NIO-PIB w Gliwicach
Pierwszy w Polsce zabieg radioembolizacji wątroby z wykorzystaniem izotopu holm-166
Autor: Monika Stelmach
Data: 14.07.2021
Źródło: NIO-PIB Oddział w Gliwicach
Narodowy Instytut Onkologii w Gliwicach jako pierwszy w kraju dołączył do grona europejskich i światowych instytucji, w których stosowany jest ten rodzaj leczenia. Zabieg wykonano u 45-letniego mężczyzny chorego na raka jelita grubego z przerzutami do wątroby.
Pacjentem specjalistów z Pracowni Radiologii Zabiegowej i Interwencyjnej Zakładu Radiologii i Diagnostyki Obrazowej NIO-PIB Oddziału w Gliwicach był 45-letni mężczyzna chory na raka jelita grubego z przerzutami do wątroby, u którego zastosowana wcześniej chemioterapia nie przyniosła oczekiwanych efektów.
Jak wyjaśniają lekarze, ze względu na brak regresji przerzutów po chemioterapii zapadła decyzja o kwalifikacji tego chorego do zabiegu radioembolizacji. Polega on na przeznaczyniowym dostarczeniu do guza nowotworowego kilkunastu milionów mikroskopijnych cząstek z izotopem promieniotwórczym, które po zatrzymaniu się w obrębie nowotworu emitują promieniowanie i w ten sposób go niszczą. Dodatkowo blokują naczynia, które odżywiają guza.
Podany izotop gromadzi się głównie w obszarze nowotworu, oszczędzając zdrowy miąższ wątroby. Jest to leczenie miejscowe, które nie powoduje efektów ogólnoustrojowych, w przeciwieństwie do np. chemioterapii systemowej.
– Do tej pory do zabiegów radioembolizacji wątroby wykorzystywano cząsteczki z izotopem itr-90. Izotop holm-166 cechuje się krótszym okresem półtrwania niż itr-90, a więc cała przeznaczona dla pacjenta dawka promieniowania zostaje wyemitowana w krótszym czasie. Dodatkowo, ze względu na właściwości paramagnetyczne, izotop ten jest widoczny w badaniu rezonansu magnetycznego. Daje tym samym możliwość dokładniejszego obrazowania rozkładu promieniotwórczych cząstek w tkance wątroby, co może wpływać na dalsze decyzje terapeutyczne – wyjaśnia dr n. med. Michał Gola, członek trzyosobowego zespołu lekarzy, którzy wykonali pierwszy w Polsce zabieg radioembolizacji wątroby z użyciem holmu-166.
Kolejną zaletą jest możliwość wykorzystania mniejszej, diagnostycznej ilości izotopu holm-166 na etapie przygotowawczym do zabiegu radioembolizacji.
– Holm lepiej odzwierciedla lokalizację późniejszej, terapeutycznej dawki w odniesieniu do stosowanego do tej pory w tym celu diagnostycznego izotopu technetu-99, który wykorzystywany jest w pierwszym etapie procedury radioembolizacji. Wszystkie obliczenia wykonywane są w dedykowanym programie dozymetrycznym – tłumaczą specjaliści z Narodowego Instytutu Onkologii w Gliwicach.
Formalne przygotowania do pierwszego zabiegu z użyciem holmu-166 trwały kilka miesięcy. Obejmowały szkolenia wymagane przez producenta preparatu i uzyskanie pozwoleń na użycie tego typu izotopu promieniotwórczego. Zabieg wymaga warunków, jakie daje pracownia radiologii zabiegowej, użycia cyfrowej angiografii subtrakcyjnej, zestawu współosiowych cewników o średnicy 1–2 mm oraz mikrosfer z izotopem.
Do zabiegu radioembolizacji kwalifikują się pacjenci, u których nie można przeprowadzić leczenia operacyjnego. Są to zarówno chorzy na nowotwory pierwotne, czyli na raka wątrobowokomórkowego lub raka przewodów żółciowych, jak i na nowotwory wtórne, czyli przerzuty.
– W przypadku przerzutów proces nowotworowy powinien być ograniczony do wątroby, ewentualnie dopuszczalne jest minimalne zajęcie innych narządów. Dodatkowo wykazana powinna być nieskuteczność dotychczasowego leczenia lub brak zakwalifikowania do innych terapii. Kluczowa jest zachowana wydolność narządowa wątroby i nerek oraz ogólna kondycja pacjenta – wyjaśniają dr n. med. Justyna Rembak-Szynkiewicz i dr n. med. Przemysław Pencak.
W dotychczasowych badaniach klinicznych, m.in. HEPAR I, HEPAR II, HCC Dresden, wykazano bezpieczeństwo stosowania środka leczniczego z holmem-166. Skuteczność, czyli kontrolę choroby wyrażoną jako stabilny obraz lub zmniejszenie się guzów, wykazano w trzymiesięcznym okresie obserwacji ogółem u 64% pacjentów, w przypadku przerzutów raka jelita grubego wartość ta dochodziła do 73%. W badaniu u pacjentów z rozpoznaniem raka wątrobowokomórkowego było to nawet 90% w półrocznym okresie obserwacji.
Zabieg u 45-letniego pacjenta z rakiem jelita grubego z przerzutami do wątroby został wykonany w Pracowni Radiologii Zabiegowej i Interwencyjnej Zakładu Radiologii i Diagnostyki Obrazowej, którym kieruje prof. dr hab. Barbara Bobek-Billewicz. Uczestniczył w nim zespół radiologów interwencyjnych w składzie: dr Michał Gola, dr n. med. Justyna Rembak-Szynkiewicz oraz dr n. med. Przemysław Pencak, a jego przebieg nadzorował prof. Marnix Lam z Utrechtu.
