123RF
Cukrzyca a COVID-19
Autor: Krystian Lurka
Data: 27.03.2020
Źródło: Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
- Chorzy na cukrzycę nie mają większego prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19 niż osoby w populacji ogólnej, ale posiadają większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich powikłań - informują konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii prof. dr hab. med. Krzysztof Strojek i prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prof. dr hab. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz w zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Odpowiadają także na pytanie, co ze stosowaniem ACE-inhibitorów i sartanów.
Stanowisko zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego podpisane przez konsultanta krajowego w dziedzinie diabetologii prof. dr hab. med. Krzysztofa Strojka i prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prof. dr hab. med. Dorotę Zozulińską-Ziółkiewicz:
- 11 marca 2020 Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię, a COVID-19 uznano za poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego — osoby starsze i z ciężkimi chorobami przewlekłymi, w tym z cukrzycą, posiadają zwiększone ryzyko rozwoju powikłań i zakażenia o bardzo ciężkim przebiegu.
Chorzy na cukrzycę nie mają większego prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19 niż osoby w populacji ogólnej.
W grupie pacjentów z cukrzycą problemem są nie tyle większe prawdopodobieństwo zakażenia wirusem, ile gorsze rezultaty leczenia. W Chinach, gdzie odnotowano dotychczas najwięcej przypadków zakażenia, zauważono, iż pacjenci z cukrzycą posiadają wyższe ryzyko rozwoju ciężkich powikłań i zgonu niż osoby bez cukrzycy. Ponadto można zauważyć pewną zależność między liczbą chorób towarzyszących (np. cukrzyca, choroba serca) i ryzykiem rozwoju ciężkich powikłań COVID-19 (im więcej chorób, tym to ryzyko jest wyższe). Oczekujemy również, że poprawa wykrywalności i leczenia zakażeń wywoływanych tym wirusem spowoduje z czasem spadek liczby zgonów.
Chorzy na cukrzycę posiadają większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich powikłań COVID-19.
Jeśli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, ryzyko rozwoju ciężkiej postaci zakażenia COVID-19 jest podobne do tego, które obserwujemy w populacji ogólnej. U osób ze złą kontrolą choroby i wahaniami poziomu cukru istnieje większe ryzyko rozwoju powikłań cukrzycowych. Obecność choroby serca lub innych powikłań poza cukrzycą może dodatkowo zwiększać ryzyko pacjenta związane z rozwojem ciężkiej postaci COVID-19. Jest to podobna sytuacja jak w przypadku innych zakażeń wirusowych, która wynika z upośledzonej zdolności organizmu do walki z infekcją.
Infekcja wirusowa u pacjentów z cukrzycą, jak każdy ostry stan zapalny, może prowadzić do gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi i zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycowej kwasicy ketonowej (CKK), dotyczy to przede wszystkim chorych na cukrzycę typu 1.
COVID-19 różni się od grypy sezonowej.
Jak się okazuje, COVID-19 ma cięższy przebieg niż grypa sezonowa, co potwierdzono u chorujących, w tym u osób z cukrzycą. Wszystkie standardowe środki ostrożności pozwalające uniknąć zakażenia nabierają w przypadku walki z tym wirusem jeszcze większego znaczenia.
Zalecane środki ostrożności są podobne do tych, które są stosowane w przypadku grypy i obejmują przede wszystkim częste mycie rąk mydłem i ciepłą wodą. Ważne jest również, aby w trakcie kaszlu lub kichania zakrywać buzię chusteczką lub też kichać, kaszleć w przedramię, dół łokciowy. Zlecane jest także unikanie zgromadzeń, ograniczenie przebywania w miejscach publicznych i zachowanie bezpiecznej odległości od rozmówcy nie mniej niż metr lub półtora metra, odkażanie telefonów komórkowych, unikanie dotykania nieumytymi rękoma twarzy, rezygnacja z podróży. Nie zaleca się noszenia maseczek na twarzy przez osoby zdrowe.
Ryzyko u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 jest podobne.
