13 września przypada Światowy Dzień Sepsy
Autor: Iwona Konarska
Tylko odpowiednia organizacja ochrony zdrowia oraz powszechna edukacja pozwoli zmniejszyć umieralność w przebiegu sepsy.
Diagnostykę i terapię sepsy w Polsce komentuje prof. dr hab. n. med. Krzysztof Kusza, prezes Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii:
Sepsa i wstrząs septyczny stanowią bezpośrednie zagrożenie życiu i wymagają niezwłocznego leczenia w oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii. Śmiertelność
w przebiegu sepsy i wstrząsu septycznego jest bardzo wysoka i sięga 50%. Oznacza to, że jest wyższa od śmiertelności w przebiegu zawału mięśnia sercowego, a umieralność z powodu sepsy jest wyższa od łącznej umieralności z powodu raka płuca i raka piersi.
W raporcie NIK z 2018 roku podkreślono brak wiarygodnych danych krajowych dotyczących częstości zachorowań na sepsę oraz wstrząs septyczny. Zdaniem NIK, prowadzenie rejestru sepsy pozwoliłoby na uzyskanie wiarygodnych danych o rozpoznanych przypadkach, niezbędnych do analiz jej objawów, sposobów leczenia i wskaźnika śmiertelności. W Polsce nie posiadamy danych o etiologii tych zachorowań oraz typie z rozróżnieniem na pozaszpitalne i szpitalne.
Od kilku lat obserwuje się silną tendencję do uproszczenia klasyfikacji sepsy oraz ujednolicenia definicji tych zespołów objawów i chorób. Na podstawie wytycznych „Surviving Sepsis Campaign” wdrożonych przez międzynarodowy zespół ekspertów aktualnie obowiązuje następująca definicja sepsy: Sepsa jest zagrażającą życiu niewydolnością wielonarządową spowodowaną dysregulacją odpowiedzi chorego na infekcję, zaś wstrząs septyczny to sepsa przebiegająca z zaburzeniami krążenia i towarzyszącej im hypoperfuzji tkankowej będącej przyczyną wysokiej śmiertelności.
Były one podstawą do modyfikacji kodowania rozpoznań w systemie ICD10 publikowanym przez WHO ( modyfikacja 10).
W polskiej wersji „Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów zdrowotnych” w dalszym ciągu funkcjonuje pojęcie posocznicy, które pozostaje bez związku naukowego i w sprzeczności z obowiązującą wiedzą medyczną dotyczącą sepsy i wstrząsu septycznego. Sepsę i wstrząs septyczny charakteryzuje niewydolność wielonarządowa zagrożona bardzo wysoką śmiertelnością w przebiegu nietypowej odpowiedzi ustroju na zakażenie.
Zagadnienie to prezentowałem podczas posiedzenia Sejmowej Komisji ds. Organizacji Ochrony Zdrowia na jej zaproszenie (10.09.2019 r.). Wnioski powzięte podczas tego posiedzenia nie dotarły niestety pod obrady Parlamentu.
Definicja sepsy podkreśla zasadnicze znaczenie dysfunkcji narządów w przebiegu zakażenia. Potencjalne zagrożenie życia oraz potrzebę szybkiego rozpoznania i natychmiastowej terapii. WHO prezentuje także uproszczoną definicja sepsy: Sepsa jest stanem zagrażającym życiu, który powstaje, gdy reakcja organizmu na zakażenie uszkadza własne tkanki i narządy.
Pacjenci ze wzrostem liczby punktów w skali niewydolności narządów „SOFA” = 2 i więcej są dotknięci ogólnym ryzykiem śmiertelności około 10% w ogólnej populacji szpitalnej przy podejrzeniu sepsy. Jest to ryzyko większe od śmiertelności w zawale serca z uniesieniem odcinka ST, które wynosi 8,1%. Pomimo tego to zawał serca uchodzi powszechnie za stan zagrażający życiu i wymagający natychmiastowej interwencji, a sepsa nie…?
OAiiT to zwykle niestety ostanie ogniwo leczące chorych we wstrząsie septycznym z wysoką śmiertelnością z powodu niewydolności wielonarządowej, której można było wcześniej zapobiec.
Stąd przedstawiciele dyscypliny anestezjologia i intensywna terapia są zainteresowani szybką interwencją i diagnostyką na podstawowych etapach rozpoznania i leczenia sepsy. Zatem szybkim wysunięciem podejrzenia wystąpienia sepsy.
