Fiolki wielodawkowe, czyli pierwszy krok na drodze do oszczędności w szpitalu
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 17.06.2017
Źródło: Menedżer Zdrowia/KL
| Tagi: | Marek Droździk, oszczędności, finanse, leki, lek |
- Rozsądne gospodarowanie pieniędzmi przeznaczonymi na farmakoterapię stanowi bardzo istotny aspekt planowania budżetu szpitala. Bardzo dobrym przykładem pierwszego kroku w kierunku oszczędności może być analiza wydatków z tytułu gospodarowania heparynami drobnocząsteczkowymi - pisze Marek Droździk, profesor w Katedrze Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Artykuł Marka Droździka:
- Przyjęte rozwiązania legislacyjne dotyczące funkcjonowania szpitali, które zaczną obowiązywać od jesieni 2017 r., wskazują na konieczność dalszej optymalizacji zarządzania środkami budżetowymi szpitala, w tym przeznaczonymi na gospodarkę lekową. Warto zatem już teraz zacząć szczegółowo analizować wydatki związane z działalnością apteki szpitalnej, oddziałów klinicznych, jak również całego szpitala. Bardzo dobrym przykładem pierwszego kroku w kierunku oszczędności może być analiza wydatków z tytułu gospodarowania heparynami drobnocząsteczkowymi.
Heparyny drobnocząsteczkowe (low molecular weight heparins – LMWH), np. nadroparyna, enoksaparyna, dalteparyna, wykorzystywane jako leki przeciwzakrzepowe, mają szerokie wskazania kliniczne w profilaktyce i leczeniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. W związku z tym są często stosowane na wielu oddziałach szpitalnych i stanowią znaczącą pozycję w budżecie przeznaczonym na farmakoterapię. Dlatego też w tej grupie terapeutycznej warto zwrócić uwagę na fiolki wielodawkowe, których zastosowanie może przynieść wymierne oszczędności.
Heparyny drobnocząsteczkowe należą do leków biologicznych, tj. otrzymywanych z żywych organizmów (w przypadku heparyny z komórek tucznych występujących w błonie śluzowej jelit lub płuc, najczęściej pochodzenia wieprzowego, znacznie rzadziej wołowego). O końcowych właściwościach heparyny decyduje więc złożony proces jej produkcji, determinujący przede wszystkim rozkład wielkości otrzymywanych łańcuchów heparyny, a także inne jej parametry. Poszczególne typy heparyn drobnocząsteczkowych charakteryzują się swoistym zakresem działania przeciwzakrzepowego, jak również innymi właściwościami związanymi z oddziaływaniem z wieloma biologicznie aktywnymi cząsteczkami (co sprawia, że działanie heparyn poza układem krzepnięcia nie jest do końca zdefiniowane). Z tego powodu producenci heparyny zaznaczają wyraźnie w charakterystyce produktu leczniczego (ChPL), że nie powinno się zamieniać poszczególnych preparatów LMWH, ponieważ mogą one mieć odmienne właściwości biologiczne. Należy więc zwrócić uwagę na zapisy zawarte w ChPL poszczególnych heparyn drobnocząsteczkowych, np. w ChPL nadroparyny wapniowej (Fraxiparine Multi) zamieszczono informację: Różne produkty lecznicze heparyn drobnocząsteczkowych (LMWH) nie muszą być równoważne z powodu różnej aktywności biologicznej każdego z produktów. Należy zwrócić szczególną uwagę na specyficzne instrukcje dotyczące dawkowania dla każdej heparyny drobnocząsteczkowej. Podobne zalecenia znajdują się również w rekomendacjach Food and Drug Administration (FDA) oraz European Medicines Agency (EMA).
