UDCA a ryzyko raka jelita grubego u chorych z pierwotnym stwardniającym zapaleniem dróg żółciowych

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (ang. primary sclerosing cholangitis – PSC) jest rzadką chorobą dróg żółciowych o poważnym rokowaniu. U dużej części chorych z PSC stwierdza się cechy nieswoistego zapalenia jelita grubego (NCHZJ). Pomimo zazwyczaj łagodnego przebiegu NCHZJ w tym przypadku, ryzyko rozwoju dysplazji oraz raka jelita grubego jest istotnie większe wśród tych pacjentów. Nieznane są przyczyny takiego stanu rzeczy – być może kluczową rolę z patogenetycznego punktu widzenia odgrywają tu zaburzenia metabolizmu kwasów żółciowych.

Od lat 90-tych XX wieku wprowadzono do terapii pierwotnej marskości żółciowej (ang. primary biliary cirrhosis – PBC) oraz PSC kwas ursodeoksycholowy (ang. ursodeoxycholic acid – UDCA). O ile miejsce i rola UDCA w leczeniu PBC jest już dość dobrze ugruntowana, to wciąż pozostaje wiele wątpliwości co do skuteczności i korzyści ze stosowania UDCA w PSC. Teoretycznie UDCA regulując zaburzone przemiany kwasów żółciowych może wpływać korzystnie na zmniejszenie karcynogennego ich działania, aczkolwiek dane literaturowe potwierdzające taką zależność są skąpe. W jednym z ostatnich wydań Alimentary Pharmacology and Therapeutics ukazała się praca autorów skandynawskich, dotycząca ewentualnych korzyści ze stosowania UDCA w dużych dawkach u chorych z PSC w aspekcie zmniejszania ryzyka nowotworzenia w jelicie grubym.
Autorzy przeanalizowali losy 98 chorych z PSC, u których potwierdzono także współistnienie NCHZJ. Byli to uczestnicy 5 randomizowanych badań klinicznych z zastosowaniem UDCA w PSC. 50 z nich otrzymywało placebo, 48 – UDCA w dawce 17-23 mg/kg/dobę. Całkowity czas obserwacji badanej grupy wynosił 760 osobolat. Po 5 latach obserwacji zarejestrowano zbliżoną częstość występowania dysplazji w jelicie grubym w obu grupach (13% - UDCA, 16% - placebo). Przeżycie bez rozwoju raka jelita grubego pod koniec obserwacji dotyczyło zbliżonej ilości chorych w obu grupach. U 30% chorych w grupie placebo i 27% w grupie leczonej UDCA stwierdzono w okresie, w którym trwał follow-up, raka jelita grubego lub dysplazję błony śluzowej jelita grubego, a różnica ta była nieistotna statystycznie.
W podsumowaniu autorzy konkludują, że przewlekłe stosowanie UDCA w dużych dawkach u chorych z PSC pozostaje bez wpływu na ewentualne ryzyko rozwoju raka jelita grubego w tej grupie pacjentów.