123RF
Zalecenia dotyczące badań USG w sytuacji epidemii SARS-CoV-2
Autor: Monika Stelmach
Data: 27.03.2020
Źródło: Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników
W celu minimalizacji ryzyka transmisji infekcji COVID-19, Sekcja Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników opracowała zalecenia dotyczące badań USG. Rekomendacje obejmują zarówno pacjentki nie zakażone koronawirusem, jak i te ze stwierdzoną chorobą COVID-19. Publikujemy rekomendacje.
Prof. dr hab. n. med. Mariusz Zimmer, prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Przewodniczący Sekcji Ultrasonografii oraz dr hab. n. med. Dariusz Borowski, przewodniczący Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników opracowali wytyczne dotyczące wykonywania badań USG w zakresie położnictwa i ginekologii.
Przed wykonaniem badań należy uwzględnić wstępną selekcję pacjentek w trybie:
Teleporady i wypełnienia przez pacjentkę ankiety z wywiadem w kierunku ryzyka COVID-19 on-line wraz z ankietą lub telefonicznej oceny ryzyka przez pracownika rejestracji w czasie rozmowy z pacjentką, albo wypełnienia ankiety i oceny ryzyka epidemiologicznego niezwłocznie po zgłoszeniu się do ośrodka wykonującego badania.
Badamy tylko pacjentki z ujemnym wywiadem oraz pacjentki bezobjawowe.
W przypadku pacjentek z ujemnym wywiadem epidemiologicznym, niegorączkujących, ale z objawami przeziębienia, wskazane jest odroczenie badania do momentu ustąpienia objawów. Można przyjąć, że w łagodnych przypadkach ustalenie terminu za 7 dni powinno być wystarczające.
- Ciężarne z dodatnim wywiadem po przeprowadzeniu ankiety powinny podlegać 14-dniowej kwarantannie i nie mieć wykonywanych przesiewowych badań ultrasonograficznych. W przypadku stanów nagłych wskazana jest opieka szpitalna w dedykowanym ośrodku.
- Ciężarne chorujące na COVID-19 lub z dodatnim testem na SARS-CoV-2 powinny mieć wykonywane badania USG wyłącznie z uzasadnionych wskazań w ośrodkach wielospecjalistycznych (tzw. jednoimiennych) dedykowanych do opieki nad pacjentami z infekcją SARS-CoV-2.
- W warunkach szpitalnych należy wykonywać tylko badania uzasadnione klinicznie. Należy dostosować te zasady do rekomendacji wydanych przez PTGiP oraz specjalistów krajowych z dziedziny położnictwa/ ginekologii i perinatologii.
- W przypadku podejrzewanych, prawdopodobnych lub potwierdzonych przypadków zakażenia COVID-19 należy przeprowadzać – gdy są klinicznie niezbędne – badanie ultrasonograficzne wzrastania płodu, AFI i przepływu krwi w tętnicy pępowinowej. Preferowane jest badanie przyłóżkowe. W kolejnych tygodniach ciąży należy monitorować wyżej wymienione parametry w zależności od położniczej sytuacji klinicznej co 2–4 tygodnie.
- Jeśli infekcja COVID-19 zostanie potwierdzona podczas I lub wczesnego II trymestru ciąży, należy zlecić wykonanie badania między 18. a 24. tygodniem ciąży.
- W warunkach ambulatoryjnych powinno się wykonywać badanie I, II i III trymestru, w innych sytuacjach – badanie z przyczyn nagłych, jeśli nie może zostać wykonane w warunkach szpitalnych (ostry brzuch, podejrzenie ciąży ektopowej, skrętu guza przydatków, chore onkologicznie, PID, krwawienie z dróg rodnych o nieustalonej etiologii).
- Wszystkie pozostałe planowane badania (w szczególności tzw. badania 3D/4D, ginekologiczne, badania profilaktyczne piersi czy monitorowanie wybranych objawów w badaniu położniczym – łagodnego poszerzenia komór bocznych mózgu, miedniczek nerkowych) powinny zostać przełożone na późniejszy termin.
