Trądzik u małych dzieci – jak rozpoznać, jak leczyć?

Trądzik przed 12. rokiem życia dotyczy około 7 proc. dzieci., z czym różnicować poszczególne typy trądziku w okresie dziecięcym, na co zwracać uwagę podczas diagnostyki, jak leczyć – mówi dr hab. n. med. Wojciech Baran, prof. nadzw., z Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

W okresie dziecięcym trądzik podzielony jest na cztery kategorie, co ma duże znaczenie dla diagnostyki i leczenia. Wyróżnia się trądzik noworodkowy – występuje u dzieci urodzonych do pierwszego miesiąca życia, trądzik niemowlęcy – od pierwszego miesiąca, do końca pierwszego roku życia, trądzik dzieci młodszych – do końca siódmego roku życia i trądzik dzieci starszych – do 11. roku życia. Powyżej tego wieku trądzik zaliczany jest już do trądziku nastolatków. Wśród przyczyn występowania trądziku noworodków ekspert wymienił androgeny od matki, które przechodzą przez łożysko, znaczenie ma też produkcja androgenów przez dziecko – przede wszystkim nadnercza oraz jądra. Dlatego ten typ trądziku występuje pięć razy częściej u chłopców, niż u dziewczynek. Istotny jest również fizjologiczny łojotok do szóstego miesiąca życia. Pod uwagę brana jest także kolonizacja grzybem drożdżakowym malassezia furfur. Trądzik noworodkowy może już być obecny w momencie urodzenia. Do 20 proc. noworodków ma pojedyncze zaskórniki. Typowe objawy to też grudki i krostki. Zaś lokalizacja dotyczy policzków i czoła dziecka.

Tak jak w innych jednostkach chorobowych dużą rolę odgrywa diagnostyka różnicowa, która dotyczy m.in. krostkowicy głowy – występuje u około 20 proc. noworodków, rumienia toksycznego – dotyczy od 50 proc. do 70 proc., przemijającej melanozy krostkowej noworodków. W dermatologii trądzik noworodkowy można różnicować z bakteryjnym zapaleniem mieszków włosowych, opryszczką, świerzbem. W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Jeśli jest taka konieczność stosowane preparaty to m.in. nadtlenek benzoilu, miejscowe antybiotyki, tretynoinę, kwas azelainowy. Trądzik niemowlęcy także częściej występuje wśród chłopców. W tym przypadku stan zapalny jest duży, choroba może trwać nawet do czwartego, piątego roku życia. Należy się liczyć z zwiększonym ryzykiem rozwoju trądziku w późniejszym wieku. Objawy to zaskórniki zamknięte i otwarte, grudki, krosty, cysty, guzki, niekiedy bliznowacenie w lokalizacji policzki, czoło, broda. Myśląc o diagnostyce różnicowej należy brać pod uwagę hiperandrogenizm – dlatego zalecana jest diagnostyka endokrynologiczna. W leczeniu stosuje się nadtlenek benzoilu, tretynoinę (0,05 proc.) i adapalen (0,1 proc.), kwas azelainowy (20 proc.), miejscowe antybiotyki. Warto rozważyć preparaty doustne - m.in. azytromycynę.

Kolejna kategoria, to trądzik dzieci młodszych, który występuje rzadko. W wielu przypadkach wywołany jest przez hiperandrogenizm, zaburzenia endokrynologiczne. W obrazie nie ma dużych zmian zapalnych, dominują zaskórniki grudki i drobne krosty na policzkach, czole, brodzie. Przy diagnostyce różnicowej należy pomyśleć m.in. o rogowaceniu mieszkowym, mięczaku zakaźnym, brodawkach płaskich. Postępowanie to retinoidy, antybiotyki – erytromycyna, klindamycyna, nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy. Zaś preparaty doustne – azytromycyna, erytromycyna. Trądzik dzieci starszych występuje u 60-70 proc. dziewczynek w okresie adrenarche. Objawia się przede wszystkim zaskórnikami na czole, nosie i policzkach czy brodzie. W zalecanym postępowaniu prym wiodą retinoidy (adapalen 0,1 proc., tretynoina 0,05 proc.), antybiotyki – erytromycyna, klindamycyna, nadtlenek benzoilu, bądź kwas azelainowy. Zaś preparaty doustne: erytromycyna, klindamycyna, tetracykliny (w Polsce od 12. roku życia, w USA od 8. roku życia), izotretynoina (w Polsce od 12. roku życia). Wykład wygłoszony został podczas konferencji „Kontrowersje w dermatologii” w Zakopanem.