Nie są znane jakiekolwiek przyczyny, dla których ryzyko rozwoju COVID-19 u pacjentów z cukrzycą typu 1 lub 2 miałoby być inne. Ważniejszy jest fakt, że osoby z cukrzycą danego typu różnią się między sobą wiekiem, powikłaniami i sposobem kontroli choroby podstawowej.
Osoby z powikłaniami cukrzycowymi posiadają prawdopodobnie wyższe ryzyko osiągnięcia gorszych rezultatów leczenia COVID-19 niż chorzy na cukrzycę bez powikłań lub innych schorzeń bez względu na typ choroby.
Producenci leków nie zgłaszają problemów z dostępem do preparatów insuliny oraz innych środków wynikających z pandemii COVID-19.
Wiodący producenci na świecie podają, że COVID-19 nie ma wpływu na obecne możliwości produkcji i dystrybucji insuliny oraz innych środków potrzebnych do leczenia cukrzycy. Monitorujemy tę sytuację, tak aby w razie jakichkolwiek zmian przekazać aktualne informacje.
Co ze stosowaniem ACE-inhibitorów i sartanów?
W mediach pojawiły się inforomacje mogące wzbudzić obawy co do stosowania leków z tech grup w okresie infekcji CoV-19.
W świetle dostępnych aktualnych informacji nie ma podstaw do modyfikacji terapii – rezygnacji z leczenia inhibitorem konwertazy lub sartanem. Jest to jednocześnie aktualne stanowisko Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Jeśli COVID-19 rozprzestrzenia się w twojej społeczności, stosuj dodatkowe środki ostrożności, zachowując właściwą odległość od innych osób. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko zakażenia nowym wirusem. Jeżeli możesz zostań w domu.
Przygotuj plan na wypadek ewentualnego zachorowania.
Zgromadź potrzebne materiały, to jest:
- numery telefonów do lekarzy i zespołu terapeutycznego, apteki i ubezpieczyciela,
- listę leków, które stosujesz i ich dawki (w tym witamin i suplementów),
- zestaw produktów zawierających cukry proste, takich jak słodzone napoje gazowane, miód, dżem, galaretki lub landrynki na wypadek hipoglikemiii dużego osłabienia spowodowanego chorobą, które utrudnia normalne przyjmowanie pokarmów,
- przygotuj sobie zapas insuliny na tydzień do przodu na wypadek choroby lub niemożności wykupienia kolejnej recepty,
- dodatkowe środki, jak płyn dezynfekujący na bazie alkoholu i mydło do odkażania i mycia rąk,
- glukagon i testy paskowe do badania stężenia ciał ketonowych w moczu, jeżeli jesteś leczony insuliną,
- przygotuj odpowiedni zapas artykułów gospodarstwa domowego i produktów żywnościowych na wypadek konieczności pozostania w domu przez dłuższy czas.
Porozmawiaj z członkiem zespołu terapeutycznego na następujące tematy:
- kiedy należy zadzwonić do gabinetu lekarza (w sprawie stężenia ketonów w moczu, zmian w diecie, dawek leków, itd.),
- jak często należy kontrolować poziom cukru we krwi,
- kiedy należy oznaczyć stężenie ketonów w moczu,
- jakie leki należy przyjmować na przeziębienie, grypę, infekcje wirusowe,
- jak należy dostosować leczenie cukrzycy w trakcie choroby.
