Europa tyje na potęgę – jak temu zapobiec? ►

Do 2035 r. ponad co trzeci dorosły Europejczyk będzie chorował na otyłość. W przypadku dzieci i młodzieży problem ten ma dotyczyć co czwartego chłopca i co siódmej dziewczynki. Kontynent może tego nie wytrzymać – to olbrzymie obciążenia dla systemów ochrony zdrowia oraz ich gospodarek. Zdaniem ekspertów – uczestniczących w debacie „The obesity epidemic in Europe and its health consequences” – konieczne są systemowe rozwiązania.

• Choroba otyłościowa trafi na czwarte miejsce pod względem kosztów poniesionych przez system ochrony zdrowia. Już dziś szacuje się, że związane z nią wydatki ponoszone na rzecz chorych dorosłych wynoszą 70 mld euro, czyli około 3 proc. PKB
• Za nieco ponad dziesięć lat 35 proc. dorosłych Europejczyków będzie chorowało na otyłość. W przypadku dzieci i młodzieży problem ten dotknie 27 proc. chłopców i 14 proc. dziewczynek
• Skuteczne zarządzanie chorobą otyłościową powinno opierać się na współpracy interdyscyplinarnej – pracownikach opieki zdrowotnej, edukatorach i całym społeczeństwie
• Podejmuje się działania wobec pacjentów z chorobą otyłościową dopiero wtedy, gdy dojdzie u nich do licznych powikłań. Racjonalniej jest zaplanować opiekę zdrowotną nad taką osobą z wyprzedzeniem
• Dobre przykłady zarządzania chorobą otyłościową płyną z państw skandynawskich, Portugalii i Holandii
• Akceptacja otyłości jako przewlekłej, nawracającej choroby to pierwszy krok do podjęcia leczenia. Wczesna diagnoza, edukacja oraz holistyczne podejście do pacjenta to podstawa w walce z epidemią
• O tym rozmawiano podczas konferencji Priorities and Challenges Polish and European Drug Policy

Prof. n. med. i n. o zdr. Marcin Czech zwrócił uwagę, że nadwaga i choroba otyłościowa stanowią ogromne obciążenie dla systemu ochrony zdrowia zarówno pod względem kosztów leczenia, jak i zasobów.

– W najbardziej pesymistycznym scenariuszu prognozowane jest, że choroba otyłościowa znajdzie się na czwartym miejscu pod względem kosztów poniesionych przez system ochrony zdrowia. W związku z tym przewidywania dotyczące wartości globalnego rynku farmaceutycznego związanego z leczeniem tej choroby może przekroczyć 130 miliardów dolarów – ekspert przywołał niepokojące dane dotyczące choroby otyłościowej.

Jak zaznaczył, łączny koszt związany z chorobą otyłościową wśród dorosłych szacowany jest na 70 mld euro, co stanowi około 3 proc. PKB.

– W mojej ocenie dane te są niedoszacowane – powiedział.

W debacie „The obesity epidemic in Europe and its health consequences” udział wzięli:

• Euan Woodward z Europejskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością (EASO),
• Vicky Mooney z Europejskiej Koalicji na rzecz Osób Żyjących z Otyłością (ECPO),
• Maurizio Guidi z Europejskiej Federacji Przemysłu i Stowarzyszeń Farmaceutycznych (EFPIA), Platformy ds. Walki z Otyłością

Moderatorem sesji był prof. n. med. i n. o zdr., dr. hab. n. ekon. Marcin Czech.

Debata ekspertów po angielsku do obejrzenia poniżej – pod wideo dalszy ciąg relacji.

Europejczycy są coraz grubsi
Prof. Czech zwrócił uwagę na potrzebę znalezienia nowych rozwiązań wykraczających poza obecnie stosowane, które głównie skupiają się na zmianie stylu życia. 

– Jest to pilny temat, wymagający natychmiastowych działań – dodał.

Euan Woodward, dyrektor Europejskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością (The European Association for the Study of Obesity, EASO) przytoczył badania z 2023 roku, według których problem choroby otyłościowej narasta.

– Prognozy wskazują, że do 2035 roku 35 proc. dorosłych kobiet i mężczyzn w Europie będzie chorowało na otyłość. W przypadku dzieci i młodzieży problem ten będzie dotyczył 27 proc. chłopców i 14 proc. dziewczynek. Zwiększenie liczby osób chorujących na otyłość prowadzi do wzrostu obciążenia systemów ochrony zdrowia oraz ich gospodarek. Szacuje się, że do 2025 roku wpływ choroby otyłościowej na PKB wyniesie 2,9 proc., a do 2035 roku wzrośnie do 3,5 proc. – mówił.

Wskazał, że dane liczbowe dotyczące kosztów leczenia mogą być niedoszacowane, ponieważ nie uwzględniają wszystkich powikłań i związanych z nimi kosztów.

