Coraz mniej Polek chce mieć dzieci
Od ponad 30 lat nie mamy w Polsce prostej zastępowalności pokoleń – nie ma w tym nic dziwnego, skoro dwa razy więcej kobiet w wieku od 18 do 45 lat jest bezdzietnych. Co więcej, spotkał nas los wysoko rozwiniętych krajów Europy Zachodniej – Polki zaczynają planować dzieci dopiero po 30. roku życia, o ile w ogóle chcą je mieć.
Tylko 17 proc. kobiet w wieku 18–45 lat planuje mieć dzieci w ciągu najbliższych kilku lat, zaś 15 proc. myśli o tym, ale w dalszej perspektywie. Niestety, ponad dwie trzecie (68 proc.) kobiet w tym wieku nie ma takich planów lub nie jest zdecydowana w tej materii.
W 2017 r. po wprowadzeniu świadczenia 500 plus te dane były nieco wyższe – odsetek kobiet planujących potomstwo wynosił 41 proc., czyli o 9 punktów procentowych więcej. Warto dodać, że w Polsce cały czas trwa proces starzenia się społeczeństwa, więc w stosunku do 2017 r. zmniejszyła się liczba młodych kobiet do 34. roku życia, zaś wzrosła liczba tych w przedziale wiekowym 35–45 lat.
Rysunek 1. Postawy prokreacyjne kobiet – komunikat z badań
Największa zmiana dokonała się wśród młodszych kobiet, w przedziałach wiekowych 18–24 i 25–29 lat. W 2017 roku 29 proc. kobiet między 18. a 24. rokiem życia planowało potomstwo w ciągu najbliższych 3–4 lat. Wśród kobiet z przedziału 25–29 lat aż połowa deklarowała plany posiadania dziecka w najbliższym czasie.
Na przestrzeni ostatnich pięciu lat sytuacja zmieniła się diametralnie. Wśród młodszej z tych dwóch grup odsetek kobiet planujących potomstwo spadł o 7 punktów procentowych, ale już w starszej z nich (25–29 lat) był to spadek niemal o połowę – z 50 do 27 proc. w 2022 roku. Obecnie to starsze ankietowane, powyżej 30. roku życia, częściej deklarują plany posiadania dzieci.
Tabela 1. Postawy prokreacyjne kobiet – komunikat z badań
Serwis fact-checkingowy Demagog1 zwrócił uwagę na fakt, że w badaniach CBOS-u nie rozróżniono osób nieplanujących potomstwa i tych spośród ankietowanych, którzy wybrali opcję „nie wiem”, co może wprowadzać w błąd.
Ponadto badanie uwzględnia także kobiety, które już mają potomstwo, co również wpływa na ich wyniki. Plany powiększenia rodziny najczęściej mają kobiety bezdzietne (58 proc.), a w drugiej kolejności mające jedno dziecko (33 proc.). Co dość oczywiste, najmniej zainteresowane powiększeniem rodziny są kobiety mające już dwójkę i więcej dzieci.
Jedną z najważniejszych zmian zaobserwowanych w badaniach jest więc przesuwająca się średnia wieku kobiet planujących potomstwo na więcej niż 30 lat, co zbliża Polskę do sytuacji obserwowanej od lat w Europie Zachodniej. Pesymistycznego obrazu całej sytuacji dopełnia znaczący wzrost odsetka bezdzietnych kobiet w wieku 18–45 lat (z 22 do 42 proc.).
Z badań Centrum Badania Opinii Społecznej2 wynika, że w latach 2016–2017 wskaźnik dzietności rósł, osiągając wartość 1,45 (na 100 kobiet w wieku 15–49 lat przypadało średnio 145 dzieci), po czym zaczął spadać, osiągając wartość 1,33 w roku 2021. Przyczyny takiego, a nie innego trendu można upatrywać w różnego rodzaju kryzysach – pandemia COVID-19 i galopująca inflacja dotknęły wielu obywateli Polski, a w zeszłym roku musieliśmy się jeszcze borykać z wojną w Ukrainie, która skutkowała napływem milionów uchodźców do naszego kraju. Te trudne czasy wpłynęły negatywnie na jakość życia Polaków, wprowadzając niepokój i skłaniając do odłożenia w czasie planów o powiększeniu rodziny.
Przypisy:
1. https://demagog.org.pl/wypowiedzi/68-proc-polek-nie-chce-miec-dzieci-to-nie-jest-poprawny-wniosek.
2. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_104_22.PDF.
Materiał w „Menedżerze Zdrowia” publikujemy za zgodą i dzięki uprzejmości Klubu Jagiellońskiego.
Przeczytaj także: „Jak rozmawiać z nastolatkami o szczepieniach?”.
