chorobie i ocena skuteczności takich działań.
Niewielki zespół irański, kierowany przez dr. Mohammadrezę Ghassemi z Iran University of Medical Sciences, postanowił zbadać problem technik usuwania blizn po ospie wietrznej i ich skuteczności na podstawie metaanalizy dostępnej literatury. Jak się okazało, na podstawie 1227 prac z okresu od 1 stycznia 1950 roku do 1 czerwca 2020 roku pochodzących z baz Scopus, PubMed, Embase, Web of Science, Ovid i Cochrane, jedynie 14 dotyczyło usuwania blizn po ospie wietrznej u dorosłych i dzieci.
Badacze odnotowali stosowanie wielu technik.
Użycie środków miejscowych
– tretinoiny 0,05 proc. w kremie aplikowanej na noc przez 3 tygodnie na miejsca chorobowo zmienione i późniejszy zabieg laserem YAG.
Użycie środków doustnych
– istotretoiny 10–20 mg podawanej 1 x dziennie przez 1 do 4 miesięcy; dłuższy okres podawania przynosił większe efekty terapeutyczne,
– topiramatu w dawce 25 mg 1 x dziennie podawanego 91 pacjentom z różnym rodzajem blizn, w tym 6 z bliznami po ospie wietrznej. Współczynnik efektywności terapii polegający na wypełnieniu blizn, zblednięciu, zmniejszeniu ich widoczności, poprawie jakości życia pacjentów wyniósł 75 proc.
Procedury nieinwazyjne miejscowe
– peeling chemiczny przy użyciu kwasu trójchlorooctowego (TCA) stosowanego powszechnie w kosmetologii do likwidacji blizn
W tym celu zastosowano CROSS – innowacyjną technikę leczenia blizn zanikowych polegającą na dostarczaniu wysokiego stężenia TCA do warstw skóry właściwej za pomocą drewnianego aplikatora. Zabieg ten skutkuje wzrostem grubości skóry i naskórka oraz zwiększonym odkładaniem kolagenu w porównaniu z prostą aplikacją TCA używaną w kosmetologii.
W największym jak dotąd badaniu pacjentów z PVS (86 kobiet, 14 mężczyzn; średni wiek 23 lata; typ skóry Fitzpatricka II–IV) zastosowano 6 zabiegów w odstępach trzytygodniowych przy użyciu techniki CROSS z użyciem 70-proc. TCA. U 29 proc. pacjentów wystąpiła wyraźna poprawa stanu blizn przed szóstym zabiegiem i przerwali oni leczenie, zaś 71 proc. ukończyło sześć zabiegów. Ostateczna ocena po 12 tygodniach wykazała u 41 proc. wyraźną poprawę, u 42 proc. umiarkowaną poprawę i u 12 proc. niewielką poprawę stanu skóry twarzy i szyi. Nie zaobserwowano żadnego przypadku pogorszenia stanu blizn, a 5 pacjentów nie wykazało zmian. Według wskaźników jakości życia 69 proc. pacjentów było zadowolonych z wyników terapii.
Efekty niepożądane wystąpiły u 34 pacjentów. Łagodny rumień zaobserwowano u 17 pacjentów – zniknął on w ciągu dwóch tygodni po zastosowaniu lokalnie sterydów. Hipopigmentacja wystąpiła u 2 proc. pacjentów i ustąpiła po 6–8 tygodniach po zastosowaniu lokalnie tretinoiny 0,05 proc. na noc. Przebarwienia zaobserwowano w 15 proc. przypadków i zniknęły one w ciągu czterech tygodni po zastosowaniu 1 x dziennie na noc hydrochinonu 4-proc. na przebarwiony obszar wraz z kremem przeciwsłonecznym.
W innym eksperymencie badawczym obejmującym 16 pacjentów z PVS (przedział wiekowy 10–45 lat; Fitzpatrick typy skóry III-IV) terapia polegała na zastosowaniu 100-proc. TCA przy użyciu techniki CROSS; łącznie cztery zabiegi wykonywano co dwa tygodnie, a wyniki oceniono po 3 miesiącach terapii wstępnej. Od 3 osób nie pozyskano danych, u 13 pacjentów, którzy ukończyli badanie, stwierdzono znaczną poprawę kliniczną, przy czym 6 proc. pacjentów oceniło terapię jako doskonałą poprawę (>75 proc.), podczas gdy 31 proc. zgłosiło „istotną poprawę” (51–75 proc.). We wszystkich przypadkach nastąpiły pozytywne zmiany w zakresie przebarwień skórnych. U żadnego pacjenta nie zgłoszono istotnych powikłań.