- W badaniach położniczych ze względu na zwiększone ryzyko transmisji zakażenia przy badaniu dopochwowym należy zminimalizować liczbę procedur wykonywanych głowicą endowaginalną. Także w przypadku oceny długości szyjki macicy w okresie zagrożenia epidemiologicznego rekomendujemy wykonanie badania przezbrzusznie. W przypadku stwierdzenia długości szyjki < 25 mm zalecamy progesteron dopochwowo. Nie ma konieczności weryfikowania pomiaru sondą przezpochwową. Unikajmy tworzenia aerozoli z potencjalnie zakaźnego materiału (wydzieliny z pochwy)
- W gabinecie i poczekalni może przebywać tylko pacjentka – bez osoby towarzyszącej. Kategorycznie zabronione jest przyprowadzanie dzieci do Ośrodka.
- Podczas badania ultrasonograficznego należy ograniczyć kontakt słowny i wzrokowy z pacjentką. Omówienie wyniku badania powinno mieć miejsce po jego zakończeniu z zachowaniem bezpiecznej odległości.
- Wymagane jest utrzymanie jak największej – tak dużej, jak to tylko możliwe – odległości między badaną pacjentką i badającym.
- Wymagane jest ograniczenie liczby pacjentek w poczekalni i egzekwowanie zakazu przebywania w niej osób towarzyszących. Jest też wymagane utrzymywanie co najmniej 2 metrów odległości między osobami.
- Wymagane jest skrócenie czasu wykonywania badania między innymi przez ograniczenie liczby ocenianych parametrów (np. czasową rezygnację z analizy przepływów w DV czy na TV u płodów z prawidłowym pomiarem NT w I trymestrze ciąży).
- Badania inwazyjne wykonujemy zgodnie z obecnie stosowanymi zaleceniami i wytycznymi.
Rekomendowane środki ochrony osobistej:
- Maska co najmniej chirurgiczna dla lekarza i położnej, na wypadek gdyby personel był zakażony i bezobjawowy, aby nie narażać ciężarnej. Maska utrudnia także kontakt z ustami i nosem, których często dotykamy bezwiednie. Dostępność masek jest ograniczona.
- Powinniśmy promować zachowania polegające na tym, że każda pacjentka przychodzi na badanie w maseczce – na wypadek, gdyby była pacjentką bezobjawową zakażoną (obecnie jest to potencjalnie każda pacjentka), aby nie rozsiewać wirusa w czasie mówienia, nie zakazić innych pacjentek (wirus długo utrzymuje się w powietrzu, często nie mamy możliwości wietrzenia gabinetu – a zalecenia mówią o wietrzeniu kilka razy w ciągu dnia).
- Okulary ochronne.
- Idealną maską byłaby maska z filtrem FFFP2 (N95) lub FFP3 (N100). Dostępność masek jest ograniczona.
- Badanie w rękawiczkach jednorazowych.
- Mycie i dezynfekcja rąk po każdym badaniu – optymalnie z użyciem dozownika bez wytwarzania aerozolu!
- Czyszczenie i odkażanie aparatu – według zasad zgodnych z zaleceniami producenta
- Po każdej pacjentce należy używać ściereczek nasączonych środkiem dezynfekującym do oczyszczenia głowic i powierzchni aparatu.
- Przedstawione obecnie wytyczne będziemy uzupełniać wraz z rozwojem sytuacji.
Sieć szpitali zakaźnych jednoimiennych:
1) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu;
2) Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu;
3) Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Puławach;
4) Wielospecjalistyczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim;
5) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Skłodowskiej-Curie w Zgierzu;
6) Szpital Uniwersytecki w Krakowie;
7) Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie;
8) Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kędzierzynie-Koźlu;
9) Centrum Medyczne w Łańcucie;
10) Szpital Wojewódzki im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży;
11) Szpital Marynarki Wojennej z Przychodnią SPZOZ w Gdańsku;
12) Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie;
13) Szpital Specjalistyczny im. F. Ceynowy w Wejherowie;
14) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Megrez w Tychach;
15) Szpital Rejonowy im. dr. Józefa Rostka w Raciborzu;
16) Szpital w Starachowicach;
17) Szpital w Ostródzie;
18) Szpital Miejski im. św. Jana Pawła II w Elblągu;
19) Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu;
20) Wielospecjalistyczny Szpital Miejski im. J. Strusia z Zakładem Opiekuńczo-Leczniczym. SPZOZ w Poznaniu;
21) Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie.
