Oczy: nie wolno lekceważyć żadnych objawów
Autor: Aleksandra Lang
Data: 19.07.2016
Źródło: MK/AL
Jakich objawów okulistycznych nie wolno lekceważyć, kiedy kierować do specjalisty i jak ważne są rutynowe badania okulistyczne mówi dr Tomasz Grędysa z Europejskiego Centrum Zdrowego Oka w Warszawie.
Jakich objawów okulistycznych nie powinien lekceważyć lekarz pierwszego kontaktu?
Każdym niepokojącym sygnałem są zaburzenia wzroku w postaci osłabienia ostrości wzroku, zamazanego widzenia czy wrażenia latających „mętów” przed oczami, bo tak najczęściej ten objaw jest określany przez pacjentów. Czasem są to wrażenia błysków przed okiem. Tego nie wolno lekceważyć. Czasami może to być niewinny objaw procesu starzenia się oka, co nie pociąga za sobą konsekwencji, ale niejednokrotnie mogą być to sygnały poważnej choroby okulistycznej i okulista musi to zbadać, zróżnicować i zająć stanowisko, czy pacjent może dalej żyć spokojnie, czy powinien poddać się dalszej diagnostyce.
Kiedy koniecznie należy skierować do okulisty?
W naszej codziennej praktyce jest tak, że jakikolwiek zgłaszany problem u lekarza POZ związany z oczami powoduje skierowanie do specjalisty. I bardzo dobrze. Oczywiście jeśli pacjent zgłasza objawy sugerujące zapalenie spojówek, zaczerwienienie oka, z taką sprawą lekarz POZ nie musi kierować do okulisty i może podjąć leczenie sam. Jeśli jednak pacjent zgłasza zaburzenia widzenia – konieczne jest zbadanie oczu przez okulistę.
Jakie mogą być konsekwencje zaburzeń widzenia?
Może to zwiastować choroby zwyrodnieniowe siatkówki, choroby zapalne, a nawet nowotwory. Niestety większość tych chorób objawia się w sposób niespecyficzny. Niewyraźne widzenie, zaburzenia widzenia kształtów mogą być objawami tych chorób, albo powikłań w narządzie wzroku związanych z chorobą ogólną na przykład z cukrzycą. Czyli nawet specjalista musi przeprowadzić szczegółowe badanie, aby rozpoznać chorobę.
Czyli lekarz POZ raczej nie może podejrzewać nowotworu narządu wzroku?
Raczej nie. Musiałby to być albo nowotwór umiejscowiony w przedniej części oka, widoczny gołym okiem, albo lekarz POZ musiałby ocenić dno oka. Ale tak, czy inaczej konieczne byłoby skierowanie do specjalisty.
Jak często okuliści spotykają się z nowotworami oka?
Na szczęście nie jest to sprawa bardzo częsta, ale nowotwory oczywiście się zdarzają. Tak jak u dzieci najczęstszym pierwotnym nowotworem jest siatkówczak, tak u dorosłych są to przede wszystkim czerniaki. Poza pierwotnymi zmianami nowotworowymi w oku możemy mieć także do czynienia z guzami przerzutowymi. Na przykład rak piersi czy rak oskrzeli dają często przerzuty do naczyniówki w oku. Nowotwory chętnie przerzucają się do oka, bo w nim są bardzo dobrze utlenowane i ukrwione tkanki, czyli środowisko sprzyjające rozwojowi nowotworu. Jeżeli zmiana nowotworowa umiejscowi się w centrum oka, to sam pacjent jest w stanie to odczuć w postaci zaburzenia widzenia, ale jeśli rak zlokalizuje się na obwodzie, niejednokrotnie nowotwór zostaje przeoczony i chory zgłasza się dość późno do specjalisty i to ma poważne konsekwencje. Jeżeli jest to nowotwór, który wywodzi się z oka, to im dłużej on jest, tym bardziej wzrasta ryzyko jego przerzutowania do innych organów.
Jak diagnozowane są nowotwory oka?
Podstawowymi badaniami są badania angiograficzne – angiografia fluoresceinowa i indocyjnaninowa. Pacjenci, którzy są podejrzewani o wystąpienie nowotworu, mogą za pomocą tych technik zostać zdiagnozowani w wielu miejscach na terenie całego kraju, ale w przypadku stwierdzenia nowotworu do terapii najczęściej kierowani są do Kliniki Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, gdzie dzięki wieloletniemu doświadczeniu i znakomitemu wyposażeniu sprzętowemu tego ośrodka mogą być leczeni na najwyższym światowym poziomie. Dzięki badaniom dodatkowym możemy powiedzieć pacjentowi, czy mamy do czynienia z nowotworem, czy zmianą, którą jedynie trzeba co jakiś czas kontrolować.