Technika mikroigłowa
Stosowana rzadko, autorzy znaleźli jedynie dwa przypadki jej użycia, opisany został tylko jeden –15-latki po ospie wietrznej z fototypem skóry V. Zastosowano mikroigłowanie przy użyciu igieł 1,5 mm w formie trzech zabiegów z miesięcznymi przerwami. Odnotowano „znaczącą poprawę” stanu skóry twarzy. Efektem niepożądanym był rumień, który ustąpił samoistnie po tygodniu.
Terapie laserowe
– laser CO2
Laser działający z zastosowaniem dwutlenku węgla (CO2) to skuteczna – pierwszego wyboru –metoda leczenia blizn głębokich różnego pochodzenia. Przy długości fali 10 600 nm może selektywnie ogrzewać i zdejmować powierzchniowe warstwy skóry i naskórek. Poprzez kontrolowane ogrzewanie włókien kolagenowych laser CO2 może spowodować destrukcję rozdrobnionej macierzy kolagenowej, wspierając tworzenie nowego kolagenu i późniejszą poprawę wyglądu blizny.
W pojedynczym eksperymencie badawczym 30 pacjentów (w wieku od 14 do 84 lat) z różnymi rodzajami blizn było leczonych jednokrotną sesją laserową przy użyciu wysokoenergetycznego, krótkoimpulsowego lasera CO2 (energia: 300 mJ i 60 W, wzór gęstości = 6) (n = 13) lub laserem CO2 o fali ciągłej z przystawką do skanowania impulsowego (20 W, czas trwania impulsu = 0,2 sekundy, rozmiar plamki = 6 mm) (n = 17). Spośród nich czterech miało blizny z powodu ospy wietrznej lub trądziku. Według oceny rezultatów dokonanej przez czterech niezależnych dermatologów nastąpiła mniej więcej 50-proc. poprawa stanu blizn u osób z PVS i z bliznami potrądzikowymi. Efektem niepożądanym był rumień, zanikający w miarę penetracji skóry przez laser.
– laser Er:YAG
Impulsowy laser Er:YAG jest skutecznym środkiem terapeutycznym dla wielu rodzajów blizn głębokich i zanikowych. Ma długość fali 2936 nm i przenika przez skórę na głębokość 5 µm/impuls przy 2,8 J/cm2, energia jest silnie pochłaniana przez wodę znajdującą się w tkankach.
W badaniu 21 pacjentów z głębokimi bliznami na twarzy (typ skóry III–IV; średni wiek 25,4 roku; 16 kobiet, 5 mężczyzn), w 5 przypadkach stwierdzono PVS, natomiast 4 pacjentów miało blizny z powodu ospy.
Wykonano zabieg resurfacingu skóry za pomocą pulsacyjnego lasera Er:YAG. Ustawienia systemu wynosiły 500 mJ/impuls, 3,5–4,5 W, częstotliwość impulsów 7–9 Hz, użycie rękojeści 2 mm. Wykonano do sześciu przejść, a operację przerwano, gdy na brzegu blizny pojawił się punkt.
Trzy miesiące po leczeniu laserem stan skóry twarzy 3 pacjentów z PVS lub bliznami po ospie poprawił się o 25–50 proc., u pięciu pacjentów o 50–75 proc., a u jednego o ponad 75 proc. (średnio 55 proc. poprawy).
Głównymi powikłaniami były rumień w miejscach naświetlanych laserem, który zniknął u wszystkich pacjentów po trzech miesiącach. Minimalne przebarwienia pozapalne zaobserwowano tylko u dwóch pacjentów.
Procedury inwazyjne
– podcinanie (chirurgia bez nacięć podskórnych)
Interwencja chirurgiczna stosowana w leczeniu różnego typu blizn. Zabieg podcinania blizn polega na rozcięciu powstałych zrostów tkanek, co wykonuje się w celu redukcji blizn zanikowych. Minusem tej techniki jest wysoki odsetek nawrotów zbliznowaceń, zwłaszcza w okresie 2–5 dni od zabiegu, aż do 17. dnia.
Według zespołu irańskiego można było tego uniknąć przy zastosowaniu powtórnego odsysania. Aby wypróbować nową technikę, wprowadzono ją do leczenia 58 pacjentów (34 kobiety i 24 mężczyzn; wiek: 28–68 lat; typ skóry III–IV) z bliznami głębokimi, w tym stwierdzono 6 przypadków PVS. Protokół terapii polegał na podcinaniu za pomocą ruchów nakłuwania, a następnie odsysaniu po trzech dniach i powtarzaniu tych zabiegów co drugi dzień przez dwa tygodnie. Podcinanie wykonywano za pomocą igły 23 G lub igły Nokor 18 G w przypadku bardzo zwłóknionych blizn. Odsysanie wykonano rękojeścią urządzenia do mikrodermabrazji (bez ścierania, z jednorazową dyszą 5 mm).
