123RF
Kto wierzy w teorie spiskowe na temat COVID-19?
Redaktor: Monika Stelmach
Data: 10.05.2021
Źródło: PAP
Badania pokazują, że koronasceptykami częściej są osoby korzystające z mediów konserwatywnych niż tych z głównego nurtu. Twierdzą, że koronawirus to produkt koncernów farmaceutycznych stworzony, by podnieść sprzedaż leków i szczepionek oraz, że SARS-CoV-2 to broń biologiczna opracowana przez władze Chin.
Wiara w teorie spiskowe nt. pandemii COVID-19 rozwinęła się w USA już w pierwszych miesiącach rozprzestrzeniania się wirusa. Dotyczyła głównie osób, które często korzystały z mediów konserwatywnych i społecznościowych. W USA były to głównie tytuły takie jak Fox News, Rush Limbaugh, Breitbart News, One America News, czy Drudge Report. Pierwsze badanie przeprowadzone w APPC dowiodło, że ich użytkownicy wykazywali zwiększoną tendencję do popierania teorii spiskowych nt. pandemii.
Najnowsze odkrycia grupy naukowców z Annenberg Public Policy Center (APPC) w Pensylwanii, (USA), opublikowane w „Journal of Medical Internet Research" potwierdzają i rozwijają te obserwacje. Dowodzą, że wzrost wiary w nieprawdziwe teorie dotyczące COVID-19 miał bezpośredni związek z używaniem konkretnych typów mediów między marcem a lipcem 2020 roku. W tym czasie liczba użytkowników mediów konserwatywnych przekonanych, że koronawirus to broń biologiczna stworzona przez chiński rząd, wzrosła z 52 proc. do 66 proc.
Co więcej, popularność teorii spiskowych była bezpośrednio związana z brakiem przestrzegania obowiązku noszenia maseczek, czy niechęcią do zaszczepienia się przeciwko COVID-19.
– Media miały swoją rolę w promowaniu teorii spiskowych lub ich ograniczaniu. Część z nich podważało przygotowanie i sukces kraju w walce z pandemią – komentuje prof. Dan Romer z Annenberg Public Policy Center na University of Pennsylvania, jeden z autorów badania.
Prof. Kathleen Hall Jamieson, współautorka badania, podkreśla, że platformy społecznościowe to siła napędowa dla fałszywych wiadomości. Nawet, gdy w jednym miejscu te doniesienia zostaną zablokowane, szybko pojawią się gdzie indziej.
Naukowcy dwukrotnie przeprowadzili ankietę wśród 840 dorosłych - w marcu 2020 i w lipcu tego samego roku. Uczestnicy badania mieli wymienić trzy teorie spiskowe nt. pandemii, opowiedzieć, jak często i w jakim wymiarze korzystają z mediów społecznościowych, a także wypowiedzieć się nt. środków ostrożności, jakie stosują w czasie pandemii. Ostatnie pytanie dotyczyło chęci ewentualnego zaszczepienia się.
17 proc. dorosłych obywateli USA deklarowało wiarę w to, że „koronawirus to produkt koncernów farmaceutycznych, stworzony, by podnieść sprzedaż leków i szczepionek". W marcu tego samego roku uważało tak tylko 15 proc. Amerykanów.
W ciągu kilku miesięcy z 24 proc. do 32 proc. wzrosła też liczba osób, które uważały, że „niebezpieczeństwo związane z koronawirusem jest sztucznie podsycane, aby zaszkodzić Donaldowi Trumpowi".
Prawie o 10 proc. więcej badanych (38 proc. w lipcu w porównaniu z 28 proc. w marcu) popierało teorię, zgodnie z którą „koronawirus to broń biologiczna stworzona przez władze Chin".
Wśród osób śledzących konserwatywne media teoria o stworzeniu wirusa przez koncerny farmaceutyczne wzrosła między marcem a lipcem 2020 roku z 13 proc. do 28 proc. Teorie na temat celowego szkodzenia prezydenturze Trumpa zyskały prawie o 30 proc. więcej zwolenników (34 proc. w marcu, 61 proc. w lipcu 2020).
