Zastosowanie prasteronu dopochwowo w leczeniu menopauzalnego zespołu moczowo-płciowego – opis przypadku

W leczeniu atrofii sromu i pochwy w roku 2018 EMA zarejestrowała prasteron w postaci dopochwowej,
który pod względem biochemicznym i biologicznym jest identyczny z endogennym ludzkim DHEA, nieaktywnym prekursorem hormonów steroidowych przekształcanym wewnątrzkomórkowo w estrogeny i androgeny. Korzystny wpływ leku na przedmiotowe i podmiotowe objawy atrofii sromu i pochwy jest skutkiem aktywacji receptorów estrogenowych i androgenowych w pochwie.

Opis przypadku
Pacjentka lat 54, aktywna zawodowo, rodziła dwa razy, przebieg ciąż prawidłowy. Porody drogami i siłami natury, karmiła piersią 6 i 9 miesięcy.
Wywiad rodzinny obciążony - matka zmarła z powodu zaawansowanego raka jelita grubego.
Pacjentka od 29. roku życia stosowała tabletkę antykoncepcyjną (30 mcg etynyloestradiolu + 3 mg drospirenonu). Skarżyła się na suchość pochwy i obniżone libido.
W badaniu wstępnym stan ogólny dobry. BMI 26. W badaniu ginekologicznym macica i przydatki bez zmian, tarcza części pochwowej szyjki macicy czysta. Pochwa o prawidłowej elastyczności, prawidłowym pofałdowaniu, ilość wydzieliny w pochwie skąpa, pH 4,2. Badanie cytologiczne prawidłowe - II grupa wg Papanicolau. Ocena dyspareunii i suchości - stopień 2.
Kilkukrotne zmiany składu tabletek antykoncepcyjnych w niewielkim stopniu poprawiły jakość współżycia. Od 36. roku życia pojawiły się nawracające zapalenia cewki moczowej i pęcherza leczone z miernym skutkiem w poradni urologicznej.
Pacjentka zauważyła wyraźny związek infekcji ze współżyciem. Posiew z pochwy ujemny, pH 4,2.
Zastosowano globulki z 0,5 mg estriolu - po zakończeniu kuracji nabłonek w pochwie prawidłowo nawilżony, pofałdowanie prawidłowe. Zmniejszyła się częstość mikcji, ustąpiły naglące parcia.
Od 41. roku życia pacjentka stosowała tabletkę antykoncepcyjną z walerianianem estradiolu i dienogestem i nie skarżyła się na dolegliwości z układu moczowo-płciowego.
W 52. roku życia zgłosiła zatrzymanie miesiączki, poty nocne, brak koncentracji, ogólne zmęczenie, obniżenie nastroju, suchość pochwy i dyspareunię. Badanie we wziernikach bez konieczności stosowania lubrykantów. Nabłonek w pochwie blady, fałdy spłaszczone, ściany elastyczne, skąpa ilość wydzieliny, tarcza czysta. Macica i jajniki w badaniu USG bez zmian. Badanie cytologiczne wg systemu Bethesda prawidłowe, rozmaz atroficzny. Badania laboratoryjne: FSH 77 mU/l, E2 15 pg/ml, TSH 1,8 µIU/ml , fT4 13,2 pmol/l. Poziom glukozy i profil lipidowy w normie.
Od marca 2019 r. stosuje hormonalne leczenie menopauzy w postaci doustnej (1 mg estradiolu + 0,5 mg norethisteronu). Nie krwawi, ustąpiły objawy wypadowe. Stosowała dodatkowo globulki z kwasem hialuronowym dostępne bez recepty.
W 2020 r. zdecydowała się na laserowy zabieg rewitalizacji pochwy - oceniła efekt jako krótkotrwały i niewystarczający dla prawidłowego oddawania moczu.
Zgłosiła się w kwietniu 2020 r. w stanie ogólnym dobrym. BMI 27. Skarżyła się na obniżone libido, suchość w pochwie, podrażnienie śluzówki przedsionka pochwy i cewki moczowej oraz naglące parcia po współżyciu. FSFI 23 pkt., suchość pochwy i dyspareunia - stopień 3. Badanie wziernikiem wymagało użycia lubrykantów. Przedsionek pochwy blady, suchy. Wejście do pochwy zwężone, ściany pochwy o obniżonej elastyczności, śluzówka blada, fałdy spłaszczone, bardzo skąpa wydzielina. pH 5,0. Posiew z pochwy i posiew moczu ujemny.
Zastosowałam globulki dopochwowe z prasteronem w dawce 6,5 mg codziennie. Po 4 tygodniach kuracji zgłosiła poprawę w komforcie współżycia (teleporada).
Po 12 tygodniach wizyta kontrolna w gabinecie. Pacjentka oceniła efekty kuracji jako bardzo dobre – ustąpiły bóle przy współżyciu, suchość śluzówek, podrażnienie cewki moczowej, częste mikcje i naglące parcia. Zdecydowanie poprawiło się nawilżenie śluzówek i odczuwanie bodźców seksualnych, co wpłynęło pozytywnie na częstość współżycia. FSFI 34, ocena suchości i dyspareunii - stopień 1.
W badaniu ginekologicznym macica i przydatki bez zmian. Założenie wziernika nie wymagało użycia lubrykantów. Ściany pochwy elastyczne, śluzówka bladoróżowa, pofałdowanie prawidłowe, wydzielina prawidłowa, pH 4,0. W badaniu USG macica prawidłowej wielkości, szerokość endometrium 2,5 mm. Jajniki bez zmian patologicznych, zatoka Douglasa bez obecności płynu.
Pacjentka wyraziła chęć dalszego stosowania prasteronu dopochwowo. W jej ocenie globulka jest łatwa w użyciu, nie brudzi bielizny, nie powoduje niepożądanych objawów ubocznych w postaci pieczenia po założeniu ani plamień. Przy dłuższym stosowaniu nie pojawiły się bóle podbrzusza i napięcie w piersiach, nie było potrzeby stosowania rewitalizacji laserowej.
W kwietniu 2021 r. wizyta kontrolna – pacjentka w stanie ogólnym dobrym, BMI 28. Mammografia prawidłowa. Parametry funkcji wątroby i poziom czynników krzepnięcia prawidłowe, poziom glukozy na czczo 102 mg/ml, HbA1c 5,8%. Pacjentka skarżyła się na uczucie ociężałości, bóle i nieznaczne obrzęki podudzi. Nie zgłaszała trudności we współżyciu i dolegliwości z układu moczowego. Pytała o bezpieczeństwo stosowania terapii systemowej z uwagi na obciążony wywiad rodzinny, postępującą nadwagę i ogólne gorsze samopoczucie. Nadal stosuje hormonalne leczenie menopauzy wg poprzednich zaleceń.
W badaniu ginekologicznym stan jak w roku 2020 po 12 tygodniach stosowania globulek dopochwowych z prasteronem w dawce 6,5 mg na dobę. Badanie cytologiczne wg systemu Bethesda prawidłowe, rozmaz bez cech atrofii.
Zalecono zmianę terapii doustnej na przezskórną (plastry z estradiolem i norethisteronem), stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym i regularny wysiłek fizyczny.
Pacjentka zamierza kontynuować terapię dopochwową z uwagi na znaczną poprawę jakości życia seksualnego i brak dolegliwości z układu moczowego.

Publikacja dzięki wsparciu finansowemu Theramex