Ocena po szóstym miesiącu przeprowadzona przez dwóch niezależnych badaczy wykazała 71–73 proc. poprawy stanu skóry u pacjentów, którzy całkowicie poddali się technice z odsysaniem i 43,75 proc. w grupie, która rozpoczęła odsysanie według dotąd stosowanych technik. Oceny stanu według pacjentów w okresie powyżej pięciu dni wyniosły odpowiednio 75,43 proc. i 49,16 proc. Poprawa była większa nawet o 5 proc. w grupie, w której zaaplikowano częstsze odsysanie w pierwszym tygodniu niż zalecany protokół. Zdarzenia niepożądane obejmowały przejściowy obrzęk i przebarwienia, zmniejszające się w ciągu dwóch tygodni, u niektórych pacjentów rozwinęły się grudki krwotoczne, które zostały osuszone igłą. U żadnego pacjenta nie zaobserwowano przebarwień.
– przeszczep
Stosowany tylko przy bliznach głębokich lub rozległych zbliznowaceniach. To implantacja odpowiednio wyciętej skóry właściwej.
W trakcie takiej terapii 15 przypadków zanikowych blizn na twarzy, w tym dwóch z PVS, dokonano implantacji skóry z obszarów zausznych na policzki i brodę w trakcie jednorazowego zabiegu. Pacjenci zostali poddani badaniu oceniającemu po sześciu miesiącach, a wyniki określono za pomocą VAS (wizualnej skali analogowej) w zakresie od 1 (najmniejszy postęp) do 10 (największy postęp). 13 uzyskało wynik powyżej 7 w skali jakości życia. Pacjenci określili zadowolenie z efektów zabiegu średnio na 50 proc.
Techniki kombinowane
– śródskórne nacięcie laserem Er:YAG
Zmodyfikowana forma podcięcia. Ułatwia to syntezę nowego kolagenu i wypełnianie starych blizn. W przypadku trzech pacjentów z PVS zastosowano nacięcie śródskórne w połączeniu z laserem Er:YAG i ocenę blizn po miesiącu. Zabieg obejmował jedną sesję nacięcia (z igłą Nokor 18 G) po zabiegu laserem 2940 nm Er:YAG (20 lub 40 mJ/cm2) z miesięczną przerwą. Ostateczna ocena wykazała znaczną poprawę stanu skóry u tych trzech pacjentów.
– mikrodermabrazja i zastosowanie lasera Nd:YAG
W badaniu retrospektywnym oceniono skuteczność terapii z zastosowaniem nieablacyjnego, submilisekundowego lasera Nd:YAG 1064 nm w połączeniu z mikrodermabrazją (MDA) przez 6 miesięcy w leczeniu blizn po ospie wietrznej u 15 mężczyzn z typem skóry Fitzpatricka IV lub V. Uczestnicy byli leczeni przy zastosowaniu energii 14 do 16 J/cm2 i czasu trwania impulsu 0,4 milisekundy z częstotliwością 5 Hz. Każdy uczestnik przechodził od 5 do 6 zabiegów laserowych co 3 do 4 tygodni; ponadto przeprowadzono 8 zabiegów MDA w odstępie 7 do 10 dni. Średni czas obserwacji pacjentów wyniósł 9,1 miesiąca. Ostatecznej oceny terapii dokonali zarówno uczestnicy, jak i lekarze ją przeprowadzający z następującą punktacją: 2 = wyraźna poprawa; 1 = niewielka poprawa. Wyniki oceny uczestników wykazały wyraźną poprawę, a średnie wyniki w zakresie blizn, tekstury skóry i przebarwień pozapalnych (PIH) wynosiły odpowiednio 1,8, 1,9 i 1,8.
Konkludując, autorzy zwracając uwagę, że najwięcej danych istnieje co do zastosowania peelingu chemicznego przy użyciu kwasu trójchlorooctowego (TCA) w technice CROSS, stwierdza się też przy tej technice wysoki odsetek poprawy stanu skóry. Prawdopodobnie konieczne będzie opracowanie terapii kombinowanej z zastosowaniem tej techniki, co może przynieść duże zmiany w leczeniu nie tylko zbliznowaceń i blizn głębokich lub zanikowych po PVS, ale wszystkich tego typu uszkodzeń skóry.
Opracowanie: Marek Meissner
