Opieka neonatologiczna w warmińsko-mazurskim do poprawy

Braki kadrowe i problemy finansowe oddziałów neonatologicznych w skontrolowanych szpitalach w województwie warmińsko-mazurskim utrudniały zapewnienie odpowiedniej opieki nad noworodkami w regionie. Sytuacja ta, w połączeniu ze spadkiem liczby urodzeń w ostatnich latach, stwarzała realne zagrożenie likwidacji tych oddziałów.

• Najwyższa Izba Kontroli poddała audytowi sześć szpitali mających oddziały neonatologiczne w województwie warmińsko-mazurskim – czterech o pierwszym stopniu referencyjności oraz po jednym z drugim i trzecim jej poziomem
• Audyt wykazał, że w szpitalach o najniższym stopniu referencyjności brakuje lekarzy neonatologów, a w czterech lecznicach – odpowiednich warunków realizowania świadczeń
• Zastrzeżenia dotyczyły także utrzymywania sprzętu i aparatury medycznej w sprawności technicznej oraz nierzetelnego realizowania postanowień umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia

Trójstopniowy model opieki neonatologicznej
W Polsce obowiązuje trzystopniowy podział oddziałów noworodkowych ze względu na ich poziom specjalizacji (referencyjności): poziom pierwszy, drugi i trzeci. Jest to system klasyfikacji, który ocenia zdolność szpitala do zapewnienia specjalistycznej opieki medycznej w określonych obszarach. Większość oddziałów to oddziały pierwszego oraz drugiego stopnia referencyjności. Natomiast trzeci stopień to placówki wysokospecjalistyczne i kliniczne, do których trafiać mają dzieci wymagające intensywnej opieki medycznej i zaawansowanego leczenia.

W szpitalach o najniższym stopniu referencyjności brakuje lekarzy neonatologów – specjalistów zajmujących się leczeniem i opieką nad noworodkami, w tym wcześniakami. Niekorzystny wpływ na funkcjonowanie oddziałów noworodkowych ma również zmniejszająca się liczba porodów.

W 2022 r. w województwie warmińsko-mazurskim urodziło się mniej niż 10 tys. dzieci – o 3 tys. mniej niż w 2019 r. (niecałe 13 tys. dzieci). Co istotne, spadek liczby urodzeń dotyczy całego kraju. 

Kontrola NIK
W okresie od września 2023 r. do stycznia 2024 r. NIK skontrolowała sześć szpitali, w tym cztery o pierwszym stopniu referencyjności (Szpital Powiatowy im. Jana Pawła II w Bartoszycach, Szpital Powiatowy im. Jana Mikulicza w Biskupcu, SP ZOZ Szpital Powiatowy w Piszu oraz Olmedica w Olecku Sp. z o.o.), jeden posiadający drugi stopień (Szpital Pro-Medica w Ełku Sp. z o.o.) oraz Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu o najwyższym, trzecim stopniu referencyjności.

Celem audytu było sprawdzenie, w jaki sposób w szpitalach woj. warmińsko-mazurskiego zapewniono opiekę neonatologiczną. Skontrolowano warunki realizowania świadczeń, w tym między innymi zapewnienie odpowiedniej liczby personelu medycznego oraz sprzętu, utrzymywanie aparatury medycznej w sprawności technicznej oraz realizację umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Ujawniono nieprawidłowości w każdym z obszarów badań kontrolnych. Niespełnienie powyższych wymogów zawartych w ministerialnym rozporządzeniu z 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych w zakresie leczenia szpitalnego doprowadziło w latach 2022–2023 w szpitalu w Biskupcu do kilkukrotnego wstrzymywania realizowania świadczeń z zakresu neonatologii. W szpitalu w Bartoszycach, w związku z problemami z pozyskaniem lekarzy pediatrów i neonatologów, zawierano umowy z lekarzami w łączonym systemie czasu pracy. W konsekwencji lekarze pediatrzy pracowali jednocześnie na trzech oddziałach: dziecięcym, noworodkowym i rehabilitacyjnym.

W czterech szpitalach objętych kontrolą NIK nie zapewniono odpowiednich warunków realizowania świadczeń, określonych w rozporządzeniu ministra zdrowia z 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Chodziło między innymi o brak śluz umywalkowo-fartuchowych, łóżek oraz osobnego pomieszczenia dla noworodków wymagających opieki pośredniej i ciągłej. W jednym ze szpitali była niewystarczająca liczba pomp infuzyjnych, a w dwóch innych budynki, w których funkcjonowały oddziały noworodkowe, nie były poddawane przeglądom rocznym.

Zastrzeżenia NIK dotyczyły także utrzymywania sprzętu i aparatury medycznej w sprawności technicznej. W żadnym z kontrolowanych szpitali nie wykonywano należycie obowiązku przeprowadzania przeglądów technicznych tych urządzeń. Ponadto większość szpitali nierzetelnie realizowała postanowienia umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Chodziło przede wszystkim o obowiązek aktualizowania danych w udostępnianym przez NFZ Systemie Zarządzania Obiegiem Informacji.

Wnioski pokontrolne
NIK skierowała na ręce kierowników audytowanych jednostek szesnaście wniosków pokontrolnych. Dotyczyły one między innymi:
● dostosowania pomieszczeń szpitala, w których udzielane były świadczenia w zakresie neonatologii, do wymogów określonych w ministerialnym rozporządzeniu (z 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą),
● dokonywania przeglądów technicznych aparatury medycznej w terminach określonych w dokumentacji technicznej,
● rzetelnego wywiązywania się z obowiązku aktualizacji danych związanych z realizacją umowy z NFZ.

Udostępniamy wystąpienia pokontrolne.