Czy celiakia sprzyja zapaleniu trzustki?

Choroba trzewna jest schorzeniem autoimmunologicznym, które dotyczy około 1% ludności krajów państw Europy i Ameryki Północnej. Choroba ta ma różnorodny przebieg kliniczny – od postaci pełnoobjawowej, do sytuacji, w których przebieg jest całkowicie bezobjawowy. Powszechnie wiadomo, ze celiakia sprzyja rozwojowi szeregu innych chorób.

Uważa się, że zwiększa między innymi ryzyko rozwoju szeregu chorób onkologicznych, jak rak gardła, przełyku czy jelita cienkiego, chłoniak jelita cienkiego, może być również powodem nawracających poronień, niepłodności, imitować depresję, powodować padaczkę itp. Najczęstszymi objawami ze strony przewodu pokarmowego są biegunka, bóle brzucha, niedożywienie, czasem prowadzi do rozwoju stłuszczeniowego zapalenia wątroby.
Istnieją również pewne przesłanki sugerujące, że celiakia może sprzyjać zapaleniu trzustki. Dane na ten temat są niejednoznaczne. W jednej z analiz wykazano, że ryzyko przewlekłego zapalenia trzustki jest zwiększone dwudziestokrotnie, a ostrego zapalenia trzustki – trzykrotnie. Ta analiza dotyczyła jednak tylko chorych hospitalizowanych, celiakia w tej grupie nie była potwierdzana histopatologicznie, nie wyróżniano tutaj także postaci ostrego zapalenia trzustki związanej z kamicą żółciową, co mogło wpłynąć na przeszacowanie ostatecznych wyników badania. W jednym z ostatnich wydań Clinical Gastroenterology and Hepatology ukazała się praca dotycząca tego ciekawego zagadnienia.
W pracy tej przeprowadzono analizę na grupie 28908 chorych z potwierdzoną histopatologicznie chorobą trzewną. Dane zebrano z 28 ośrodków patomorfologicznych w całej Szwecji. Natomiast chorzy z rozpoznaniem zapalenia trzustki byli identyfikowani na podstawie systemu kodowego rozpoznań chorobowych obowiązującego w Szwecji oraz na podstawie szwedzkiego rejestru stosowanych leków. Dane porównano z grupą 143746 osób populacji ogólnej.
W badanej grupie zidentyfikowano 406 chorych z celiakią, u których w późniejszym okresie rozpoznano zapalenie trzustki. Ryzyko zapalenia trzustki u chorych z chorobą trzewną oszacowano na 126/100000 osób na rok. Ryzyko zapalenia trzustki związanego z kamicą żółciową było około 1,5-razy większe niż w populacji kontrolnej, ryzyko zapalenia trzustki niezwiązanego z kamicą żółciową - prawie dwukrotnie większe. Ryzyko rozwoju przewlekłego zapalenia trzustki było ponad trzykrotnie większe, ponadto chorzy z celiakią ponad pięciokrotnie częściej stosowali preparaty enzymów trzustkowych. Ryzyko rozwoju jakiejkolwiek formy zapalenia trzustki było około trzykrotnie większe niż w populacji ogólnej.