Przyczyny dla których tak się dzieje nie są złożone i polegają na:
• Braku edukacji wśród personelu medycznego, a co za tym idzie świadomości społecznej oraz świadomości zjawiska w samej kadrze medycznej.
• Braku możliwości rozpoznania sepsy w kategorii Międzynarodowej Klasyfikacji Jednostek Chorobowych i Problemów Zdrowotnych ICD-10 w Polsce.
• Braku szybkiej diagnostyki dotyczącej parametrów krytycznych oraz diagnostyki mikrobiologicznej.
Skutki tychże braków są następujące:
• Wysoka śmiertelność przekraczająca śmiertelność z powodu ostrych zespołów wieńcowych i niektórych chorób nowotworowych.
• Przeżycie wstrząsu septycznego zwykle uniemożliwia powrót do aktywnego życia zawodowego.
• Chorzy stają się uczestnikami programu dializ lub aplikują do przeszczepienia nerki.
• Sepsa generuje znaczące koszty (uśredniony koszt leczenia wstrząsu septycznego w przedziale 30 osobodni w OAiIT wynosi od 200-400 tys. zł)
Czy można tego uniknąć? lub zmniejszyć umieralność w przebiegu sepsy? Tak. Poprzez odpowiednią organizację systemu ochrony zdrowia oraz powszechną edukację.
Oznacza to, że należy:
• Powołać struktury pośrednie mające znamiona Oddziałów Intensywnego Nadzoru lub Intensywnej Opieki. W Polsce obecnie nie ma poziomu pośredniego pomiędzy oddziałem podstawowym, a OAiIT.
• Wprowadzić szybką diagnostyką i szybkie skierowanie chorych w początkowej fazie sepsy do odpowiednio przygotowanych kadrowo oraz technologicznie oddziałów szpitala o charakterze pośrednim, takich jak (Step-down Unit, Intermediate Unit, HDU itp.) (monitorowanie, nadzór i opieka).
• Wpisać sepsę do Międzynarodowej Klasyfikacji Jednostek Chorobowych i problemów Zdrowotnych ICD-10.
• Sfinansować nowoczesne, skuteczne technologie medyczne.
• Podnieś jakości procesu leczniczego na każdym jego etapie (monitorowanie jakości procesu leczniczego).
• Wprowadzić inicjatywy CMJ przy UJ – powołać Zespoły Szybkiego Reagowania jako jedno z rozwiązań prowadzących do szybkiej oceny klinicznej chorych z podejrzeniem sepsy!
Sepsa i wstrząs septyczny stanowią bezpośrednie zagrożenie życiu i wymagają niezwłocznego leczenia w oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii. Śmiertelność
w przebiegu sepsy i wstrząsu septycznego jest bardzo wysoka i sięga 50%. Oznacza to, że jest wyższa od śmiertelności w przebiegu zawału mięśnia sercowego, a umieralność z powodu sepsy jest wyższa od łącznej umieralności z powodu raka płuca i raka piersi.
W raporcie NIK z 2018 roku podkreślono brak wiarygodnych danych krajowych dotyczących częstości zachorowań na sepsę oraz wstrząs septyczny. Zdaniem NIK, prowadzenie rejestru sepsy pozwoliłoby na uzyskanie wiarygodnych danych o rozpoznanych przypadkach, niezbędnych do analiz jej objawów, sposobów leczenia i wskaźnika śmiertelności. W Polsce nie posiadamy danych o etiologii tych zachorowań oraz typie z rozróżnieniem na pozaszpitalne i szpitalne.
Od kilku lat obserwuje się silną tendencję do uproszczenia klasyfikacji sepsy oraz ujednolicenia definicji tych zespołów objawów i chorób. Na podstawie wytycznych „Surviving Sepsis Campaign” wdrożonych przez międzynarodowy zespół ekspertów aktualnie obowiązuje następująca definicja sepsy: Sepsa jest zagrażającą życiu niewydolnością wielonarządową spowodowaną dysregulacją odpowiedzi chorego na infekcję, zaś wstrząs septyczny to sepsa przebiegająca z zaburzeniami krążenia i towarzyszącej im hypoperfuzji tkankowej będącej przyczyną wysokiej śmiertelności.
Były one podstawą do modyfikacji kodowania rozpoznań w systemie ICD10 publikowanym przez WHO ( modyfikacja 10).
