Jak zatrzymać pandemię polowań i hodowli zwierząt – część pierwsza ►

O tym, że poszukiwanie kandydatek na szczepionki to nie wszystko, bo profilaktyką w najczystszym rozumieniu byłoby ograniczenie hodowli zwierząt, a więc i spożycia mięsa, „Menedżer Zdrowia” rozmawia z dr. hab. med. Piotrem Rzymskim z Zakładu Medycyny Środowiskowej UM w Poznaniu.

Zaproponowano panu napisanie scenariusza filmu, którego akcja rozgrywa się w 2050 roku. Planecie zagraża kolejna pandemia. Jaka?
– Najprawdopodobniej byłaby to pandemia wirusa RNA, który się rozprzestrzenia drogą kropelkową, charakteryzuje się relatywnie długim okresem inkubacji, a zakażenia w dużym odsetku są bezobjawowe lub też przebieg choroby jest łagodny. Byłoby to coś, co przypomina to, z czym mierzymy się obecnie w trakcie pandemii COVID-19. I dlatego musimy wyciągnąć wnioski z lekcji, jaką jest pandemia. Powinniśmy wyciągnąć je dzisiaj.

Czego powinna nas nauczyć aktualna pandemia, tak abyśmy w 2050 roku byli dobrze uzbrojeni?
– Musimy zrozumieć, tak na serio, że profilaktyka jest zawsze lepsza niż leczenie, także w kontekście zapobiegania kolejnym epidemiom. Według raportu Międzyrządowej Platformy Naukowo-Politycznej koszt zapobiegania pandemiom jest nawet sto razy niższy od kosztu reagowania na nie. To się bardziej opłaca, chociaż nie rozumiemy, dlaczego dzisiaj mielibyśmy powoływać np. jakieś zespoły opracowujące scenariusze na przyszłość. Żeby to zrozumieć, trzeba wiedzieć, że zdecydowana większość, tzn. ok. 75 proc. nowych patogenów człowieka ostatnich dekad, zresztą reprezentowanych głównie przez wirusy, ma swoje pochodzenie od zwierząt, głównie dzikich. Polowanie na dzikie zwierzęta już w przeszłości było źródłem zakażeń. Tak było z wirusem Ebola, którego pierwsze zakażenie wywodziło się od nietoperzy owocożernych. Wirus różyczki ma również najprawdopodobniej pochodzenie zwierzęce – co niedawno wykazano – związane z nietoperzami jako pierwotnymi gospodarzami. Odzwierzęce pochodzenie ma również koronawirus SARS, który był aktywny w latach 2002–2004 i MERS, który pojawił się w 2012 roku i nadal jest aktywnym patogenem.

W dalszej części rozmowy dr hab. Piotr Rzymski przytacza również przykład HIV, powiązanego z pierwotną transmisją małpiego wirusa niedoboru odporności.

Ekspert tłumaczy, że żyjemy w czasach podwyższonego ryzyka kontaktu z patogenami. W obrocie handlowym, o ile tak można powiedzieć, znajduje się 18 tys. gatunków zwierząt, w tym 7,5 tys. lądowych kręgowców. By przeciwdziałać zoonozom, konieczne jest ograniczenie myślistwa. Obrońcy mówią o kultywowaniu tradycji, o hobby. Dr Rzymski podkreśla, że nie możemy sobie pozwolić na podtrzymywanie aktualnego stanu i akceptowanie takich wytłumaczeń. Co z tego jednak, że w Europie zminimalizujemy polowania na dzikie zwierzęta? Globalizacja „przenosi” patogeny z kontynentu na kontynent, czego najlepszym przykładem jest SARS-CoV-2 – beneficjent globalizacji. Tak więc konieczne jest prawo międzynarodowe regulujące polowania, a także poszukiwanie alternatywy dla mięsa jako pożywienia.

Problemem są nie tylko dzikie zwierzęta, ale i hodowlane, szczególnie w hodowli przemysłowej, którą niektórzy uważają za bezpieczniejszą, bo w jakiś sposób odizolowaną. Nie, nie jest bezpieczniej – jeden gatunek zwierząt jest stłoczony na małej powierzchni, a to sprzyja zakażeniom. Człowiek też może być celem.

Co roku na świecie zabija się 70 mld zwierząt, a prognozy na 2050 rok, gdy rozgrywać się będzie wspomniany film pandemiczny, to 90–120 mld, tak więc spodziewamy się intensyfikacji hodowli. Na razie jednak nie zajmujemy się tym problemem, a raczej zaczynamy walkę od drugiego końca – szukania szczepionek. Jednak profilaktyką w najczystszym rozumieniu tego słowa, prowadzącą do zmniejszenia liczby pandemii byłoby ograniczenie spożycia mięsa i opracowanie scenariuszy reagowania na kryzysowe sytuacje – niezwykle ważne byłoby w nich nauczanie decydentów, jak się komunikować w tych sprawach. Chaos rodzi brak zaufania, który dzisiaj obserwujemy.

Przeczytaj także: „Jak zatrzymać pandemię polowań i hodowli zwierząt – część druga”.