Heparyny drobnocząsteczkowe są dostępne w postaci ampułkostrzykawek zawierających określone dawki oraz w przypadku niektórych LMWH w postaci fiolek wielodawkowych umożliwiających podanie dowolnej dawki leku, które jednocześnie są tańsze w stosowaniu od tradycyjnej postaci. Zastosowanie fiolek wielodawkowych, w tym heparyn, w praktyce szpitalnej niesie ze sobą wiele potencjalnych korzyści, przede wszystkim farmakoekonomicznych, przy zachowanym bezpieczeństwie terapii. Według Farmakopei Amerykańskiej fiolka wielodawkowa to fiolka zawierająca lek w postaci ciekłej (do iniekcji), która zawiera więcej niż jedną dawkę leku i jest zatwierdzona przez FDA do stosowania u wielu pacjentów. W myśl zaleceń sformułowanych w tym dokumencie do przygotowania dawek leku dla poszczególnych pacjentów powinno się zawsze stosować nowe, sterylne igły. Wielokrotne użycie igieł i strzykawek w celu uzyskania dostępu do fiolki wielodawkowej grozi zanieczyszczeniem mikrobiologicznym, które może rozprzestrzeniać się na pacjentów w przypadku ponownego użycia leku. Odpowiednie użytkowanie fiolek wielodawkowych zapewnia jednak bezpieczeństwo terapii, które zwiększa zastosowanie przez producentów konserwantów dodawanych na etapie produkcji. Bezpieczeństwo użytkowania fiolek wielodawkowych zwiększa również odpowiednie szkolenie personelu odpowiedzialnego za ich stosowanie (opisane dotychczas przypadki kontaminacji fiolek wielodawkowych były związane z nieprzestrzeganiem powszechnie obowiązujących zasad dotyczących jednokrotnego wykorzystania igieł i strzykawek oraz przechowywania fiolek zgodnie z zaleceniami producenta). Pomimo zwiększonej staranności wymaganej przez procedury wykorzystania fiolek wielodawkowych jest to postać leku coraz powszechniej stosowania. W postaci fiolek wielodawkowych dostępnych jest wiele leków, m.in. insulina, erytropoetyna, cytostatyki, antybiotyki, leki znieczulenia ogólnego.
Z punktu widzenia codziennej praktyki klinicznej dużą zaletą fiolki wielodawkowej jest możliwość dokładnego dostosowania dawki do potrzeb pacjenta, również dawki niedostępnej w postaci ampułkostrzykawek. Dostępność fiolki wielodawkowej ułatwia realizowanie przez aptekę szpitalną zamówień dla oddziałów. Ma to również znaczenie w przypadku dłuższych dyżurów (weekendowych lub świątecznych), kiedy trudno jest przewidzieć profil pacjentów, którzy będą wymagali podania leku.
Niewątpliwie dużą zaletą fiolek wielodawkowych, również w przypadku LMWH, jest mniejszy koszt w porównaniu z równoważną ilością leku stosowaną w postaci ampułkostrzykawek. Na podstawie danych jednego z polskich szpitali klinicznych można stwierdzić, że zastąpienie ampułkostrzykawek LMWH fiolkami wielodawkowymi pozwala uzyskać oszczędności rzędu 40%. Często taka redukcja kosztów przekłada się na oszczędności sięgające setek tysięcy złotych. Zmniejszenie kosztów związane ze stosowaniem fiolek wielodawkowych zawierających LMWH jest szczególnie widoczne na oddziałach chirurgii, ortopedii, chorób wewnętrznych, kardiologii i w stacjach dializ, czyli tam gdzie zużycie LMWH jest największe. Z uwagi na to, że koszty farmakoterapii stanowią ok. 10% całkowitych kosztów szpitala i wykazują tendencję wzrostową (leki są drugą najbardziej kosztotwórczą składową wydatków szpitala, po wynagrodzeniach), stosowanie fiolek wielodawkowych może przynieść wymierne korzyści ekonomiczne.
Przy wyborze heparyny drobnocząsteczkowej warto zweryfikować aktualne ceny w przetargach szpitalnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na heparyny w formie fiolki wielodawkowej, bowiem mogą się one okazać źródłem znacznych oszczędności dla budżetu szpitala.
