Alkohol niezmiennie problemem społecznym ►

W 2023 r. przeciętny Polak wypijał niemal 9 litrów czystego spirytusu. – Te dane nie zmieniają się od lat. A spożycie alkoholu jest powiązane z występowaniem 200 rodzajów chorób, w tym nowotworów, zaburzeń neuropsychiatrycznych, chorób układu krążenia i marskości wątroby. Proponujemy zmiany w prawie, które pozwolą zahamować ten trend – mówił wiceminister Wojciech Konieczny.

23 stycznia odbyło się posiedzenie parlamentarnego Zespołu ds. Przeciwdziałania Uzależnieniom, którego tematami były ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, działania profilaktyczne, nieprzestrzeganie przepisów ustawy, kwestie reklamy alkoholu oraz propozycje zmian w tym zakresie.

Reprezentujący resort zdrowia wiceminister Wojciech Konieczny przekazał dane z 2023 roku dotyczące spożycia alkoholu w Polsce. Wyniosło ono, w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol, 8,93 litra per capita. Wskazał też, że w latach 2022–2023 odnotowano niewielki spadek jego spożycia, co złożył na karb między innymi kampanii prowadzonych w ramach Narodowego Programu Zdrowia oraz działania wielu instytucji podległych ministerstwu.

– Wszelkie badania i dane pokazują, że jesteśmy na takim etapie, że osiągnięcie większych spadków w spożyciu alkoholu w Polsce jest możliwe, jeśli dojdzie do ograniczenia fizycznego do niego dostępu. Czyli zarówno do zmniejszenia liczby punktów sprzedaży alkoholu, jak i do ograniczenia dostępności ekonomicznej, czyli doprowadzenia do tego, aby alkohol był po prostu droższy – zauważył.

Mówiąc o rodzajach alkoholu wskazał, że za jego spożycie w ponad 53,8 proc. odpowiada piwo.

– Te dane i tendencje nie zmieniają się od lat. Nasz europejski region jest tym, w którym spożycie alkoholu, odsetek pijących go, w tym dzieci, jest największe. Obserwujemy z tego powodu wiele chorób, którym można zapobiegać, ograniczając dostępność do alkoholu. Mamy ponad 200 chorób zdiagnozowanych w powiązaniu z alkoholem. W tym są oczywiście choroby nowotworowe, zaburzenia neuropsychiatryczne, choroby układu krążenia, marskość wątroby. Alkohol jest oczywiście także czynnikiem ryzyka wielu innych chorób oraz przyczyną pogorszenia przebiegu wielu chorób i zmniejszenia skuteczności leczenia – stwierdził Konieczny.

Jak wskazywał, jest problem ze skutecznością egzekwowania przepisów dotyczących sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim. W 2023 roku liczba cofniętych zezwoleń sprzedaży alkoholu, na skutek jego sprzedaży osobom poniżej 18. roku życia, wynosiła zaledwie 46.

– Mogłoby to świadczyć albo o tym, że rzadko występuje takie zjawisko, albo że przepis jest lekceważony. Skłaniamy się ku temu ostatniemu. Prowadzone są też tzw. działania miękkie – szkolenia sprzedawców w tym zakresie. W 2022 roku 600 gmin zorganizowało takie szkolenia dla 22 tys. sprzedawców. I te działania będziemy kontynuować – podał wiceminister.

Jak podkreślił, uświadomienie zjawiska, jakim jest szkodliwość spożywania i nadużywania alkoholu, ma ogromne znaczenie. Jak przekazał, do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wprowadzono projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zmiana proponowana w artykule 15. nakłada na sprzedawców lub podających napoje alkoholowe obowiązek odmowy sprzedaży lub podawania napojów alkoholowych osobom, które nie okazały dokumentu potwierdzającego ich wiek.

– Konstrukcja proponowanego przepisu obliguje każdorazowo sprzedawcę lub podającego alkohol do żądania okazania dokumentu poświadczającego wiek nabywcy. W przypadku wątpliwości co do ukończenia przez niego 18. roku życia. To jest duża zmiana, ponieważ nakłada taki obowiązek, a nie tylko daje taką możliwość. Chroni sprzedawców, którzy być może mają naciski ze strony właścicieli sklepów, aby po prostu ta kontrola była mniej dokładna, przed ewentualnymi karami – mówił wiceminister.

– Warte podkreślenia jest to, że jednym z warunków prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych w nowelizowanej ustawie jest wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu koncesyjnym – dodał Konieczny, wskazując, że trwają w tym zakresie obecnie uzgodnienia, ze względu na niejednoznaczne orzecznictwo sądów w tym zakresie.

Zauważył również, że jeżeli sprzedaż alkoholu przez internet zostanie usankcjonowana, zwiększy się dostępność alkoholu, nie tylko fizyczna, ale i ekonomiczna, a alkohole mogłyby potanieć.

– Jeśli dopuścimy do tego, że sprzedawca będzie mógł wysyłać alkohol, dokąd chce, nie będzie żadnych barier – zaznaczył.

Jak przekazał, w ostatnich latach, ze względu na różne czynniki – między innymi przez pandemię COVID-19, inflację, wojnę w Ukrainie – odnotowywany jest wzrost liczby zgonów z powodu chorób somatycznych, spowodowanych piciem alkoholu.

– W 2020 roku liczba zgonów z powodu chorób wątroby osiągnęła rekordową wartość – 9230 – najwyższą z dotychczasowych. Z powodu zatrucia alkoholem zanotowano 1594 zgony. Z drugiej strony obserwujemy dużą skuteczność działań podejmowanych przez gminy, gdzie jest wprowadzany zakaz sprzedaży alkoholu w godzinach nocnych. Tam notowany jest znaczący spadek działań policji i straży miejskiej, zmniejszenie liczby wykroczeń i przestępstw spowodowanych pod wpływem alkoholu, interwencji pogotowia ratunkowego i interwencji w szpitalnych oddziałach ratunkowych – informował wiceminister Konieczny.

Podkreślił, że w kwestii reklamy resort zaproponował podwyższenie kar za łamanie reklamy alkoholu z 10 do 500 tys., do kwoty w przedziale od 20 tys. do 750 tys. z uzupełnieniem katalogu sankcji za ten czyn o ograniczenie wolności.

– Czynimy starania, aby te propozycje, wraz z innymi ważnymi zmianami z zakresu polityki przeciwalkoholowej, zostały uwzględnione w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów – podsumował Wojciech Konieczny.

Wideo z posiedzenia poniżej.