123RF
Warunki, w jakich należy przechowywać szczepionki
Autor: Marta Koblańska
Data: 08.12.2020
Źródło: News Medical-Net/MK
Działy:
Aktualności w Koronawirus
Aktualności
Należy spełnić szczególne wymogi tak, aby zapobiec obniżeniu ich wartości. Zasady określa producent.
Pojęcie zimnego łańcucha obejmuje wytwarzanie, dystrybucję, przechowywanie oraz ostatecznie warunki podania szczepionek. Wszystko to musi zostać spełnione, aby pozostawały one efektywne. Jeśli tzw. zimny łańcuch zostanie przerwany w jakimkolwiek punkcie podczas transportu lub przechowywania poprzez na przykład narażenie szczepionek na skrajne temperatury, istnieje ryzyko zmniejszenia ich siły działania, a nawet mogą okazać się zupełnie nieskuteczne.
Przeważająca większość szczepionek musi być przechowywana w temperaturze między 2 a 8 stopni Celsjusza z preferencją 5 stopni i minimalnymi odchyleniami. Specjalnie w tym celu zaprojektowane lodówki charakteryzują się minimalnymi fluktuacjami temperatury na przestrzeni dni lub pory roku. Lodówki te chronią przed temperaturami ekstremalnymi oraz wytrzymują je, automatycznie dostosowując temperaturę w określonych przedziałach czasowych.
Wiele żywych szczepionek toleruje zamrażanie i w zależności od instrukcji producenta podlega mrożeniu w temperaturach pomiędzy minus 15 a minus 50 stopni Celsjusza. Pośród najpowszechniej podawanych szczepionek należą do nich te przeciw ospie wietrznej, półpaścowi oraz czarnej ospie. Pamiętajmy, że przeważająca większość innych nie musi być przechowywana w lodówce.
Większość szczepionek niereplikujących, takich jak zdezaktywowane wirusy lub bakterie, oczyszczone jednostki podbiałkowe, antygeny węglowodanowe i rekombinowane geny podjednostkowe białek są podawane w skojarzeniu z innymi substancjami na przykład takimi jak sole glinu, które wykorzystuje się w szczepionkach na całym świecie od blisko stu lat. Tworzą one wiązanie jonowe z antygenem ogromnie poprawiając stabilność i siłę działania szczepionki.
W ostatnich latach odkryto dodatkową przyczynę zasadności stosowania soli glinu. Jaką? Okazało się, że poprawia odpowiedź immunologiczną po podaniu w skojarzeniu ze szczepionką. Sole glinu oddziałują na monocyty, makrofagi i granulocyty tak, że wywołują cytokiny generujące miejscowe środowisko immunostymulujące.
W każdym przypadku sole glinu są wysoce wrażliwe na uszkodzenia poprzez mrożenie, bowiem cykle zamrażania i rozmrażania powodują agregację i sedymentację ich cząsteczek koloidalnych. Wysokie temperatury pozostają prawie bez wpływu na strukturę żelu aluminiowego.
Temperatura przechowywania szczepionek jest ważna ponieważ w nieodpowiedniej szczepionka może tracić swoje właściwości. Zazwyczaj uszkodzenia powstałe w trakcie mrożenia są poważniejsze niż te wynikające z ciepła. Jednak większość producentów nie rekomenduje przechowywania szczepionek w temperaturze pokojowej przez więcej niż 30 minut, z wyjątkiem sytuacji szczególnych. W temperaturze w i powyżej 45 stopni Celsjusza białka zawarte w szczepionce ulegają relatywnie szybko denaturacji, ostatecznie zupełnie tracąc moc, jako że struktura antygenu już nie istnieje.
Przechowywanie szczepionek w chłodnych temperaturach zmniejsza również potrzebę zastosowania innych środków ochronnych przed, na przykład pojawieniem się bakterii w szczepionce.
Przeważająca większość szczepionek musi być przechowywana w temperaturze między 2 a 8 stopni Celsjusza z preferencją 5 stopni i minimalnymi odchyleniami. Specjalnie w tym celu zaprojektowane lodówki charakteryzują się minimalnymi fluktuacjami temperatury na przestrzeni dni lub pory roku. Lodówki te chronią przed temperaturami ekstremalnymi oraz wytrzymują je, automatycznie dostosowując temperaturę w określonych przedziałach czasowych.
Wiele żywych szczepionek toleruje zamrażanie i w zależności od instrukcji producenta podlega mrożeniu w temperaturach pomiędzy minus 15 a minus 50 stopni Celsjusza. Pośród najpowszechniej podawanych szczepionek należą do nich te przeciw ospie wietrznej, półpaścowi oraz czarnej ospie. Pamiętajmy, że przeważająca większość innych nie musi być przechowywana w lodówce.
Większość szczepionek niereplikujących, takich jak zdezaktywowane wirusy lub bakterie, oczyszczone jednostki podbiałkowe, antygeny węglowodanowe i rekombinowane geny podjednostkowe białek są podawane w skojarzeniu z innymi substancjami na przykład takimi jak sole glinu, które wykorzystuje się w szczepionkach na całym świecie od blisko stu lat. Tworzą one wiązanie jonowe z antygenem ogromnie poprawiając stabilność i siłę działania szczepionki.
W ostatnich latach odkryto dodatkową przyczynę zasadności stosowania soli glinu. Jaką? Okazało się, że poprawia odpowiedź immunologiczną po podaniu w skojarzeniu ze szczepionką. Sole glinu oddziałują na monocyty, makrofagi i granulocyty tak, że wywołują cytokiny generujące miejscowe środowisko immunostymulujące.
W każdym przypadku sole glinu są wysoce wrażliwe na uszkodzenia poprzez mrożenie, bowiem cykle zamrażania i rozmrażania powodują agregację i sedymentację ich cząsteczek koloidalnych. Wysokie temperatury pozostają prawie bez wpływu na strukturę żelu aluminiowego.
Temperatura przechowywania szczepionek jest ważna ponieważ w nieodpowiedniej szczepionka może tracić swoje właściwości. Zazwyczaj uszkodzenia powstałe w trakcie mrożenia są poważniejsze niż te wynikające z ciepła. Jednak większość producentów nie rekomenduje przechowywania szczepionek w temperaturze pokojowej przez więcej niż 30 minut, z wyjątkiem sytuacji szczególnych. W temperaturze w i powyżej 45 stopni Celsjusza białka zawarte w szczepionce ulegają relatywnie szybko denaturacji, ostatecznie zupełnie tracąc moc, jako że struktura antygenu już nie istnieje.
Przechowywanie szczepionek w chłodnych temperaturach zmniejsza również potrzebę zastosowania innych środków ochronnych przed, na przykład pojawieniem się bakterii w szczepionce.