Codziennie przestrzegaj odpowiednich środków ostrożności:
- unikaj bliskiego kontaktu z chorymi osobami,
- stosuj działania profilaktyczne: często myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund, szczególnie po czyszczeniu nosa, kaszlnięciu, kichnięciu lub po pobycie w miejscu publicznym,
- jeśli woda i mydło nie są dostępne, stosuj płyn odkażający zawierający co najmniej 60-procentowej alkoholu,
- jeśli to tylko możliwe, unikaj dotykania często używanych powierzchni w miejscach publicznych, takich jak przyciski w windzie, klamki, drzwi, poręcze; unikaj podawania ręki na przywitanie, itd., Jeśli musisz czegoś dotknąć, używaj chusteczki lub rękawa,
- po dotknięciu tych powierzchni umyj ręce,
- unikaj dotykania twarzy, nosa, oczu, itd.,
- myj i dezynfekuj powierzchnie i przedmioty w domu, aby usunąć zarazki: regularnie czyść często dotykane powierzchnie (np. stoły, klamki drzwi, włącznik światła, uchwyty, biurka, toalety, kurki i telefony komórkowe)
- unikaj zatłoczonych, słabo wentylowanych miejsc. Ryzyko kontaktu z wirusami przenoszonymi drogą kropelkową, jak COVID-19, wzrasta w zatłoczonych, zamkniętych pomieszczeniach o słabym przepływie powietrza, w których znajdują się chore osoby,
- zrezygnuj z wszystkich niepotrzebnych podróży, w tym z zaplanowanych wyjazdów;.
Obserwuj, czy nie występują u ciebie objawy ostrzegawcze COVID-19 wymagające pilnej interwencji medycznej.
Jeśli wystąpią u ciebie takie objawy, niezwłocznie skontaktuj się telefonicznie z lekarzem. U dorosłych objawy ostrzegawcze wymagające pilnej interwencji medycznej obejmują:
- trudności w oddychaniu lub duszność,
- utrzymujący się ból lub uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- splątanie lub trudności z obudzeniem się,
- zasinienie warg lub twarzy..
Jeśli czujesz, że rozwijają się u ciebie objawy choroby, skontaktuj się telefonicznie ze swoim lekarzem.
Zwróć uwagę na potencjalne objawy COVID-19, jak gorączka, suchy kaszel i duszność.
Przed rozmową telefoniczną z lekarzem przygotuj:
- wyniki pomiaru glikemii,
- wynik pomiaru stężenia ciał ketonowych w moczu,
- zapisuj i podaj ilość przyjętych płynów (możesz do tego celu wykorzystać butelkę o pojemności litra),
- jasno określ odczuwane objawy (na przykład: czy masz nudności? Czy masz tylko zatkany nos?),
- zapytaj o to, jak w tej sytuacji należy kontrolować cukrzycę.
- dowiedz się, jak masz postępować, kiedy zachorujesz.
Poniżej znajduje się kilka częstych wskazówek, z których możesz skorzystać:
- pij dużo płynów. Jeśli wymiotujesz, przyjmuj płyny małymi łyczkami, co 15 minut, żeby uniknąć odwodnienia,
- jeśli zaobserwujesz spadek poziomu cukru (poniżej 70 mg/dl lub zalecanego docelowego przedziału glikemii), spożyj 15 gramów łatwo przyswajalnych cukrów prostych, jak miód, dżem, galaretka, sok lub słodzony napój typu coca cola i skontroluj poziom cukru za 15 minut, aby upewnić się, czy poziom glikemii wzrasta. Wykonuj dodatkowe oznaczenia poziomu cukru w ciągu dnia i w nocy (zazwyczaj co 2–3 godziny; jeśli używasz urządzenia do ciągłego monitorowania glikemii [CGM], często sprawdzaj odczyty),
- jeśli stwierdzisz u siebie wysoki poziom cukru (powyżej 250 mg/dl) więcej niż w 2 kolejnych oznaczeniach, sprawdź stężenie ketonów w moczu, aby uniknąć rozwoju CKK,
- jeśli w teście paskowym stwierdzisz średni lub wysoki poziom ketonów (ewentualnie ślad lub niski poziom ketonów zgodnie ze wskazówkami lekarza), niezwłocznie skontaktuj się z gabinetem lekarza,
- pamiętaj o tym, że acetaminofen (Paracetomol) wpływa na wartości glikemii mierzone przez niektóre urządzenia CGM (Dexcom G5, MedtronicEnlite i Guardian). Dla pewności oznacz poziom cukru na glukometrze,
- umyj ręce i oczyść miejsce iniekcji/infuzji oraz nakłucia opuszki palca wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym na bazie alkoholu.
