Nowe choroby według Kryteriów Rzymskich IV. Jakie?
Autor: Marta Koblańska
Data: 24.12.2016
Źródło: MK
Obecnie uważa się, że zaburzenia na linii osi mózg-jelita mogą stanowić przyczynę większości chorób czynnościowych przewodu pokarmowego. Kryteria Rzymskie IV uwzględniły pięć nowych jednostek chorobowych, w tym trzy ośrodkowo-zależne. Nie do przecenienia jest także rola mikrobiomu – mówi dr Andrzej Moniuszko z Kliniki Gastroenterologii Szpitala MSW w Warszawie.
W jaki sposób mikrobiom, czyli flora bateryjna może wpływać na funkcjonowanie przewodu pokarmowego?
Obecnie obserwujemy olbrzymi postęp nauki odnośnie badań nad mikrobiomem jelitowym. Doskonalsze stają się także metody badań, choć tak naprawdę nadal jesteśmy w stanie wyhodować jedynie 10 procent bakterii, które bytują w przewodzie pokarmowym. Mikrobiom poprzez miedzy innymi wydzielane metabolity może wywierać zarówno zbawienny jak i szkodliwy wpływ na śluzówkę jelita. Istotną rolę w zachowaniu homeostazy przewodu pokarmowego odgrywa tzw. bariera śluzówkowa. Zaburzenia składu mikroflory jelitowej mogą między innymi wpływać na wzrost przepuszczalności ww. bariery, prowadząc do nadmiernego wchłaniania antygenów ze światła przewodu pokarmowego, wywołując w efekcie stan zapalny. Opublikowałem z prof. Grażyną Rydzewską artykuł na temat roli mikrobiomu w aktualnym wydaniu Terapii nr 10 pt. „Rola mikrobiomu jelitowego w wybranych chorobach przewodu pokarmowego”
Ten szkodliwy wpływ mikrobiomu czym jeszcze może się przejawiać?
Najistotniejsze z perspektywy homeostazy przewodu pokarmowego jest zachowanie prawidłowych proporcji szczepów bakteryjnych, których znamy ponad 1000. Do procesów chorobowych może dochodzić w dysbiozie, czyli zaburzeniu proporcji mikroflory. Niektóre ze szczepów wpływają pozytywnie, inne negatywnie na śluzówkę jelit.
Na czym polegają zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego?
Według uaktualnionych Kryteriów Rzymskich IV zaburzenia czynnościowe są traktowane jako spektrum objawów, a nie jako brak choroby organicznej. Traktujemy je jako zaburzenia osi mózgowo-jelitowej, bowiem tak jak ośrodkowy układ nerwowy wpływa na funkcjonowanie jelit, tak i jelita wywierają ogromny wpływ na mózg. Niektóre z mechanizmów poznajemy dzięki najnowszym metodom neuroobrazowania.
Jakie nowe jednostki chorobowe zostały uwzględnione w Kryteriach Rzymskich IV?
Pojawiło się w nich pięć nowych chorób. Trzy jednostki łączą się z przyjmowaniem kanabinoidów i opioidów, a wcześniej nie były uwzględniane. Dlaczego teraz? Ponieważ wpisują się w najnowszą definicję zaburzeń czynnościowych, a zatem zaburzeń osi mózg-jelita. Pierwsza choroba to zespół przewlekłych wymiotów wywołanych kanabinoidami, dalej zaparcie wywołane opioidami i trzecia jednostka, hiperalgezja przewodu pokarmowego wywołana opioidami, inaczej zespół jelita narkotycznego, ponadto dwie choroby dotyczące górnego odcinka przewodu pokarmowego: zespół niepowściągliwych wymiotów wywołany kanabinoidami oraz zespół przewlekłych nudności i wymiotów. Dokonano ponadto aktualizacji kryteriów m. in. Dla zespołu jelita nadwrażliwego, ich zaostrzenie spowodowało zmniejszenie częstotliwości rozpoznań o połowę.
Czy można już wyróżnić podstawowe mechanizmy bólu brzucha ośrodkowo-zależnego?
Jednym z mechanizmów jest wpływ wyższych struktur mózgowych na drogi neuronalne, przewodzące ból trzewny. Zmiany czynnościowe w mózgu mogą prowadzić do modulacji szlaków przewodzenia w rdzeniu kręgowym, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia progu odczuwania bólu. Wówczas pacjent będzie odczuwać ból w odpowiedzi nie tylko na bodźce szkodliwe, ale także fizjologiczne.
