Szef GIS o bieżących zagrożeniach dla zdrowia publicznego

Główny inspektor sanitarny dr n. med. Paweł Grzesiowski 18 listopada podczas konferencji przekazał informacje na temat bieżących zagrożeń dla zdrowia publicznego, którymi są między innymi grzyby niejadalne, zatrucia chemikaliami, choroby zakaźne i antybiotykooporność.

Niebezpieczny muchomor czerwony

– Podczas listopadowego posiedzenia Zespołu ds. oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych jednogłośnie została przyjęta uchwała, w myśl której zarekomendowano umieszczenie dwóch substancji, muscymolu i kwasu ibotenowego, jako substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia – w załączniku nr 3 do rozporządzenia ministra zdrowia z 17 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych stanowiącym wykaz nowych substancji psychoaktywnych – poinformował główny inspektor sanitarny Paweł Grzesiowski.

Uchwała zostanie teraz przekazana ministrowi zdrowia, który na jej podstawie może dokonać zmiany w rozporządzeniu. Jeżeli podejmie decyzję o wpisaniu tych substancji do rozporządzenia, to obrót zawierającymi je produktami będzie podlegać przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i będzie ścigany przez policję.

Do tego czasu produkty zawierające kwas ibotenowy lub muscymol, które mogą zostać użyte w takich samych celach jak środek odurzający, substancja psychotropowa lub nowa substancja psychoaktywna, stanowią środki zastępcze w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii – dodał szef GIS.

– Oznacza to, że handel muchomorem, wyciągami, wywarami z niego i innymi formami jest w Polsce zabroniony i został objęty nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wytwarzanie i obrót takimi produktami są zakazane i podlegają karze pieniężnej w wysokości od 20 000 do 1 000 000 zł.

GIS: będą rekomendacje dla ministra dotyczące środków psychoaktywnych, także muchomorów7 listopada zbierze się działający przy ministrze zdrowia zespół doradczy, który zajmuje się środkami psychoaktywnymi. Tematem spotkania będą m.in. muchomory czerwone – poinformował Marek Waszczewski, rzecznik prasowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Zaznaczył, że GIS jest za zakazem obrotu tymi niejadalnymi grzybami.

Trujące chemikalia

– Substancje chemiczne zawarte w środkach ochrony roślin czy produktach biobójczych mogą zawierać składniki wysoce szkodliwe dla zdrowia i życia ludzi – podkreślił dr Grzesiowski, dodając, że produkty chemiczne muszą być używane zgodnie z przeznaczeniem określonym przez producenta i wyłącznie w sposób zgodny z umieszczonymi na etykiecie instrukcjami i zaleceniami.

– Korzystanie z produktów chemicznych jest bezpieczne tylko wtedy, gdy stosowane są zgodnie z przeznaczeniem, w sposób określony w instrukcji producenta – zaznaczył ekspert.

Dodał, że wiele produktów z tej grupy jest przeznaczonych wyłącznie do użycia przez osoby posiadające specjalne uprawnienia. Informacja o takich wymaganiach znajduje się na etykiecie produktu. Używanie tych środków przez osoby nieprzeszkolone, bez zabezpieczenia w środki ochrony indywidualnej, jest nielegalne i może stwarzać poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia.

Nadzór nad chorobami zakaźnymi

Jak podkreśliła prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny PIB, od 2002 r. Europa jest wolna od zakażeń wywołanych dzikim wirusem poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), ostatnie dwa zachorowania w Polsce odnotowano w 1982 r. i 1984 r.

– Ze względu jednak na występowanie przypadków tej choroby w Azji i Afryce prowadzony jest ciągły nadzór nad przypadkami porażeń wiotkich oraz badania ścieków komunalnych pod kątem występowania wirusów poliomyelitis – dodała. Jak zaznaczyła uczestnicząca w konferencji prof. Magdalena Wieczorek z NIZP-PZH PIB, takie działanie jest elementem Światowego Programu Eradykacji Polio wprowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia. Sporadycznie w toku tych badań wykrywane są zmutowane formy wirusa, które nie stanowią zagrożenia dla osób zaszczepionych, ale mogą być niebezpieczne dla osób nieposiadających odporności poszczepiennej.

