Wytyczne WHO dotyczące opieki nad wcześniakami

Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała nowe wytyczne, które mają na celu poprawę przeżycia i wyników zdrowotnych u dzieci urodzonych przedwcześnie (przed 37. tygodniem ciąży) lub z niską masą urodzeniową (poniżej 2,5 kg po urodzeniu).

World Health Organization (WHO) zaleca, aby kontakt skóra do skóry z opiekunem, tzw. kangurowanie, rozpoczął się natychmiast po urodzeniu, bez początkowego okresu w inkubatorze. Oznacza to znaczącą zmianę w stosunku do wcześniejszych wytycznych i powszechnej praktyki klinicznej. Jak zapewnia WHO, takie rozwiązanie niesie za sobą ogromne korzyści zdrowotne wynikające z zapewnienia opiekunom i ich wcześniakom możliwości pozostania blisko, bez separacji po urodzeniu.

Wytyczne zawierają również zalecenia dotyczące zapewnienia wsparcia emocjonalnego, finansowego oraz wsparcia w miejscu pracy dla rodzin wcześniaków. Rodziny w takiej sytuacji mogą stanąć w obliczu nadzwyczajnego stresu i trudności z powodu intensywnych wymagań opiekuńczych i obaw o zdrowie ich dzieci.

– Wcześniaki mogą przetrwać, rozwijać się i zmieniać świat, ale każde dziecko musi mieć taką szansę. Wytyczne pokazują, że poprawa wyników dla tych małych dzieci nie zawsze polega na zapewnieniu najbardziej zaawansowanych technologicznie rozwiązań, lecz raczej na zapewnieniu dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej, która koncentruje się na potrzebach rodzin – powiedział dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, dyrektor generalny WHO.

Wcześniactwo jest ważnym problemem zdrowia publicznego. Szacuje się, że każdego roku 15 milionów dzieci rodzi się przedwcześnie, co stanowi ponad 1 na 10 wszystkich urodzeń na całym świecie, a jeszcze większa liczba – ponad 20 milionów dzieci – ma niską masę urodzeniową. Liczba się zwiększa, a wcześniactwo jest obecnie główną przyczyną śmierci dzieci poniżej 5. roku życia.

Są znaczne różnice w szansach na przeżycie wcześniaków – w zależności od tego, gdzie się urodziły. Podczas gdy większość urodzonych w 28. tygodniu lub po 28 tygodniach w krajach o wysokim dochodzie przeżywa, w biedniejszych krajach wskaźniki przeżycia mogą wynosić zaledwie 10 proc.

Większość wcześniaków można uratować za pomocą istniejących środków, w tym wysokiej jakości opieki przed, w trakcie i po porodzie, zapobiegania i leczenia powszechnych infekcji oraz opieki nad matką. WHO podkreśla też znaczenie bliskiego kontaktu dziecka przez jak największą liczbę godzin z głównym opiekunem, zwykle matką, np. w chuście, oraz karmienia piersią.

Ponieważ wcześniaki nie mają tkanki tłuszczowej, wiele z nich ma problemy z regulacją własnej temperatury po urodzeniu, dodatkowo często wymagają pomocy medycznej w oddychaniu. W przypadku tych dzieci wcześniejsze zalecenia dotyczyły początkowego okresu separacji od głównego opiekuna, przy czym dziecko najpierw stabilizowano w inkubatorze. Zajęłoby to średnio od 3 do 7 dni. Badania wykazały jednak, że rozpoczęcie kangurowania natychmiast po urodzeniu ratuje o wiele więcej istnień ludzkich, zmniejsza infekcje i hipotermię oraz poprawia karmienie.

– Pierwszy kontakt z rodzicem jest nie tylko ważny emocjonalnie, lecz także absolutnie kluczowy dla poprawy szans na przeżycie i wyników zdrowotnych dla dzieci z niską masą urodzeniową i wcześniaków. W czasach COVID-19 wiemy, że wiele kobiet zostało niepotrzebnie oddzielonych od swoich dzieci, co może być katastrofalne dla ich zdrowia. Te nowe wytyczne podkreślają potrzebę zapewnienia opieki zarówno dzieciom, jak i rodzinom w tym często wyjątkowo stresującym i niespokojnym czasie – stwierdziła dr Karen Edmond, specjalistka ds. zdrowia noworodków w WHO.

Wymaga to ponownego przemyślenia sposobu świadczenia intensywnej opieki noworodków, jak zapisano w wytycznych, aby zapewnić rodzicom i noworodkom możliwość bycia razem przez jak najdłuższy czas.

W wytycznych zdecydowanie zaleca się karmienie piersią w celu poprawy wyników zdrowotnych u wcześniaków i dzieci o niskiej masie urodzeniowej, z dowodami wskazującymi, że zmniejsza ono ryzyko infekcji w porównaniu z mieszanką dla niemowląt. W przypadku, gdy mleko matki nie jest dostępne, mleko dawcy jest najlepszą alternatywą, chociaż można zastosować wzbogaconą „formułę wcześniaka”, jeśli nie ma banków mleka.

Łącząc informacje zwrotne od rodzin zebrane w ponad 200 badaniach, eksperci w wytycznych podkreślają również wagę wsparcia emocjonalnego i finansowego dla opiekunów. Urlop rodzicielski jest potrzebny, aby pomóc rodzinom w opiece nad niemowlęciem. Polityka rządowa i regulacyjna oraz uprawnienia powinny zapewnić rodzinom wcześniaków i dzieci o niskiej masie urodzeniowej wystarczające wsparcie finansowe i w miejscu pracy.

Na początku tego roku WHO opublikowała powiązane zalecenia dotyczące leczenia przedporodowego dla kobiet z wysokim prawdopodobieństwem przedwczesnego porodu. Należą do nich przedporodowe kortykosteroidy, które mogą zapobiegać trudnościom w oddychaniu i zmniejszać ryzyko dla zdrowia wcześniaków, a także zabiegi tokolityczne opóźniające poród i zapewniające czas na zakończenie cyklu kortykosteroidów. Razem stanowią pierwsze od 2015 r. aktualizacje wytycznych WHO dotyczących wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową.

Wytyczne zostały opublikowane przed Światowym Dniem Wcześniactwa, który obchodzony jest co roku 17 listopada.

Jeśli chcesz ściągnąć dokument, kliknij w: WHO recommendations for care of the preterm or low-birth-weight infant.pdf.