Dyrektor generalny Amgen Polska o wzmacnianiu konkurencyjności europejskiej

Rozmowa z Krisztiánem Toką, dyrektorem generalnym Amgen w Polsce.

Jesteśmy na kluczowym etapie przeglądu europejskiego prawa farmaceutycznego i po głosowaniu posłów w Parlamencie Europejskim dotyczącym tego obszaru. Jak skomentuje pan obecną sytuację?
– Przegląd europejskiego prawa farmaceutycznego – po dwóch dekadach – daje realną szansę na przyspieszenie wprowadzania innowacyjnych terapii dla pacjentów. I choć celem zmian jest uproszczenie procesów regulacyjnych, pojawiają się poważne obawy dotyczące skrócenia okresu ochrony danych regulacyjnych. Może to zniechęcić inwestorów do finansowania przełomowych leków, co wpłynie na krajobraz innowacji w Europie. Prognozy wskazują na znaczący spadek udziału Starego Kontynentu w globalnych inwestycjach badawczo-rozwojowych do 2040 roku z 32 do 21 proc., co zagraża konkurencyjności. Istnieje realne ryzyko, że jeden na pięć leków będących obecnie w fazie rozwoju może okazać się nierentowny, co ograniczy liczbę dostępnych opcji leczenia. Decyzja europarlamentarzystów o skróceniu ochrony danych regulacyjnych o sześć miesięcy, mimo pewnego zbliżenia do interesów branży, stanowi wyzwanie w kontekście problemów demograficznych i epidemiologicznych. Trzeba zatem prowadzić dalsze działania w Radzie Europejskiej służące zaspokajaniu potrzeb medycznych i redukcji niedoborów leków. Kluczowe będzie podejście do wspierania innowacji przy jednoczesnym zabezpieczaniu zdrowia publicznego.

Pozostając przy działaniach UE: Polska rozpocznie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej już w 2025 roku. Jakie kluczowe tematy powinny znaleźć się na agendzie?
– Nadchodząca prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej to świetna okazja do określenia nowych priorytetów UE, szczególnie w obszarze ochrony zdrowia. Pozwala Polsce prowadzić dyskusje i wyznaczać ambitne cele, służące zwiększeniu konkurencyjności Europy w naukach biomedycznych oraz przyspieszeniu transformacji cyfrowej systemów opieki zdrowotnej.

Wzmacniania konkurencyjności Europy – o czym mówił pan wcześniej – trudno nie połączyć z dostępem do innowacji. Właśnie opublikowano coroczny raport Infarmy „Access Gap”, podsumowujący dostęp polskich pacjentów do innowacyjnych terapii. Jakie są pana wnioski?
– Cieszy fakt, że według opublikowanych danych dostęp do innowacyjnych leków i rozwiązań diagnostycznych zwiększa się we wszystkich krajach Grupy Wyszehradzkiej. W Polsce również odnotowaliśmy poprawę o 16 punktów procentowych. Jednak eksperci sygnalizują, że tempo tych zmian jest niewystarczające. Sytuacja pacjentów w kardiologii nadal się nie poprawia, a w neurologii poprawa jest minimalna. Nadzieją napawają deklaracje Ministerstwa Zdrowia, że szybsze tempo uzupełniania braków i zwiększania dostępu do nowoczesnych terapii zostanie utrzymane. Zgadzam się również z głównym postulatem Infarmy – procentowy udział nakładów na refundację w budżecie Narodowego Funduszu Zdrowia powinien zbliżać się do 17 proc., a nie od nich oddalać. Wydłużający się czas oczekiwania na refundację leków po rejestracji, który wzrósł z 940 do 1029 dni, również pozostaje wyzwaniem. To podkreśla pilną potrzebę dalszych skoordynowanych działań w tym obszarze.

W tym roku Amgen obchodzi 20-lecie obecności na polskim rynku. Jakie są państwa priorytety i plany rozwojowe?
– Priorytety Amgen w mniej więcej 100 krajach, w których jesteśmy obecni, koncentrują się na czterech filarach terapeutycznych: medycynie ogólnej, onkologii i hematologii, chorobach zapalnych oraz na nowym dla nas obszarze – chorobach rzadkich. Posiadamy zróżnicowane portfolio, w tym od dawna dostępne terapie innowacyjne, nowe obiecujące molekuły, bądące w fazie rozwoju oraz leki biopodobne. W Polsce Amgen skupia się na dostarczaniu rozwiązań w chorobach sercowo-naczyniowych, osteoporozie, onkologii i hematologii. Podejmujemy również działania w zakresie chorób rzadkich, na które cierpią niemal 3 miliony Polaków. Po przejęciu Horizon Therapeutics Amgen poszerzył swoje portfolio m.in. w obszarze chorób ze spektrum zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego (NMOSD) czy orbitopatii tarczycowej (TED). Warto również wspomnieć, że dzięki strategii Amgen – opierającej się na dostarczaniu innowacyjnych terapii oraz nieustannemu inwestowaniu w działalność badawczo-rozwojową, na którą tylko w 2023 roku przeznaczyliśmy 4,8 miliarda dolarów – rozwinęliśmy liczne, niezwykle obiecujące, nowatorskie cząsteczki, wzmacniając tym samym pozycję naszej firmy, która może się pochwalić obecnie najszerszym pipeline w swojej historii.

Nowoczesne terapie, których państwo dostarczają, wymagają odpowiedniego dostępu do diagnostyki.
– Oczywiście. Wczesna diagnostyka jest kluczową kwestią, szczególnie w chorobach takich jak osteoporoza, gdzie terminowe rozpoznanie może znacząco zmienić przebieg choroby i poprawić wyniki leczenia pacjentów. To samo dotyczy przeciwdziałania zawałom i udarom, do których może się przyczynić niezdiagnozowana lub nieoptymalnie leczona hipercholesterolemia. Mimo postępów w medycynie wciąż istnieją wyzwania związane z zapewnieniem równego dostępu do szybkiej diagnostyki i nowoczesnych metod leczenia, co wymaga systemowych usprawnień. Przykładem jest obecna diagnostyka raka płuca, która średnio trwa aż 4,5 miesiąca. Opóźnienia w diagnostyce nowotworów są zatem najlepszym dowodem na konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań systemowych.

Rozmawiała Maria Kowalska.

Krisztián Szabolcs Toka jest dyrektorem generalnym Amgen w Polsce. Urodził się na Węgrzech, ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Debreczynie w 2004 roku. Ma niemal 20-letnie doświadczenie w branży farmaceutycznej, poprzednio pełnił funkcję dyrektora generalnego Amgen na Węgrzech oraz członka zarządu Amerykańskiej Izby Handlowej (AmCham Hungary), Stowarzyszenia Innowacyjnych Producentów (Association of Innovative Manufacturers) oraz Stowarzyszenia Handlowego VÉDETTSÉG.