W 2020 roku media konserwatywne, taki jak np. Fox News, szeroko podejmowały teorię pochodzenia wirusa. Prezenter tej stacji, Tucker Carlson, sugerował na przykład, że koronawirus to produkt inżynierii biologicznej chińskich laboratoriów. Inny prezenter, Rush Limbaugh, twierdził, że COVID-19 ma stanowić broń przeciwko Trumpowi i jest prototypem broni biologicznej.
Podczas gdy media konserwatywne propagowały spiskowe teorie nt. COVID-19, media głównego nurtu działały w przeciwną stronę. Badacze dowiedli, że regularnie czytanie takiej prasy (Associated Press, New York Times, Wall Street Journal, Washington Post) przyczyniło się do spadku wiary w teorie spiskowe. Oznaczało również przychylność wobec obowiązku noszenia maseczek oraz wyrażanie chęci zaszczepienia się.
– Media głównego nurtu także podnoszą temat teorii spiskowych, ale nie po to, aby popularyzować wiarę w nie, tylko w celu uwrażliwienia odbiorców na to zjawisko – tłumaczy prof. Romer.
Osoby, które śledziły media głównego nurtu w telewizji (ABC, NBC, CBS News) nie wykazały żadnej zmiany w poglądach dotyczących pandemii. – Wykazywały też większą chęć zaszczepienia się i noszenia maseczek, ale nie było to bezpośrednio związane z ich wiarą w teorie spiskowe lub jej brakiem. Były to niezależne zmienne – dodaje prof. Romer.
Zdaniem naukowców wyniki badania wskazują na potrzebę przekazywania sprawdzonych, wiarygodnych informacji o pandemii w mediach. Ponadto, platformy społecznościowe powinny wprowadzić bardziej zdecydowaną politykę w zakresie blokowania fałszywych informacji nt. pandemii, szczepionek, noszenia maseczek, czy teorii spiskowych, które są sprzeczne z oficjalnymi doniesieniami.
Jednocześnie badacze podkreślają, że władze powinny szukać możliwości przekazywania wiarygodnych informacji także użytkownikom i odbiorcom mediów konserwatywnych. Chociaż dotarcie do użytkowników mediów głównego nurtu jest również ważne, gdyż i w tej grupie podatność na wiarę w teorie spiskowe była zróżnicowana. Czytelnicy prasy byli mniej podatni niż odbiorcy wiadomości telewizyjnych.
Najnowsze odkrycia grupy naukowców z Annenberg Public Policy Center (APPC) w Pensylwanii, (USA), opublikowane w „Journal of Medical Internet Research" potwierdzają i rozwijają te obserwacje. Dowodzą, że wzrost wiary w nieprawdziwe teorie dotyczące COVID-19 miał bezpośredni związek z używaniem konkretnych typów mediów między marcem a lipcem 2020 roku. W tym czasie liczba użytkowników mediów konserwatywnych przekonanych, że koronawirus to broń biologiczna stworzona przez chiński rząd, wzrosła z 52 proc. do 66 proc.
Co więcej, popularność teorii spiskowych była bezpośrednio związana z brakiem przestrzegania obowiązku noszenia maseczek, czy niechęcią do zaszczepienia się przeciwko COVID-19.
– Media miały swoją rolę w promowaniu teorii spiskowych lub ich ograniczaniu. Część z nich podważało przygotowanie i sukces kraju w walce z pandemią – komentuje prof. Dan Romer z Annenberg Public Policy Center na University of Pennsylvania, jeden z autorów badania.
Prof. Kathleen Hall Jamieson, współautorka badania, podkreśla, że platformy społecznościowe to siła napędowa dla fałszywych wiadomości. Nawet, gdy w jednym miejscu te doniesienia zostaną zablokowane, szybko pojawią się gdzie indziej.