W przygotowaniach do zabiegu brali także udział specjaliści z Zakładu Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej: prof. dr hab. Daria Handkiewicz-Junak, dr n. med. Tomasz Olczyk, dr n. med. Michał Kalemba, dr n. fiz. Aneta Kluczewska-Gałka oraz anestezjolog dr Elżbieta Basek.
Jak wyjaśniają lekarze, ze względu na brak regresji przerzutów po chemioterapii zapadła decyzja o kwalifikacji tego chorego do zabiegu radioembolizacji. Polega on na przeznaczyniowym dostarczeniu do guza nowotworowego kilkunastu milionów mikroskopijnych cząstek z izotopem promieniotwórczym, które po zatrzymaniu się w obrębie nowotworu emitują promieniowanie i w ten sposób go niszczą. Dodatkowo blokują naczynia, które odżywiają guza.
Podany izotop gromadzi się głównie w obszarze nowotworu, oszczędzając zdrowy miąższ wątroby. Jest to leczenie miejscowe, które nie powoduje efektów ogólnoustrojowych, w przeciwieństwie do np. chemioterapii systemowej.
– Do tej pory do zabiegów radioembolizacji wątroby wykorzystywano cząsteczki z izotopem itr-90. Izotop holm-166 cechuje się krótszym okresem półtrwania niż itr-90, a więc cała przeznaczona dla pacjenta dawka promieniowania zostaje wyemitowana w krótszym czasie. Dodatkowo, ze względu na właściwości paramagnetyczne, izotop ten jest widoczny w badaniu rezonansu magnetycznego. Daje tym samym możliwość dokładniejszego obrazowania rozkładu promieniotwórczych cząstek w tkance wątroby, co może wpływać na dalsze decyzje terapeutyczne – wyjaśnia dr n. med. Michał Gola, członek trzyosobowego zespołu lekarzy, którzy wykonali pierwszy w Polsce zabieg radioembolizacji wątroby z użyciem holmu-166.
Kolejną zaletą jest możliwość wykorzystania mniejszej, diagnostycznej ilości izotopu holm-166 na etapie przygotowawczym do zabiegu radioembolizacji.
– Holm lepiej odzwierciedla lokalizację późniejszej, terapeutycznej dawki w odniesieniu do stosowanego do tej pory w tym celu diagnostycznego izotopu technetu-99, który wykorzystywany jest w pierwszym etapie procedury radioembolizacji. Wszystkie obliczenia wykonywane są w dedykowanym programie dozymetrycznym – tłumaczą specjaliści z Narodowego Instytutu Onkologii w Gliwicach.
Formalne przygotowania do pierwszego zabiegu z użyciem holmu-166 trwały kilka miesięcy. Obejmowały szkolenia wymagane przez producenta preparatu i uzyskanie pozwoleń na użycie tego typu izotopu promieniotwórczego. Zabieg wymaga warunków, jakie daje pracownia radiologii zabiegowej, użycia cyfrowej angiografii subtrakcyjnej, zestawu współosiowych cewników o średnicy 1–2 mm oraz mikrosfer z izotopem.
Do zabiegu radioembolizacji kwalifikują się pacjenci, u których nie można przeprowadzić leczenia operacyjnego. Są to zarówno chorzy na nowotwory pierwotne, czyli na raka wątrobowokomórkowego lub raka przewodów żółciowych, jak i na nowotwory wtórne, czyli przerzuty.
– W przypadku przerzutów proces nowotworowy powinien być ograniczony do wątroby, ewentualnie dopuszczalne jest minimalne zajęcie innych narządów. Dodatkowo wykazana powinna być nieskuteczność dotychczasowego leczenia lub brak zakwalifikowania do innych terapii. Kluczowa jest zachowana wydolność narządowa wątroby i nerek oraz ogólna kondycja pacjenta – wyjaśniają dr n. med. Justyna Rembak-Szynkiewicz i dr n. med. Przemysław Pencak.
W dotychczasowych badaniach klinicznych, m.in. HEPAR I, HEPAR II, HCC Dresden, wykazano bezpieczeństwo stosowania środka leczniczego z holmem-166. Skuteczność, czyli kontrolę choroby wyrażoną jako stabilny obraz lub zmniejszenie się guzów, wykazano w trzymiesięcznym okresie obserwacji ogółem u 64% pacjentów, w przypadku przerzutów raka jelita grubego wartość ta dochodziła do 73%. W badaniu u pacjentów z rozpoznaniem raka wątrobowokomórkowego było to nawet 90% w półrocznym okresie obserwacji.
Zabieg u 45-letniego pacjenta z rakiem jelita grubego z przerzutami do wątroby został wykonany w Pracowni Radiologii Zabiegowej i Interwencyjnej Zakładu Radiologii i Diagnostyki Obrazowej, którym kieruje prof. dr hab. Barbara Bobek-Billewicz. Uczestniczył w nim zespół radiologów interwencyjnych w składzie: dr Michał Gola, dr n. med. Justyna Rembak-Szynkiewicz oraz dr n. med. Przemysław Pencak, a jego przebieg nadzorował prof. Marnix Lam z Utrechtu.
W przygotowaniach do zabiegu brali także udział specjaliści z Zakładu Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej: prof. dr hab. Daria Handkiewicz-Junak, dr n. med. Tomasz Olczyk, dr n. med. Michał Kalemba, dr n. fiz. Aneta Kluczewska-Gałka oraz anestezjolog dr Elżbieta Basek.
Przegląd Gastroenterologiczny