W jakiej fazie zaawansowania są wykrywane nowotwory oka?
Niestety najczęściej w fazie późnej. Z mojego doświadczenia wynika, ze rzadko udaje się wykryć nowotwór w fazie wczesnej, a najczęściej dzieje się to „przy okazji”. Pacjent gorzej widzący zgłasza się do okulisty po okulary i wtedy okazuje się, ze problem jest poważniejszy, bo stwierdza się u niego np. zmiany nowotworowe. . Wczesne wykrycie daje szansę na leczenie z zachowaniem oka. W późnych stadiach konsekwencje są poważniejsze, bo należy oko usunąć, a najgorzej jest, kiedy stwierdzane są przerzuty. Na szczęście nowotwory w codziennej praktyce nie są często spotykane, ale jeśli są, to niestety w późnych stadiach. Tutaj znaczenie ma skłonność pacjentów do bagatelizowania objawów. Wiele osób czeka aż przejdą u nich zaburzenie widzenia i odwlekają wizytę do specjalisty. A przecież też wiele chorób ogólnych manifestuje się zmianami na dnie oka. Stąd bardzo ważne są rutynowe badania okulistyczne, nawet te związane z doborem okularów.
Jakie znaczenie ma sprzęt przy doborze terapii?
Bardzo duże. Dobrze jest dysponować sprzętem najwyższej jakości, bo lekarz wie, że może prowadzić pacjenta na najwyższym poziomie. To także ułatwia właściwe rozpoznawanie zmian oka. Poza tym najnowsze terapie dają nadzieję poprawy w sytuacjach dotychczas nieuleczalnych jednostek chorobowych. I tak np. odpowiedni laser jest w stanie zatrzymać rozwój AMD z postaci suchej do postaci wysiękowej i wtedy leczenie i rokowanie jest inne. Nowe technologie laseroterapii siatkówki pozwalają nam okulistom sięgać terapeutycznie obszarów siatkówki dotychczas nieosiągalnych tradycyjnymi laserami koagulującymi. Dzięki odpowiedniemu sprzętowi można także np. wykryć jaskrę na bardzo wczesnym etapie, dzięki czemu podejmując leczenie wcześnie, nie pozwalamy chorobie uszkodzić wzroku w sposób nieodwracalny.
Każdym niepokojącym sygnałem są zaburzenia wzroku w postaci osłabienia ostrości wzroku, zamazanego widzenia czy wrażenia latających „mętów” przed oczami, bo tak najczęściej ten objaw jest określany przez pacjentów. Czasem są to wrażenia błysków przed okiem. Tego nie wolno lekceważyć. Czasami może to być niewinny objaw procesu starzenia się oka, co nie pociąga za sobą konsekwencji, ale niejednokrotnie mogą być to sygnały poważnej choroby okulistycznej i okulista musi to zbadać, zróżnicować i zająć stanowisko, czy pacjent może dalej żyć spokojnie, czy powinien poddać się dalszej diagnostyce.
Kiedy koniecznie należy skierować do okulisty?
W naszej codziennej praktyce jest tak, że jakikolwiek zgłaszany problem u lekarza POZ związany z oczami powoduje skierowanie do specjalisty. I bardzo dobrze. Oczywiście jeśli pacjent zgłasza objawy sugerujące zapalenie spojówek, zaczerwienienie oka, z taką sprawą lekarz POZ nie musi kierować do okulisty i może podjąć leczenie sam. Jeśli jednak pacjent zgłasza zaburzenia widzenia – konieczne jest zbadanie oczu przez okulistę.
Jakie mogą być konsekwencje zaburzeń widzenia?
Może to zwiastować choroby zwyrodnieniowe siatkówki, choroby zapalne, a nawet nowotwory. Niestety większość tych chorób objawia się w sposób niespecyficzny. Niewyraźne widzenie, zaburzenia widzenia kształtów mogą być objawami tych chorób, albo powikłań w narządzie wzroku związanych z chorobą ogólną na przykład z cukrzycą. Czyli nawet specjalista musi przeprowadzić szczegółowe badanie, aby rozpoznać chorobę.
Czyli lekarz POZ raczej nie może podejrzewać nowotworu narządu wzroku?