Przeczytaj także: „Lekarze odpowiadają na pytania o SARS-CoV-2 i kontrolę elektronicznych urządzeń wszczepialnych”, „Kogo badać na obecność SARS-CoV-2?”, „Zalecenia do prowadzenia fizjoterapii dorosłych pacjentów z COVID-19” i „Algorytm postępowania w sytuacji podejrzenia COVID-19”.
Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.
- 11 marca 2020 Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię, a COVID-19 uznano za poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego — osoby starsze i z ciężkimi chorobami przewlekłymi, w tym z cukrzycą, posiadają zwiększone ryzyko rozwoju powikłań i zakażenia o bardzo ciężkim przebiegu.
Chorzy na cukrzycę nie mają większego prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19 niż osoby w populacji ogólnej.
W grupie pacjentów z cukrzycą problemem są nie tyle większe prawdopodobieństwo zakażenia wirusem, ile gorsze rezultaty leczenia. W Chinach, gdzie odnotowano dotychczas najwięcej przypadków zakażenia, zauważono, iż pacjenci z cukrzycą posiadają wyższe ryzyko rozwoju ciężkich powikłań i zgonu niż osoby bez cukrzycy. Ponadto można zauważyć pewną zależność między liczbą chorób towarzyszących (np. cukrzyca, choroba serca) i ryzykiem rozwoju ciężkich powikłań COVID-19 (im więcej chorób, tym to ryzyko jest wyższe). Oczekujemy również, że poprawa wykrywalności i leczenia zakażeń wywoływanych tym wirusem spowoduje z czasem spadek liczby zgonów.
Chorzy na cukrzycę posiadają większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich powikłań COVID-19.
Jeśli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, ryzyko rozwoju ciężkiej postaci zakażenia COVID-19 jest podobne do tego, które obserwujemy w populacji ogólnej. U osób ze złą kontrolą choroby i wahaniami poziomu cukru istnieje większe ryzyko rozwoju powikłań cukrzycowych. Obecność choroby serca lub innych powikłań poza cukrzycą może dodatkowo zwiększać ryzyko pacjenta związane z rozwojem ciężkiej postaci COVID-19. Jest to podobna sytuacja jak w przypadku innych zakażeń wirusowych, która wynika z upośledzonej zdolności organizmu do walki z infekcją.
Infekcja wirusowa u pacjentów z cukrzycą, jak każdy ostry stan zapalny, może prowadzić do gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi i zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycowej kwasicy ketonowej (CKK), dotyczy to przede wszystkim chorych na cukrzycę typu 1.
COVID-19 różni się od grypy sezonowej.
Jak się okazuje, COVID-19 ma cięższy przebieg niż grypa sezonowa, co potwierdzono u chorujących, w tym u osób z cukrzycą. Wszystkie standardowe środki ostrożności pozwalające uniknąć zakażenia nabierają w przypadku walki z tym wirusem jeszcze większego znaczenia.
Zalecane środki ostrożności są podobne do tych, które są stosowane w przypadku grypy i obejmują przede wszystkim częste mycie rąk mydłem i ciepłą wodą. Ważne jest również, aby w trakcie kaszlu lub kichania zakrywać buzię chusteczką lub też kichać, kaszleć w przedramię, dół łokciowy. Zlecane jest także unikanie zgromadzeń, ograniczenie przebywania w miejscach publicznych i zachowanie bezpiecznej odległości od rozmówcy nie mniej niż metr lub półtora metra, odkażanie telefonów komórkowych, unikanie dotykania nieumytymi rękoma twarzy, rezygnacja z podróży. Nie zaleca się noszenia maseczek na twarzy przez osoby zdrowe.
Ryzyko u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 jest podobne.
Nie są znane jakiekolwiek przyczyny, dla których ryzyko rozwoju COVID-19 u pacjentów z cukrzycą typu 1 lub 2 miałoby być inne. Ważniejszy jest fakt, że osoby z cukrzycą danego typu różnią się między sobą wiekiem, powikłaniami i sposobem kontroli choroby podstawowej.
