Terapie celowane przyszłością leczenia raka jelita grubego

Stratyfikacja pacjentów w oparciu o profil genetyczny guza umożliwia ukierunkowanie terapii tak, aby przynosiła największe korzyści. – To kamień milowy w badaniach klinicznych, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że rokowania w przypadku grupy pacjentów z tym konkretnym rakiem jelita grubego były złe – mówi Josep Tabernero, dyrektor Instytutu Onkologii Vall d’Hebron, koordynator projektu badań.

Rak jelita grubego jest trzecim najczęstszym rodzajem nowotworu u mężczyzn i drugim najczęstszym u kobiet. Oczekuje się, że do 2030 roku liczba przypadków na świecie wzrośnie o 60 proc. i przekroczy 2,2 miliona, prowadząc do 1,1 miliona zgonów.

HCC (hepatocellular carcinoma) - coraz częściej opisuje się ten nowotwór jako chorobę o heterogennym charakterze, co oznacza, że może się on manifestować na różne sposoby. Uważa się, że istnieją rozmaite podtypy molekularne tego raka, u których podstaw leżą odmienne procesy biologiczne. Oznacza to, że rokowania i najodpowiedniejsze metody leczenia również mogą być różne.

Najczęściej stosowana metoda leczenia, chemioterapia, wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami dla zdrowia pacjenta. Zespół finansowanego ze środków UE projektu MoTriColor opracował ukierunkowaną terapię. W ramach diagnostycznych badań molekularnych na materiałach pochodzących z rutynowych biopsji guza naukowcy zidentyfikowali różne profile ekspresji genów, z którymi powiązane są fenotypy o określonym rokowaniu i odpowiedzi na leki. Na podstawie tych informacji można dopasować sposób leczenia do potrzeb każdego pacjenta.

– Naszym nadrzędnym celem było opracowanie nowych celowanych metod leczenia skierowanych przeciw populacjom o konkretnych strukturach molekularnych, które mogą być bezpieczniejsze i skuteczniejsze niż terapie dostępne obecnie – wyjaśnia Josep Tabernero, dyrektor Instytutu Onkologii Vall d’Hebron i ordynator Oddziału Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Vall d’Hebron w Barcelonie.

Skuteczniejsze leczenie, dzięki badaniom genetycznym
Głównym celem projektu MoTriColor była ocena bezpieczeństwa i tolerancji terapii eksperymentalnych, a także sprawdzenie ich skuteczności klinicznej – mierzonej w oparciu o ograniczenie rozwoju i rozprzestrzeniania się nowotworu oraz przeżywalność pacjentów. W ramach projektu zbadano także oporność na leczenie oraz monitorowano krążące DNA nowotworu (ang. circulating tumour DNA, ctDNA) obecne w układzie krwionośnym chorych.

Pacjentów najpierw poddano stratyfikacji w oparciu o profil ekspresji genów guza, a następnie przypisano do badania klinicznego, w którym stosowano najlepiej dopasowaną terapię.

W rezultacie Tabernero i jego zespół z powodzeniem zweryfikowali zastosowanie nowatorskiej metody leczenia z użyciem kombinacji atezolizumabu – immunoterapeutyku oraz bewacyzumabu – środka antyangiogenicznego. – To kamień milowy w badaniach klinicznych, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że rokowania w przypadku pacjentów z rakiem jelita grubego były złe – mówi Tabernero, koordynator projektu MoTriColor.

Dane kliniczne i molekularne zgromadzone podczas tych badań umożliwią zespołowi badawczemu wskazanie pacjentów, u których odpowiedź na tę metodę leczenia powinna być najlepsza. Ponadto badacze przygotowali bazę danych opisującą profile ekspresji genów u chorych z rakiem jelita grubego.

– Zidentyfikowaliśmy mutacje powiązane z nowotworem, których będzie można używać w czasie terapii do monitorowania ciężaru guza z zastosowaniem płynnej biopsji śledzącej poziom ctDNA – dodaje Tabernero.

Uzyskane wyniki wskazują, że zespołowi projektu udało się wypracować technologie istotne z punktu widzenia immunoterapii nowotworów. Stanowią one przełom w badaniach antygenów guza rozpoznawanych przez układ odpornościowy pacjentów z rakiem jelita grubego. Osiągnięcia te będą miały kluczowe znaczenie dla poprawy wyników leczenia z użyciem immunoterapii nie tylko w przypadku osób cierpiących na raka jelita grubego, ale także innych pacjentów nowotworowych przyjmujących środki immunoterapeutyczne.