W listopadzie 2024 r. w próbce ścieków komunalnych pobranej w Warszawie ujawniono obecność wirusa polio typu 2, co nie świadczy o zachorowaniach wśród ludzi, ale zgodnie z wytycznymi WHO wskazuje na konieczność podjęcia działań zapobiegawczych. Podobne zdarzenia miały miejsce w ostatnim czasie w Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii – oświadczył główny inspektor sanitarny.

GIS o konieczności szczepień przeciwko poliomyelitisZgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wszystkie osoby podróżujące do regionów, w których potwierdzono występowanie poliowirusów, powinny być w pełni zaszczepione przeciwko poliomyelitis.

Uczestnicy konferencji zaapelowali do personelu medycznego oraz rodziców i opiekunów dzieci, które nie zostały zaszczepione lub nie ukończyły pełnego cyklu szczepień przeciw poliomyelitis, o uzupełnienie brakujących szczepień. Szczepienie jest nieodpłatne dla wszystkich osób do 19. roku życia i wykonywane przy użyciu szczepionki inaktywowanej (IPV), która jest skuteczna i bezpieczna.

W ramach prowadzonych działań rozszerzono badania ścieków na terenie Warszawy, wzmożono nadzór nad występowaniem ostrych porażeń wiotkich u dzieci do 15 r.ż., oszacowano grupę dzieci niezaszczepionych przeciwko poliomyelitis na terenie Warszawy, zaktualizowano stany magazynowe szczepionek przeciwko poliomyelitis, przekazano informację do podmiotów leczniczych na terenie stolicy o konieczności uzupełnienia szczepień przeciwko polio u dzieci nieszczepionych oraz informację dot. obowiązku zgłaszania chorób zakaźnych i przypadków porażeń wiotkich

Ponadto zmieszczono informacje nt. poliomyelitis na stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie, a szkoły aktywnie włączyły się do akcji informacyjnej, przekazując rodzicom w dziennikach elektronicznych informacje o poliomyelitis oraz konieczności uzupełnienia szczepień.

Główny inspektor sanitarny, konsultant krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych oraz konsultant krajowy w dziedzinie epidemiologii wydali wspólny komunikat w związku z wynikami monitorowania aktywności wirusa poliomyelitis w Polsce.

Nadzór epidemiologiczny, czyli „oczy i uszy systemu”, wymaga gruntownych zmianKlinicyści i epidemiolodzy alarmują: w Polsce konieczne jest wprowadzenie zmian systemowych mających na celu poprawę skuteczności monitorowania i zapobiegania chorobom bakteryjnym. Wśród priorytetowych zmian eksperci wskazują m.in.: umocowanie prawne przesyłania próbek do KOROUN, standaryzację procesu zgłaszania oraz wprowadzenie szkoleń dla pracowników medycznych.

Antybiotykooporność

18 listopada obchodzony jest Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach. Tegoroczna kampania podkreśla znaczenie odpowiedzialnego stosowania antybiotyków w walce ze wzrastającym zagrożeniem opornością. Hasło tegorocznych obchodów – „Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest niewidzialna, ja nie jestem” – podkreśla, że nawet zdrowe, sprawne osoby mogą ciężko zachorować, jeśli zostaną zainfekowane bakteriami opornymi na antybiotyki.

– Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe występuje, gdy bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty nie reagują na te leki. W wyniku oporności na antybiotyki i inne środki przeciwdrobnoustrojowe zakażenia i choroby zakaźne stają się trudne lub niemożliwe do leczenia, co zwiększa ryzyko ciężkich powikłań i śmierci – stwierdził dr n. med. Paweł Grzesiowski.

Podkreślił, że zjawisko lekooporności dotyka kraje we wszystkich regionach, jego konsekwencje są zaostrzone przez ubóstwo i nierówności, a kraje o niskich i średnich dochodach są najbardziej narażone.

Antybiotyki są skuteczne w walce z bakteriami, ale nie leczą chorób wirusowych, takich jak grypa, RSV czy COVID-19. Leki przeciwgrzybicze są skuteczne tylko wobec grzybów, a leki przeciwwirusowe – przeciw wirusom. Niewłaściwe i nadmierne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi, zwierząt i roślin to główne przyczyny rozwoju patogenów opornych na leki.