Osoby z powikłaniami cukrzycowymi posiadają prawdopodobnie wyższe ryzyko osiągnięcia gorszych rezultatów leczenia COVID-19 niż chorzy na cukrzycę bez powikłań lub innych schorzeń bez względu na typ choroby.
Producenci leków nie zgłaszają problemów z dostępem do preparatów insuliny oraz innych środków wynikających z pandemii COVID-19.
Wiodący producenci na świecie podają, że COVID-19 nie ma wpływu na obecne możliwości produkcji i dystrybucji insuliny oraz innych środków potrzebnych do leczenia cukrzycy. Monitorujemy tę sytuację, tak aby w razie jakichkolwiek zmian przekazać aktualne informacje.
Co ze stosowaniem ACE-inhibitorów i sartanów?
W mediach pojawiły się inforomacje mogące wzbudzić obawy co do stosowania leków z tech grup w okresie infekcji CoV-19.
W świetle dostępnych aktualnych informacji nie ma podstaw do modyfikacji terapii – rezygnacji z leczenia inhibitorem konwertazy lub sartanem. Jest to jednocześnie aktualne stanowisko Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Jeśli COVID-19 rozprzestrzenia się w twojej społeczności, stosuj dodatkowe środki ostrożności, zachowując właściwą odległość od innych osób. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko zakażenia nowym wirusem. Jeżeli możesz zostań w domu.
Przygotuj plan na wypadek ewentualnego zachorowania.
Zgromadź potrzebne materiały, to jest:
- numery telefonów do lekarzy i zespołu terapeutycznego, apteki i ubezpieczyciela,
- listę leków, które stosujesz i ich dawki (w tym witamin i suplementów),
- zestaw produktów zawierających cukry proste, takich jak słodzone napoje gazowane, miód, dżem, galaretki lub landrynki na wypadek hipoglikemiii dużego osłabienia spowodowanego chorobą, które utrudnia normalne przyjmowanie pokarmów,
- przygotuj sobie zapas insuliny na tydzień do przodu na wypadek choroby lub niemożności wykupienia kolejnej recepty,
- dodatkowe środki, jak płyn dezynfekujący na bazie alkoholu i mydło do odkażania i mycia rąk,
- glukagon i testy paskowe do badania stężenia ciał ketonowych w moczu, jeżeli jesteś leczony insuliną,
- przygotuj odpowiedni zapas artykułów gospodarstwa domowego i produktów żywnościowych na wypadek konieczności pozostania w domu przez dłuższy czas.
Porozmawiaj z członkiem zespołu terapeutycznego na następujące tematy:
- kiedy należy zadzwonić do gabinetu lekarza (w sprawie stężenia ketonów w moczu, zmian w diecie, dawek leków, itd.),
- jak często należy kontrolować poziom cukru we krwi,
- kiedy należy oznaczyć stężenie ketonów w moczu,
- jakie leki należy przyjmować na przeziębienie, grypę, infekcje wirusowe,
- jak należy dostosować leczenie cukrzycy w trakcie choroby.
Codziennie przestrzegaj odpowiednich środków ostrożności:
- unikaj bliskiego kontaktu z chorymi osobami,
- stosuj działania profilaktyczne: często myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund, szczególnie po czyszczeniu nosa, kaszlnięciu, kichnięciu lub po pobycie w miejscu publicznym,
- jeśli woda i mydło nie są dostępne, stosuj płyn odkażający zawierający co najmniej 60-procentowej alkoholu,
- jeśli to tylko możliwe, unikaj dotykania często używanych powierzchni w miejscach publicznych, takich jak przyciski w windzie, klamki, drzwi, poręcze; unikaj podawania ręki na przywitanie, itd., Jeśli musisz czegoś dotknąć, używaj chusteczki lub rękawa,
- po dotknięciu tych powierzchni umyj ręce,
- unikaj dotykania twarzy, nosa, oczu, itd.,
- myj i dezynfekuj powierzchnie i przedmioty w domu, aby usunąć zarazki: regularnie czyść często dotykane powierzchnie (np. stoły, klamki drzwi, włącznik światła, uchwyty, biurka, toalety, kurki i telefony komórkowe)
- unikaj zatłoczonych, słabo wentylowanych miejsc. Ryzyko kontaktu z wirusami przenoszonymi drogą kropelkową, jak COVID-19, wzrasta w zatłoczonych, zamkniętych pomieszczeniach o słabym przepływie powietrza, w których znajdują się chore osoby,
- zrezygnuj z wszystkich niepotrzebnych podróży, w tym z zaplanowanych wyjazdów;.
