Coraz więcej przeszczepów, ale to ciągle za mało
| Tagi: | Marek Kos, Magdalena Kramska, Michał Grąt, transplantologia, transplantologia kliniczna, donacja, przeszczep Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne Poltransplant |
Jak poinformował 12 czerwca w czasie posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia wiceminister zdrowia Marek Kos, do końca maja przeszczepiono w Polsce 890 narządów. To o kilkaset więcej niż jeszcze dwa lata temu.
Polska transplantologia się odbudowuje
Jak mówił wiceminister Kos, przedstawiając w środę w trakcie sejmowej Komisji Zdrowia informację na temat stanu transplantologii i procedur pozyskiwania narządów, dzięki różnym narzędziom, które służą rozwojowi medycyny transplantacyjnej, a także dzięki dobrej współpracy z Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnym Poltransplant, w statystykach widać mocny trend wzrostowy.
– W 2022 roku w Polsce przeszczepiono 1404 narządy pobrane od dawców zmarłych. To jest o ponad 120 więcej niż rok wcześniej. Natomiast w roku 2023 nastąpił już skokowy wzrost liczby wykonywanych procedur. Przeszczepiono 1805 narządów takich jak nerki, wątroba, serce, trzustka, płuca, a także wykonano liczne przeszczepienia wielonarządowe. Podobnie ma się to w roku bieżącym – od 1 stycznia do końca maja 2024 roku przeszczepiono już 890 narządów. Jeżeli ten trend się utrzyma, to w tym roku powinniśmy przekroczyć liczbę 2100 przeszczepień – podkreślał Kos.
Jak zwrócił uwagę wiceminister, wciąż jednak jest wiele szpitali, które mimo możliwości, między innymi posiadających oddziały intensywnej terapii czy udarowe, nie zgłaszają pacjentów ze śmiercią mózgu, od których można by pobrać narządy. Robi to zaledwie 80 z około 380 takich placówek.
– Jakie są główne obszary interwencji w medycynie transplantacyjnej? Przede wszystkim potencjał donacyjny. W celu zwiększenia liczby pozyskiwanych narządów i tkanek do przeszczepienia konieczne są programy żywego dawstwa, stałe podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności personelu medycznego, w tym koordynatorów transplantacyjnych, a także zwiększanie świadomości społecznej w zakresie dawstwa i medycyny transplantacyjnej – podkreślał wiceminister.
Jak mówił, wśród najważniejszych działań było objęcie wsparciem przez resort zdrowia oddziałów anestezjologii i intensywnej terapii, który wykazały największą aktywność w 2021 r. Było to 21 podmiotów leczniczych, a suma im przekazana to 17 mln zł. W 2022 r. 17 podmiotom przyznano 15 mln zł wsparcia. Natomiast w 2023 r. już 50 podmiotów uzyskało 150 mln zł.
– W tym roku planujemy przekazać 47 najaktywniejszym w zakresie donacji podmiotów leczniczym 25 mln zł, natomiast najaktywniejsze placówki w donacji pediatrycznej otrzymają łącznie 20 mln zł – przekazał wiceminister Kos.
Rośnie nie tylko liczba, ale i jakość
Konsultant krajowy w dziedzinie transplantologii klinicznej prof. Michał Grąt podkreślał, że zaprezentowane przez ministra dane dotyczące liczby tegorocznych transplantacji są optymistyczne.
– W transplantologii dane statystyczne są najważniejsze, szczególnie jeśli dotyczą tych narządów, które ratują życie. Jeśli te liczby rosną, to oznacza, że o tyle więcej żyć zostało uratowanych. Powinniśmy wszystkie nasze działania skupiać na tym, żeby liczba identyfikowanych dawców i wykorzystanych narządów rosła – podkreślał prof. Grąt.
Jak zaznaczył, zwiększa się nie tylko liczba transplantacji, ale też jakość i możliwości przeprowadzanych zabiegów. Przykładem jest np. wprowadzenie w Polsce nowoczesnych metod pozaustrojowej perfuzji narządów.
– To ogromny rewolucyjny skok, który umożliwia jeszcze przed przeszczepieniem ocenę czynności narządów i zwiększa bezpieczeństwo – powiedział konsultant krajowy w dziedzinie transplantologii klinicznej.
Jak wskazał, polscy lekarze wykonują już także dzielenie wątroby, by posłużyła dwóm biorcom.
– To odpowiedź na niedobór narządów – wyjaśnił.
Jak podkreślił, pacjenci w Polsce czekają jeszcze ciągle na to, by także u nas możliwe było przeszczepianie jelit oraz blokowe przeszczepienia wielonarządowe. Wyraził nadzieję, że blokowe transplantacje w polskich szpitalach zaczną być wykonywane w najbliższych miesiącach.
Niezgoda w sprawie zgody potencjalnych dawców na donację
Podczas dyskusji posłów padło m.in. pytanie o to, w jaki sposób powinno pozyskiwać się zgody potencjalnych dawców. Zgodnie przepisami pobrania komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich można w Polsce dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. Zapisywany jest on w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów, który obecnie liczy ok. 50 tys. osób.
Poseł Prawa i Sprawiedliwości Czesław Hoc przekonywał, że tzw. zgoda domniemana budzi sprzeciw niektórych środowisk i podnoszone są głosy, że powinna być ona pisemna. Dodał przy tym, że w związku z dyskusją na ten temat trzeba edukować społeczeństwo w zakresie zasad dotyczących dawstwa narządów.
Zdaniem prof. Grąta, odejście od obecnych przepisów dotyczących sprzeciwu wobec pobrania narządów zaszkodziłoby pacjentom.
– Spowodowałoby to dramat, załamanie polskiej transplantologii i setki zgonów, ponieważ nie mielibyśmy narządów od ludzi, którzy nie zarejestrowali sprzeciwu. Mówimy o bardzo delikatnym systemie, jakiekolwiek zmiany mogą mieć ogromne konsekwencje, prosiłbym o ostrożność w tej kwestii – zaapelował do posłów.
W tym samym tonie wypowiedział się wiceminister zdrowia. Zaznaczając, że kraje, w których obowiązuje zasada, że do pobrania narządów potrzebne jest wyrażenie zgody (zamiast braku sprzeciwu), odchodzą od tego, ponieważ blokuje to rozwój transplantologii.
W odpowiedzi na pytania dotyczące zmiany i urealnienia wyceń świadczeń w zakresie transplantologii Magdalena Kramska z Departamentu Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia wyjaśniała, że na razie w planie weryfikacji wyceny świadczeń nie ma z tego powodu, że w pierwszej kolejności, po dyskusjach merytorycznych ministerstwo zdecydowało o dokonaniu zmian legislacyjnych, które pozwolą zoptymalizować wydatkowania funduszy w transplantologii.
– Chcielibyśmy rozdzielić procedury pobierania narządów od procedur przeszczepienia, a być może także stworzyć przestrzeń na wycenę procedur dotyczących regeneracji i leczenia narządów. Po wprowadzeniu tych zmian legislacyjnych równolegle będziemy pracować nad opracowaniem wycen pod nowy system rozliczania świadczeń – mówiła Magdalena Kramska.