Naukowcy dwukrotnie przeprowadzili ankietę wśród 840 dorosłych - w marcu 2020 i w lipcu tego samego roku. Uczestnicy badania mieli wymienić trzy teorie spiskowe nt. pandemii, opowiedzieć, jak często i w jakim wymiarze korzystają z mediów społecznościowych, a także wypowiedzieć się nt. środków ostrożności, jakie stosują w czasie pandemii. Ostatnie pytanie dotyczyło chęci ewentualnego zaszczepienia się.
17 proc. dorosłych obywateli USA deklarowało wiarę w to, że „koronawirus to produkt koncernów farmaceutycznych, stworzony, by podnieść sprzedaż leków i szczepionek". W marcu tego samego roku uważało tak tylko 15 proc. Amerykanów.
W ciągu kilku miesięcy z 24 proc. do 32 proc. wzrosła też liczba osób, które uważały, że „niebezpieczeństwo związane z koronawirusem jest sztucznie podsycane, aby zaszkodzić Donaldowi Trumpowi".
Prawie o 10 proc. więcej badanych (38 proc. w lipcu w porównaniu z 28 proc. w marcu) popierało teorię, zgodnie z którą „koronawirus to broń biologiczna stworzona przez władze Chin".
Wśród osób śledzących konserwatywne media teoria o stworzeniu wirusa przez koncerny farmaceutyczne wzrosła między marcem a lipcem 2020 roku z 13 proc. do 28 proc. Teorie na temat celowego szkodzenia prezydenturze Trumpa zyskały prawie o 30 proc. więcej zwolenników (34 proc. w marcu, 61 proc. w lipcu 2020).
W 2020 roku media konserwatywne, taki jak np. Fox News, szeroko podejmowały teorię pochodzenia wirusa. Prezenter tej stacji, Tucker Carlson, sugerował na przykład, że koronawirus to produkt inżynierii biologicznej chińskich laboratoriów. Inny prezenter, Rush Limbaugh, twierdził, że COVID-19 ma stanowić broń przeciwko Trumpowi i jest prototypem broni biologicznej.
Podczas gdy media konserwatywne propagowały spiskowe teorie nt. COVID-19, media głównego nurtu działały w przeciwną stronę. Badacze dowiedli, że regularnie czytanie takiej prasy (Associated Press, New York Times, Wall Street Journal, Washington Post) przyczyniło się do spadku wiary w teorie spiskowe. Oznaczało również przychylność wobec obowiązku noszenia maseczek oraz wyrażanie chęci zaszczepienia się.
– Media głównego nurtu także podnoszą temat teorii spiskowych, ale nie po to, aby popularyzować wiarę w nie, tylko w celu uwrażliwienia odbiorców na to zjawisko – tłumaczy prof. Romer.
Osoby, które śledziły media głównego nurtu w telewizji (ABC, NBC, CBS News) nie wykazały żadnej zmiany w poglądach dotyczących pandemii. – Wykazywały też większą chęć zaszczepienia się i noszenia maseczek, ale nie było to bezpośrednio związane z ich wiarą w teorie spiskowe lub jej brakiem. Były to niezależne zmienne – dodaje prof. Romer.
Zdaniem naukowców wyniki badania wskazują na potrzebę przekazywania sprawdzonych, wiarygodnych informacji o pandemii w mediach. Ponadto, platformy społecznościowe powinny wprowadzić bardziej zdecydowaną politykę w zakresie blokowania fałszywych informacji nt. pandemii, szczepionek, noszenia maseczek, czy teorii spiskowych, które są sprzeczne z oficjalnymi doniesieniami.
Jednocześnie badacze podkreślają, że władze powinny szukać możliwości przekazywania wiarygodnych informacji także użytkownikom i odbiorcom mediów konserwatywnych. Chociaż dotarcie do użytkowników mediów głównego nurtu jest również ważne, gdyż i w tej grupie podatność na wiarę w teorie spiskowe była zróżnicowana. Czytelnicy prasy byli mniej podatni niż odbiorcy wiadomości telewizyjnych.