Obserwuj, czy nie występują u ciebie objawy ostrzegawcze COVID-19 wymagające pilnej interwencji medycznej.
Jeśli wystąpią u ciebie takie objawy, niezwłocznie skontaktuj się telefonicznie z lekarzem. U dorosłych objawy ostrzegawcze wymagające pilnej interwencji medycznej obejmują:
- trudności w oddychaniu lub duszność,
- utrzymujący się ból lub uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- splątanie lub trudności z obudzeniem się,
- zasinienie warg lub twarzy..
Jeśli czujesz, że rozwijają się u ciebie objawy choroby, skontaktuj się telefonicznie ze swoim lekarzem.
Zwróć uwagę na potencjalne objawy COVID-19, jak gorączka, suchy kaszel i duszność.
Przed rozmową telefoniczną z lekarzem przygotuj:
- wyniki pomiaru glikemii,
- wynik pomiaru stężenia ciał ketonowych w moczu,
- zapisuj i podaj ilość przyjętych płynów (możesz do tego celu wykorzystać butelkę o pojemności litra),
- jasno określ odczuwane objawy (na przykład: czy masz nudności? Czy masz tylko zatkany nos?),
- zapytaj o to, jak w tej sytuacji należy kontrolować cukrzycę.
- dowiedz się, jak masz postępować, kiedy zachorujesz.
Poniżej znajduje się kilka częstych wskazówek, z których możesz skorzystać:
- pij dużo płynów. Jeśli wymiotujesz, przyjmuj płyny małymi łyczkami, co 15 minut, żeby uniknąć odwodnienia,
- jeśli zaobserwujesz spadek poziomu cukru (poniżej 70 mg/dl lub zalecanego docelowego przedziału glikemii), spożyj 15 gramów łatwo przyswajalnych cukrów prostych, jak miód, dżem, galaretka, sok lub słodzony napój typu coca cola i skontroluj poziom cukru za 15 minut, aby upewnić się, czy poziom glikemii wzrasta. Wykonuj dodatkowe oznaczenia poziomu cukru w ciągu dnia i w nocy (zazwyczaj co 2–3 godziny; jeśli używasz urządzenia do ciągłego monitorowania glikemii [CGM], często sprawdzaj odczyty),
- jeśli stwierdzisz u siebie wysoki poziom cukru (powyżej 250 mg/dl) więcej niż w 2 kolejnych oznaczeniach, sprawdź stężenie ketonów w moczu, aby uniknąć rozwoju CKK,
- jeśli w teście paskowym stwierdzisz średni lub wysoki poziom ketonów (ewentualnie ślad lub niski poziom ketonów zgodnie ze wskazówkami lekarza), niezwłocznie skontaktuj się z gabinetem lekarza,
- pamiętaj o tym, że acetaminofen (Paracetomol) wpływa na wartości glikemii mierzone przez niektóre urządzenia CGM (Dexcom G5, MedtronicEnlite i Guardian). Dla pewności oznacz poziom cukru na glukometrze,
- umyj ręce i oczyść miejsce iniekcji/infuzji oraz nakłucia opuszki palca wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym na bazie alkoholu.
Przeczytaj także: „Lekarze odpowiadają na pytania o SARS-CoV-2 i kontrolę elektronicznych urządzeń wszczepialnych”, „Kogo badać na obecność SARS-CoV-2?”, „Zalecenia do prowadzenia fizjoterapii dorosłych pacjentów z COVID-19” i „Algorytm postępowania w sytuacji podejrzenia COVID-19”.
Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.