Marek Droździk
Autor jest profesorem w Katedrze Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Tekst pochodzi z "Menedżera Zdrowia" numer 4-5/2017. Czasopismo można kupić na stronie: www.termedia.pl/mz/prenumerata.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
- Przyjęte rozwiązania legislacyjne dotyczące funkcjonowania szpitali, które zaczną obowiązywać od jesieni 2017 r., wskazują na konieczność dalszej optymalizacji zarządzania środkami budżetowymi szpitala, w tym przeznaczonymi na gospodarkę lekową. Warto zatem już teraz zacząć szczegółowo analizować wydatki związane z działalnością apteki szpitalnej, oddziałów klinicznych, jak również całego szpitala. Bardzo dobrym przykładem pierwszego kroku w kierunku oszczędności może być analiza wydatków z tytułu gospodarowania heparynami drobnocząsteczkowymi.
Heparyny drobnocząsteczkowe (low molecular weight heparins – LMWH), np. nadroparyna, enoksaparyna, dalteparyna, wykorzystywane jako leki przeciwzakrzepowe, mają szerokie wskazania kliniczne w profilaktyce i leczeniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. W związku z tym są często stosowane na wielu oddziałach szpitalnych i stanowią znaczącą pozycję w budżecie przeznaczonym na farmakoterapię. Dlatego też w tej grupie terapeutycznej warto zwrócić uwagę na fiolki wielodawkowe, których zastosowanie może przynieść wymierne oszczędności.
Heparyny drobnocząsteczkowe należą do leków biologicznych, tj. otrzymywanych z żywych organizmów (w przypadku heparyny z komórek tucznych występujących w błonie śluzowej jelit lub płuc, najczęściej pochodzenia wieprzowego, znacznie rzadziej wołowego). O końcowych właściwościach heparyny decyduje więc złożony proces jej produkcji, determinujący przede wszystkim rozkład wielkości otrzymywanych łańcuchów heparyny, a także inne jej parametry. Poszczególne typy heparyn drobnocząsteczkowych charakteryzują się swoistym zakresem działania przeciwzakrzepowego, jak również innymi właściwościami związanymi z oddziaływaniem z wieloma biologicznie aktywnymi cząsteczkami (co sprawia, że działanie heparyn poza układem krzepnięcia nie jest do końca zdefiniowane). Z tego powodu producenci heparyny zaznaczają wyraźnie w charakterystyce produktu leczniczego (ChPL), że nie powinno się zamieniać poszczególnych preparatów LMWH, ponieważ mogą one mieć odmienne właściwości biologiczne. Należy więc zwrócić uwagę na zapisy zawarte w ChPL poszczególnych heparyn drobnocząsteczkowych, np. w ChPL nadroparyny wapniowej (Fraxiparine Multi) zamieszczono informację: Różne produkty lecznicze heparyn drobnocząsteczkowych (LMWH) nie muszą być równoważne z powodu różnej aktywności biologicznej każdego z produktów. Należy zwrócić szczególną uwagę na specyficzne instrukcje dotyczące dawkowania dla każdej heparyny drobnocząsteczkowej. Podobne zalecenia znajdują się również w rekomendacjach Food and Drug Administration (FDA) oraz European Medicines Agency (EMA).