Raczej nie. Musiałby to być albo nowotwór umiejscowiony w przedniej części oka, widoczny gołym okiem, albo lekarz POZ musiałby ocenić dno oka. Ale tak, czy inaczej konieczne byłoby skierowanie do specjalisty.
Jak często okuliści spotykają się z nowotworami oka?
Na szczęście nie jest to sprawa bardzo częsta, ale nowotwory oczywiście się zdarzają. Tak jak u dzieci najczęstszym pierwotnym nowotworem jest siatkówczak, tak u dorosłych są to przede wszystkim czerniaki. Poza pierwotnymi zmianami nowotworowymi w oku możemy mieć także do czynienia z guzami przerzutowymi. Na przykład rak piersi czy rak oskrzeli dają często przerzuty do naczyniówki w oku. Nowotwory chętnie przerzucają się do oka, bo w nim są bardzo dobrze utlenowane i ukrwione tkanki, czyli środowisko sprzyjające rozwojowi nowotworu. Jeżeli zmiana nowotworowa umiejscowi się w centrum oka, to sam pacjent jest w stanie to odczuć w postaci zaburzenia widzenia, ale jeśli rak zlokalizuje się na obwodzie, niejednokrotnie nowotwór zostaje przeoczony i chory zgłasza się dość późno do specjalisty i to ma poważne konsekwencje. Jeżeli jest to nowotwór, który wywodzi się z oka, to im dłużej on jest, tym bardziej wzrasta ryzyko jego przerzutowania do innych organów.
Jak diagnozowane są nowotwory oka?
Podstawowymi badaniami są badania angiograficzne – angiografia fluoresceinowa i indocyjnaninowa. Pacjenci, którzy są podejrzewani o wystąpienie nowotworu, mogą za pomocą tych technik zostać zdiagnozowani w wielu miejscach na terenie całego kraju, ale w przypadku stwierdzenia nowotworu do terapii najczęściej kierowani są do Kliniki Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, gdzie dzięki wieloletniemu doświadczeniu i znakomitemu wyposażeniu sprzętowemu tego ośrodka mogą być leczeni na najwyższym światowym poziomie. Dzięki badaniom dodatkowym możemy powiedzieć pacjentowi, czy mamy do czynienia z nowotworem, czy zmianą, którą jedynie trzeba co jakiś czas kontrolować.
W jakiej fazie zaawansowania są wykrywane nowotwory oka?
Niestety najczęściej w fazie późnej. Z mojego doświadczenia wynika, ze rzadko udaje się wykryć nowotwór w fazie wczesnej, a najczęściej dzieje się to „przy okazji”. Pacjent gorzej widzący zgłasza się do okulisty po okulary i wtedy okazuje się, ze problem jest poważniejszy, bo stwierdza się u niego np. zmiany nowotworowe. . Wczesne wykrycie daje szansę na leczenie z zachowaniem oka. W późnych stadiach konsekwencje są poważniejsze, bo należy oko usunąć, a najgorzej jest, kiedy stwierdzane są przerzuty. Na szczęście nowotwory w codziennej praktyce nie są często spotykane, ale jeśli są, to niestety w późnych stadiach. Tutaj znaczenie ma skłonność pacjentów do bagatelizowania objawów. Wiele osób czeka aż przejdą u nich zaburzenie widzenia i odwlekają wizytę do specjalisty. A przecież też wiele chorób ogólnych manifestuje się zmianami na dnie oka. Stąd bardzo ważne są rutynowe badania okulistyczne, nawet te związane z doborem okularów.
Jakie znaczenie ma sprzęt przy doborze terapii?
Bardzo duże. Dobrze jest dysponować sprzętem najwyższej jakości, bo lekarz wie, że może prowadzić pacjenta na najwyższym poziomie. To także ułatwia właściwe rozpoznawanie zmian oka. Poza tym najnowsze terapie dają nadzieję poprawy w sytuacjach dotychczas nieuleczalnych jednostek chorobowych. I tak np. odpowiedni laser jest w stanie zatrzymać rozwój AMD z postaci suchej do postaci wysiękowej i wtedy leczenie i rokowanie jest inne. Nowe technologie laseroterapii siatkówki pozwalają nam okulistom sięgać terapeutycznie obszarów siatkówki dotychczas nieosiągalnych tradycyjnymi laserami koagulującymi. Dzięki odpowiedniemu sprzętowi można także np. wykryć jaskrę na bardzo wczesnym etapie, dzięki czemu podejmując leczenie wcześnie, nie pozwalamy chorobie uszkodzić wzroku w sposób nieodwracalny.