Przeczytaj także: „Prof. Banach o dzieciach i kobietach ciężarnych podczas pandemii”, „Kogo badać na obecność SARS-CoV-2?”, „Prof. Lauterbach o opiece nad kobietą w ciąży zakażoną SARS-CoV-2” i „Algorytm postępowania w sytuacji podejrzenia COVID-19”.
Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.
Przed wykonaniem badań należy uwzględnić wstępną selekcję pacjentek w trybie:
Teleporady i wypełnienia przez pacjentkę ankiety z wywiadem w kierunku ryzyka COVID-19 on-line wraz z ankietą lub telefonicznej oceny ryzyka przez pracownika rejestracji w czasie rozmowy z pacjentką, albo wypełnienia ankiety i oceny ryzyka epidemiologicznego niezwłocznie po zgłoszeniu się do ośrodka wykonującego badania.
Badamy tylko pacjentki z ujemnym wywiadem oraz pacjentki bezobjawowe.
W przypadku pacjentek z ujemnym wywiadem epidemiologicznym, niegorączkujących, ale z objawami przeziębienia, wskazane jest odroczenie badania do momentu ustąpienia objawów. Można przyjąć, że w łagodnych przypadkach ustalenie terminu za 7 dni powinno być wystarczające.
- Ciężarne z dodatnim wywiadem po przeprowadzeniu ankiety powinny podlegać 14-dniowej kwarantannie i nie mieć wykonywanych przesiewowych badań ultrasonograficznych. W przypadku stanów nagłych wskazana jest opieka szpitalna w dedykowanym ośrodku.
- Ciężarne chorujące na COVID-19 lub z dodatnim testem na SARS-CoV-2 powinny mieć wykonywane badania USG wyłącznie z uzasadnionych wskazań w ośrodkach wielospecjalistycznych (tzw. jednoimiennych) dedykowanych do opieki nad pacjentami z infekcją SARS-CoV-2.
- W warunkach szpitalnych należy wykonywać tylko badania uzasadnione klinicznie. Należy dostosować te zasady do rekomendacji wydanych przez PTGiP oraz specjalistów krajowych z dziedziny położnictwa/ ginekologii i perinatologii.
- W przypadku podejrzewanych, prawdopodobnych lub potwierdzonych przypadków zakażenia COVID-19 należy przeprowadzać – gdy są klinicznie niezbędne – badanie ultrasonograficzne wzrastania płodu, AFI i przepływu krwi w tętnicy pępowinowej. Preferowane jest badanie przyłóżkowe. W kolejnych tygodniach ciąży należy monitorować wyżej wymienione parametry w zależności od położniczej sytuacji klinicznej co 2–4 tygodnie.
- Jeśli infekcja COVID-19 zostanie potwierdzona podczas I lub wczesnego II trymestru ciąży, należy zlecić wykonanie badania między 18. a 24. tygodniem ciąży.
- W warunkach ambulatoryjnych powinno się wykonywać badanie I, II i III trymestru, w innych sytuacjach – badanie z przyczyn nagłych, jeśli nie może zostać wykonane w warunkach szpitalnych (ostry brzuch, podejrzenie ciąży ektopowej, skrętu guza przydatków, chore onkologicznie, PID, krwawienie z dróg rodnych o nieustalonej etiologii).
- Wszystkie pozostałe planowane badania (w szczególności tzw. badania 3D/4D, ginekologiczne, badania profilaktyczne piersi czy monitorowanie wybranych objawów w badaniu położniczym – łagodnego poszerzenia komór bocznych mózgu, miedniczek nerkowych) powinny zostać przełożone na późniejszy termin.
- W badaniach położniczych ze względu na zwiększone ryzyko transmisji zakażenia przy badaniu dopochwowym należy zminimalizować liczbę procedur wykonywanych głowicą endowaginalną. Także w przypadku oceny długości szyjki macicy w okresie zagrożenia epidemiologicznego rekomendujemy wykonanie badania przezbrzusznie. W przypadku stwierdzenia długości szyjki < 25 mm zalecamy progesteron dopochwowo. Nie ma konieczności weryfikowania pomiaru sondą przezpochwową. Unikajmy tworzenia aerozoli z potencjalnie zakaźnego materiału (wydzieliny z pochwy)
- W gabinecie i poczekalni może przebywać tylko pacjentka – bez osoby towarzyszącej. Kategorycznie zabronione jest przyprowadzanie dzieci do Ośrodka.