Heparyny drobnocząsteczkowe są dostępne w postaci ampułkostrzykawek zawierających określone dawki oraz w przypadku niektórych LMWH w postaci fiolek wielodawkowych umożliwiających podanie dowolnej dawki leku, które jednocześnie są tańsze w stosowaniu od tradycyjnej postaci. Zastosowanie fiolek wielodawkowych, w tym heparyn, w praktyce szpitalnej niesie ze sobą wiele potencjalnych korzyści, przede wszystkim farmakoekonomicznych, przy zachowanym bezpieczeństwie terapii. Według Farmakopei Amerykańskiej fiolka wielodawkowa to fiolka zawierająca lek w postaci ciekłej (do iniekcji), która zawiera więcej niż jedną dawkę leku i jest zatwierdzona przez FDA do stosowania u wielu pacjentów. W myśl zaleceń sformułowanych w tym dokumencie do przygotowania dawek leku dla poszczególnych pacjentów powinno się zawsze stosować nowe, sterylne igły. Wielokrotne użycie igieł i strzykawek w celu uzyskania dostępu do fiolki wielodawkowej grozi zanieczyszczeniem mikrobiologicznym, które może rozprzestrzeniać się na pacjentów w przypadku ponownego użycia leku. Odpowiednie użytkowanie fiolek wielodawkowych zapewnia jednak bezpieczeństwo terapii, które zwiększa zastosowanie przez producentów konserwantów dodawanych na etapie produkcji. Bezpieczeństwo użytkowania fiolek wielodawkowych zwiększa również odpowiednie szkolenie personelu odpowiedzialnego za ich stosowanie (opisane dotychczas przypadki kontaminacji fiolek wielodawkowych były związane z nieprzestrzeganiem powszechnie obowiązujących zasad dotyczących jednokrotnego wykorzystania igieł i strzykawek oraz przechowywania fiolek zgodnie z zaleceniami producenta). Pomimo zwiększonej staranności wymaganej przez procedury wykorzystania fiolek wielodawkowych jest to postać leku coraz powszechniej stosowania. W postaci fiolek wielodawkowych dostępnych jest wiele leków, m.in. insulina, erytropoetyna, cytostatyki, antybiotyki, leki znieczulenia ogólnego.
Z punktu widzenia codziennej praktyki klinicznej dużą zaletą fiolki wielodawkowej jest możliwość dokładnego dostosowania dawki do potrzeb pacjenta, również dawki niedostępnej w postaci ampułkostrzykawek. Dostępność fiolki wielodawkowej ułatwia realizowanie przez aptekę szpitalną zamówień dla oddziałów. Ma to również znaczenie w przypadku dłuższych dyżurów (weekendowych lub świątecznych), kiedy trudno jest przewidzieć profil pacjentów, którzy będą wymagali podania leku.
Niewątpliwie dużą zaletą fiolek wielodawkowych, również w przypadku LMWH, jest mniejszy koszt w porównaniu z równoważną ilością leku stosowaną w postaci ampułkostrzykawek. Na podstawie danych jednego z polskich szpitali klinicznych można stwierdzić, że zastąpienie ampułkostrzykawek LMWH fiolkami wielodawkowymi pozwala uzyskać oszczędności rzędu 40%. Często taka redukcja kosztów przekłada się na oszczędności sięgające setek tysięcy złotych. Zmniejszenie kosztów związane ze stosowaniem fiolek wielodawkowych zawierających LMWH jest szczególnie widoczne na oddziałach chirurgii, ortopedii, chorób wewnętrznych, kardiologii i w stacjach dializ, czyli tam gdzie zużycie LMWH jest największe. Z uwagi na to, że koszty farmakoterapii stanowią ok. 10% całkowitych kosztów szpitala i wykazują tendencję wzrostową (leki są drugą najbardziej kosztotwórczą składową wydatków szpitala, po wynagrodzeniach), stosowanie fiolek wielodawkowych może przynieść wymierne korzyści ekonomiczne.
Przy wyborze heparyny drobnocząsteczkowej warto zweryfikować aktualne ceny w przetargach szpitalnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na heparyny w formie fiolki wielodawkowej, bowiem mogą się one okazać źródłem znacznych oszczędności dla budżetu szpitala.
Marek Droździk
Autor jest profesorem w Katedrze Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Tekst pochodzi z "Menedżera Zdrowia" numer 4-5/2017. Czasopismo można kupić na stronie: www.termedia.pl/mz/prenumerata.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
