Dieta a rak jelita grubego - czy kawa to podstawa?

Dieta może tłumaczyć kontrasty geograficzne we współczynniku zachorowalności na raka jelita grubego, ponieważ inaczej występowanie nowotworu wygląda w różnych regionach świata. Czy dieta i picie kawy mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowania? O tym mówi dr Aleksandra Semeniuk-Wojtaś z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.

Jako jeden z głównych czynników rozwoju choroby jest wymieniana otyłość. Z badan opublikowanych w 2013 roku, które miały ocenić potencjalne czynniki choroby, wynika, że osoby z BMI 30 mają o 10 proc. większe ryzyko zachorowania niż te z BMI 22. Podobne wyniki opublikowano w 2014 roku. W 2015 roku opublikowano badanie na populacji kanadyjskiej, którym badani, którzy zachorowali deklarowali większe dzienne spożycie kalorii niż osoby, które zachowały zdrowie. Okazało się, że rak występuje częściej u osób stosujących dietę opartą na mięsie w porównaniu do osób spożywających warzywa i owoce.
Ten związek mięsa z rozwojem raka jelita grubego został potwierdzony w 2015 roku przez WHO. Eksperci ogłosili, że spożywanie do 50 g przetworzonego mięsa zwiększa ryzyko raka jelita grubego o 18 proc., a czerwone mięso jest prawdopodobnie rakotwórcze. Podobnie jest z alkoholem. Im większe dzienne jego spożycie, tym większe zachodzi ryzyko wystąpienia choroby. I okazuje się, że ta zależność jest szczególnie istotna wśród mężczyzn. 20 drinków na tydzień zwiększa ryzyko nowotworu o 26 proc.
Owoce i warzywa są wymieniane jako czynnik protekcyjny. Najpierw w 2009 roku opublikowano badanie, że ich spożywanie nie ma związku z zachorowaniem, ale następnie okazało się, że przy spożywaniu owoców i warzyw już po wystąpieniu nowotworu rzadziej on lokalizuje się w odbytnicy. W 2013 roku opublikowano badanie, z którego wynika, ze codzienne spożywanie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko choroby nawet o 16 proc.
Dane odnośnie spożywania ryb są także sprzeczne. Wcześniejsze badania mówią, że nie wpływają one na zmniejszenie ryzyka zachorowania, ale późniejsze – już tak. I dotyczy to zwłaszcza ryb świeżych.
Również dieta śródziemnomorska wymieniana jest jako czynnik o działaniu protekcyjnym. W 2008 roku opublikowano badanie, że mężczyźni stosujące ta dietę chorują rzadziej, a znaczenie ma głównie czynnik spożywania nieprzetworzonych ziaren. Badanie z 2013 roku stwierdziło, że kobiety są bardziej wrażliwe na ta dietę, a znaczenie ma ona sama a nie poszczególne jej elementy.
Co można powiedzieć o kawie? Picie kawy jest również wymieniane jako czynnik o potencjalnie protekcyjnym działaniu. W 2011 i 2012 opublikowano badania mówiące, że picie kawy zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jelita grubego nawet o 15 proc. Niestety w 2014 roku pojawiło się japońskie badanie wskazujące, że picie kawy przez mężczyzn zwiększa to prawdopodobieństwo. Różne wyniki są tłumaczone sposobem przygotowywania kawy. W Europie napój jest przygotowywany przez zalanie kawy wodą przez co dochodzi do zatrzymania w naparze związków o działaniu protekcyjnym, natomiast filtrowanie powoduje, że tego protekcyjnego działania nie ma.
Stosowanie zachodniego wzoru odżywiania – spożywanie mięsa zwiększa trzykrotnie ryzyko nawrotu choroby i dwu i pół krotnie śmiertelność. Spożywanie dużej ilości przetworzonego mięsa zwiększa ryzyko nawrotu choroby o ponad 80 proc. i zgonu o 60 proc. inaczej działa dieta oparta na warzywach i owocach.
Z badania opublikowanego w 2015 roku wynika, że częste [picie kawy zmniejsza ryzyko nawrotu choroby o 40 proc i zgonu nawet o 30 proc. u pacjentów pijących 4 filiżanki kawy dziennie.
Konferencja „Rak Jelita Grubego: diagnostyka i leczenie, standardy – teraźniejszość i przyszłość” została zorganizowana przez Fundację Onkologii Doświadczalnej i Klinicznej.