– Choroba otyłościowa wpływa na sytuację ekonomiczną poprzez zwiększenie wydatków na opiekę zdrowotną oraz zmniejszenie produktywności z powodu absencji chorobowej i obniżonej wydajności pracy pacjentów – stwierdził Euan Woodward.

Pacjent musi być partnerem w leczeniu
Vicky Mooney, dyrektor Europejskiej Koalicji na rzecz Osób Żyjących z Otyłością (ECPO), opisując własne doświadczenia z chorobą otyłościową, zwróciła uwagę na ogromną wartość, jaką jest traktowanie pacjenta przez lekarza jako partnera w rozmowie.

Ekspertka nawiązała również do ścieżki terapeutycznej.

– Jeśli chodzi o ścieżkę leczenia pacjenta, obecnie w większości systemów opieki zdrowotnej nie istnieje, co jest problemem wymagającym pilnej interwencji. To największe wyzwanie dla nas, organizacji pacjentów, by edukować społeczeństwo, że otyłość to choroba – powiedziała.

Szerzenie wiedzy na temat otyłości jako choroby przewlekłej i postępującej jest niezwykle istotne. Organizacje pacjentów biją na alarm – temat przeciwdziałania nadwadze i chorobie otyłościowej jest wciąż niewystarczająco zaopiekowany i należy jak najszybciej podjąć działania z tym związane.

– Skuteczne zarządzanie chorobą otyłościową wymaga współpracy interdyscyplinarnej – w tym pracowników opieki zdrowotnej, edukatorów i całego społeczeństwa. Promowanie zdrowego stylu życia od najmłodszych lat może mieć długoterminowy, pozytywny wpływ na zdrowie publiczne – podkreśliła Vicky Mooney.

System nie działa, pora na zmianę
– Systemy ochrony zdrowia wobec choroby otyłościowej działają na zasadzie reaktywności. Choroba ta prowadzi do licznych powikłań i dopiero wtedy podejmowane są działania. Istnieją wystarczające dane naukowe, by zaplanować opiekę zdrowotną nad pacjentem z chorobą otyłościową. Planowanie interwencji jest możliwe, ale problemem jest ich realizacja – zauważył Maurizio Guidi z Europejskiej Federacji Przemysłu i Stowarzyszeń Farmaceutycznych (EFPIA), podkreślając, że leczenie choroby otyłościowej powinno być postrzegane jako inwestycja w zdrowie i ekonomię krajów europejskich, a nie jako koszt.

– Wczesna diagnoza i identyfikacja choroby otyłościowej są kluczowe w kontekście finansowania leczenia jej powikłań. Choroba otyłościowa powinna być priorytetem, zwłaszcza że dostępne są opcje terapeutyczne oraz dane mówiące o ich efektywności – trzeba jedynie je wykorzystać – kontynuował Maurizio Guidi.

Uczmy się od najlepszych
Eksperci wskazywali na dobre praktyki w tym zakresie płynące z innych krajów – państw skandynawskich, Portugalii i Holandii.

Euan Woodward wyjaśnił również, że to pacjent powinien być w centrum wszystkich działań na ścieżce terapeutycznej, co jest praktykowane w Holandii.

– Edukowanie lekarzy i pielęgniarek z zakresu komunikacji z pacjentem, a także przeszkolenie ich w diagnozowaniu choroby otyłościowej to kolejny punkt, który może być wsparciem w przeciwdziałaniu chorobie. Natomiast uznanie jej za chorobę przewlekłą przyspiesza wdrażanie odpowiednich rozwiązań i poprawia wyniki leczenia. Interwencje podjęte w Portugalii dowodzą, że takie podejście może prowadzić do spektakularnych rezultatów – stwierdził.

– Akceptacja otyłości jako przewlekłej, nawracającej choroby to pierwszy krok do podjęcia jej leczenia. Wczesna diagnoza, edukacja oraz holistyczne podejście do pacjenta są kluczowe w walce z jej epidemią – podkreślali specjaliści.

Eksperci zwrócili uwagę, że do problemu choroby otyłościowej potrzebne jest podejście systemowe – należy zaangażować różnych interesariuszy na różnych poziomach. – Przeciwdziałanie chorobie leży tak po stronie każdego z krajów europejskich, jak i całej wspólnoty – to odpowiedzialność wszystkich państw. Przewodnictwo Polski w Radzie Unii Europejskiej może odegrać ważną rolę w promowaniu edukacji i profilaktyki jako elementów walki z chorobą otyłościową – może to być priorytetem w programach polskiej prezydencji – zaznaczyli.

Wypowiedzi ekspertów pochodzą z debaty „The obesity epidemic in Europe and its health consequences”, która odbyła się podczas konferencji Priorities and Challenges in Polish and European Drug Policy 5 i 6 czerwca 2024 r. w Warszawie.