- Podczas badania ultrasonograficznego należy ograniczyć kontakt słowny i wzrokowy z pacjentką. Omówienie wyniku badania powinno mieć miejsce po jego zakończeniu z zachowaniem bezpiecznej odległości.
- Wymagane jest utrzymanie jak największej – tak dużej, jak to tylko możliwe – odległości między badaną pacjentką i badającym.
- Wymagane jest ograniczenie liczby pacjentek w poczekalni i egzekwowanie zakazu przebywania w niej osób towarzyszących. Jest też wymagane utrzymywanie co najmniej 2 metrów odległości między osobami.
- Wymagane jest skrócenie czasu wykonywania badania między innymi przez ograniczenie liczby ocenianych parametrów (np. czasową rezygnację z analizy przepływów w DV czy na TV u płodów z prawidłowym pomiarem NT w I trymestrze ciąży).
- Badania inwazyjne wykonujemy zgodnie z obecnie stosowanymi zaleceniami i wytycznymi.
Rekomendowane środki ochrony osobistej:
- Maska co najmniej chirurgiczna dla lekarza i położnej, na wypadek gdyby personel był zakażony i bezobjawowy, aby nie narażać ciężarnej. Maska utrudnia także kontakt z ustami i nosem, których często dotykamy bezwiednie. Dostępność masek jest ograniczona.
- Powinniśmy promować zachowania polegające na tym, że każda pacjentka przychodzi na badanie w maseczce – na wypadek, gdyby była pacjentką bezobjawową zakażoną (obecnie jest to potencjalnie każda pacjentka), aby nie rozsiewać wirusa w czasie mówienia, nie zakazić innych pacjentek (wirus długo utrzymuje się w powietrzu, często nie mamy możliwości wietrzenia gabinetu – a zalecenia mówią o wietrzeniu kilka razy w ciągu dnia).
- Okulary ochronne.
- Idealną maską byłaby maska z filtrem FFFP2 (N95) lub FFP3 (N100). Dostępność masek jest ograniczona.
- Badanie w rękawiczkach jednorazowych.
- Mycie i dezynfekcja rąk po każdym badaniu – optymalnie z użyciem dozownika bez wytwarzania aerozolu!
- Czyszczenie i odkażanie aparatu – według zasad zgodnych z zaleceniami producenta
- Po każdej pacjentce należy używać ściereczek nasączonych środkiem dezynfekującym do oczyszczenia głowic i powierzchni aparatu.
- Przedstawione obecnie wytyczne będziemy uzupełniać wraz z rozwojem sytuacji.
Sieć szpitali zakaźnych jednoimiennych:
1) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu;
2) Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu;
3) Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Puławach;
4) Wielospecjalistyczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim;
5) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Skłodowskiej-Curie w Zgierzu;
6) Szpital Uniwersytecki w Krakowie;
7) Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie;
8) Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kędzierzynie-Koźlu;
9) Centrum Medyczne w Łańcucie;
10) Szpital Wojewódzki im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży;
11) Szpital Marynarki Wojennej z Przychodnią SPZOZ w Gdańsku;
12) Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie;
13) Szpital Specjalistyczny im. F. Ceynowy w Wejherowie;
14) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Megrez w Tychach;
15) Szpital Rejonowy im. dr. Józefa Rostka w Raciborzu;
16) Szpital w Starachowicach;
17) Szpital w Ostródzie;
18) Szpital Miejski im. św. Jana Pawła II w Elblągu;
19) Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu;
20) Wielospecjalistyczny Szpital Miejski im. J. Strusia z Zakładem Opiekuńczo-Leczniczym. SPZOZ w Poznaniu;
21) Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie.
Przeczytaj także: „Prof. Banach o dzieciach i kobietach ciężarnych podczas pandemii”, „Kogo badać na obecność SARS-CoV-2?”, „Prof. Lauterbach o opiece nad kobietą w ciąży zakażoną SARS-CoV-2” i „Algorytm postępowania w sytuacji podejrzenia COVID-19”.
Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.
Przegląd Menopauzalny