Jak przedstawiają się metody leczenia zespołu bólu brzucha ośrodkowo-zależnego?
W leczeniu tego zespołu kładzie się nacisk na techniki relaksacyjne, na współpracę z psychologiem, i już od wczesnych stadiów leki mogące wpływać na czucie trzewne: trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, , SSRI oraz SNRI.
Obecnie obserwujemy olbrzymi postęp nauki odnośnie badań nad mikrobiomem jelitowym. Doskonalsze stają się także metody badań, choć tak naprawdę nadal jesteśmy w stanie wyhodować jedynie 10 procent bakterii, które bytują w przewodzie pokarmowym. Mikrobiom poprzez miedzy innymi wydzielane metabolity może wywierać zarówno zbawienny jak i szkodliwy wpływ na śluzówkę jelita. Istotną rolę w zachowaniu homeostazy przewodu pokarmowego odgrywa tzw. bariera śluzówkowa. Zaburzenia składu mikroflory jelitowej mogą między innymi wpływać na wzrost przepuszczalności ww. bariery, prowadząc do nadmiernego wchłaniania antygenów ze światła przewodu pokarmowego, wywołując w efekcie stan zapalny. Opublikowałem z prof. Grażyną Rydzewską artykuł na temat roli mikrobiomu w aktualnym wydaniu Terapii nr 10 pt. „Rola mikrobiomu jelitowego w wybranych chorobach przewodu pokarmowego”
Ten szkodliwy wpływ mikrobiomu czym jeszcze może się przejawiać?
Najistotniejsze z perspektywy homeostazy przewodu pokarmowego jest zachowanie prawidłowych proporcji szczepów bakteryjnych, których znamy ponad 1000. Do procesów chorobowych może dochodzić w dysbiozie, czyli zaburzeniu proporcji mikroflory. Niektóre ze szczepów wpływają pozytywnie, inne negatywnie na śluzówkę jelit.
Na czym polegają zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego?
Według uaktualnionych Kryteriów Rzymskich IV zaburzenia czynnościowe są traktowane jako spektrum objawów, a nie jako brak choroby organicznej. Traktujemy je jako zaburzenia osi mózgowo-jelitowej, bowiem tak jak ośrodkowy układ nerwowy wpływa na funkcjonowanie jelit, tak i jelita wywierają ogromny wpływ na mózg. Niektóre z mechanizmów poznajemy dzięki najnowszym metodom neuroobrazowania.
Jakie nowe jednostki chorobowe zostały uwzględnione w Kryteriach Rzymskich IV?
Pojawiło się w nich pięć nowych chorób. Trzy jednostki łączą się z przyjmowaniem kanabinoidów i opioidów, a wcześniej nie były uwzględniane. Dlaczego teraz? Ponieważ wpisują się w najnowszą definicję zaburzeń czynnościowych, a zatem zaburzeń osi mózg-jelita. Pierwsza choroba to zespół przewlekłych wymiotów wywołanych kanabinoidami, dalej zaparcie wywołane opioidami i trzecia jednostka, hiperalgezja przewodu pokarmowego wywołana opioidami, inaczej zespół jelita narkotycznego, ponadto dwie choroby dotyczące górnego odcinka przewodu pokarmowego: zespół niepowściągliwych wymiotów wywołany kanabinoidami oraz zespół przewlekłych nudności i wymiotów. Dokonano ponadto aktualizacji kryteriów m. in. Dla zespołu jelita nadwrażliwego, ich zaostrzenie spowodowało zmniejszenie częstotliwości rozpoznań o połowę.
Czy można już wyróżnić podstawowe mechanizmy bólu brzucha ośrodkowo-zależnego?
Jednym z mechanizmów jest wpływ wyższych struktur mózgowych na drogi neuronalne, przewodzące ból trzewny. Zmiany czynnościowe w mózgu mogą prowadzić do modulacji szlaków przewodzenia w rdzeniu kręgowym, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia progu odczuwania bólu. Wówczas pacjent będzie odczuwać ból w odpowiedzi nie tylko na bodźce szkodliwe, ale także fizjologiczne.
Jak przedstawiają się metody leczenia zespołu bólu brzucha ośrodkowo-zależnego?
W leczeniu tego zespołu kładzie się nacisk na techniki relaksacyjne, na współpracę z psychologiem, i już od wczesnych stadiów leki mogące wpływać na czucie trzewne: trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, , SSRI oraz SNRI.
Przegląd Gastroenterologiczny