W polskiej wersji „Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów zdrowotnych” w dalszym ciągu funkcjonuje pojęcie posocznicy, które pozostaje bez związku naukowego i w sprzeczności z obowiązującą wiedzą medyczną dotyczącą sepsy i wstrząsu septycznego. Sepsę i wstrząs septyczny charakteryzuje niewydolność wielonarządowa zagrożona bardzo wysoką śmiertelnością w przebiegu nietypowej odpowiedzi ustroju na zakażenie.
Zagadnienie to prezentowałem podczas posiedzenia Sejmowej Komisji ds. Organizacji Ochrony Zdrowia na jej zaproszenie (10.09.2019 r.). Wnioski powzięte podczas tego posiedzenia nie dotarły niestety pod obrady Parlamentu.
Definicja sepsy podkreśla zasadnicze znaczenie dysfunkcji narządów w przebiegu zakażenia. Potencjalne zagrożenie życia oraz potrzebę szybkiego rozpoznania i natychmiastowej terapii. WHO prezentuje także uproszczoną definicja sepsy: Sepsa jest stanem zagrażającym życiu, który powstaje, gdy reakcja organizmu na zakażenie uszkadza własne tkanki i narządy.
Pacjenci ze wzrostem liczby punktów w skali niewydolności narządów „SOFA” = 2 i więcej są dotknięci ogólnym ryzykiem śmiertelności około 10% w ogólnej populacji szpitalnej przy podejrzeniu sepsy. Jest to ryzyko większe od śmiertelności w zawale serca z uniesieniem odcinka ST, które wynosi 8,1%. Pomimo tego to zawał serca uchodzi powszechnie za stan zagrażający życiu i wymagający natychmiastowej interwencji, a sepsa nie…?
OAiiT to zwykle niestety ostanie ogniwo leczące chorych we wstrząsie septycznym z wysoką śmiertelnością z powodu niewydolności wielonarządowej, której można było wcześniej zapobiec.
Stąd przedstawiciele dyscypliny anestezjologia i intensywna terapia są zainteresowani szybką interwencją i diagnostyką na podstawowych etapach rozpoznania i leczenia sepsy. Zatem szybkim wysunięciem podejrzenia wystąpienia sepsy.
Przyczyny dla których tak się dzieje nie są złożone i polegają na:
• Braku edukacji wśród personelu medycznego, a co za tym idzie świadomości społecznej oraz świadomości zjawiska w samej kadrze medycznej.
• Braku możliwości rozpoznania sepsy w kategorii Międzynarodowej Klasyfikacji Jednostek Chorobowych i Problemów Zdrowotnych ICD-10 w Polsce.
• Braku szybkiej diagnostyki dotyczącej parametrów krytycznych oraz diagnostyki mikrobiologicznej.
Skutki tychże braków są następujące:
• Wysoka śmiertelność przekraczająca śmiertelność z powodu ostrych zespołów wieńcowych i niektórych chorób nowotworowych.
• Przeżycie wstrząsu septycznego zwykle uniemożliwia powrót do aktywnego życia zawodowego.
• Chorzy stają się uczestnikami programu dializ lub aplikują do przeszczepienia nerki.
• Sepsa generuje znaczące koszty (uśredniony koszt leczenia wstrząsu septycznego w przedziale 30 osobodni w OAiIT wynosi od 200-400 tys. zł)
Czy można tego uniknąć? lub zmniejszyć umieralność w przebiegu sepsy? Tak. Poprzez odpowiednią organizację systemu ochrony zdrowia oraz powszechną edukację.
Oznacza to, że należy:
• Powołać struktury pośrednie mające znamiona Oddziałów Intensywnego Nadzoru lub Intensywnej Opieki. W Polsce obecnie nie ma poziomu pośredniego pomiędzy oddziałem podstawowym, a OAiIT.
• Wprowadzić szybką diagnostyką i szybkie skierowanie chorych w początkowej fazie sepsy do odpowiednio przygotowanych kadrowo oraz technologicznie oddziałów szpitala o charakterze pośrednim, takich jak (Step-down Unit, Intermediate Unit, HDU itp.) (monitorowanie, nadzór i opieka).
• Wpisać sepsę do Międzynarodowej Klasyfikacji Jednostek Chorobowych i problemów Zdrowotnych ICD-10.
• Sfinansować nowoczesne, skuteczne technologie medyczne.
• Podnieś jakości procesu leczniczego na każdym jego etapie (monitorowanie jakości procesu leczniczego).
• Wprowadzić inicjatywy CMJ przy UJ – powołać Zespoły Szybkiego Reagowania jako jedno z rozwiązań prowadzących do szybkiej oceny klinicznej chorych z podejrzeniem sepsy!
