123RF
Ile zarabiają lekarze – analiza Polskiego Instytutu Ekonomicznego
Redaktor: Monika Stelmach
Data: 09.09.2021
Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny
W branży medycznej najwyższe zarobki są w zawodzie lekarza i lekarza dentysty, a najniższe – diagnosty laboratoryjnego. Jak wykazał PIE, znaczenie ma nie tylko zawód, ale i płeć. W przypadku każdego analizowanego zawodu kobiety cechowały się niższą medianą miesięcznego przychodu brutto niż mężczyźni.
Polski Instytut Ekonomiczny przeprowadził analizę zarobków na podstawie podatków za 2019 rok. Uwzględniono przychody wszystkich pracowników medycznych. Wśród osób posiadających ważne PWZ w 2019 r. największe przychody mieli lekarze. Mediana miesięcznego przychodu brutto dla tej grupy zawodowej wynosiła 16,7 tys. zł, co oznacza, że połowa lekarzy notowała w 2019 r. przychód niższy od tej kwoty, a połowa wyższy. Dokładniejsze spojrzenie na rozkład przychodów lekarzy pozwala stwierdzić, że 10,9 proc. reprezentantów tego zawodu miało w 2019 r. miesięczny przychód brutto nie wyższy niż 5 tys. zł, 15,6 proc. zarabiało między 5 tys. zł a 10 tys. zł, 17,9 proc. – między 10 tys. zł a 15 tys. zł, 27,5 proc. – między 15 tys. zł a 25 tys. zł i 28,1 proc. – powyżej 25 tys. zł miesięcznie.
Pod względem mediany miesięcznego przychodu brutto w 2019 r. następni po lekarzach byli lekarze dentyści (11,4 tys. zł), diagności laboratoryjni (6,0 tys. zł), pielęgniarki (5,9 tys. zł) oraz położne (5,7 tys. zł). Zestawienie zamykali fizjoterapeuci z medianowym miesięcznym przychodem na poziomie 3,6 tys. zł.
Przychody medyków rosną
Realne (tj. skorygowane o inflację) przychody wszystkich omawianych zawodów wzrosły w ostatniej dekadzie (w niniejszym punkcie pomijamy fizjoterapeutów, dla których nie istniał przed 2018 r. obowiązek rejestracji w Krajowym Rejestrze Fizjoterapeutów, co uniemożliwiało uzyskanie danych o przychodach tej grupy zawodowej w latach 2010–2017). W wartościach względnych najwyższym przyrostem mediany miesięcznego przychodu brutto w latach 2010–2019 cechowały się pielęgniarki (przyrost o 63 proc.) i położne (przyrost o 61 proc.). Lekarze zanotowali przyrost mediany realnego przychodu o 42 proc., lekarze dentyści – o 40 proc., zaś najniższym przyrostem charakteryzowali się diagności laboratoryjni (przyrost o 21 proc.).
W wartościach bezwzględnych na szczycie zestawienia znajdowali się lekarze (przyrost o 4,9 tys. zł) i lekarze dentyści (przyrost o 3,2 tys. zł), a na dalszych miejscach ulokowały się, kolejno, pielęgniarki (przyrost o 2,3 tys.), położne (przyrost o 2,2 tys.) i diagności laboratoryjni (przyrost o 1,0 tys.).
Dyskryminacja ze względu na płeć
W przypadku każdego analizowanego zawodu kobiety cechowały się niższą medianą miesięcznego przychodu brutto niż mężczyźni. Największą dysproporcję zanotowano u lekarzy. Mediana przychodu lekarek (13,9 tys. zł) stanowiła niecałe 66 proc. mediany przychodu lekarzy (21,2 tys. zł). Pod względem relatywnej różnicy między medianą zarobków kobiet i mężczyzn następni w kolejności byli lekarze dentyści (mediana przychodu kobiet stanowiła 68 proc. mediany przychodu mężczyzn), fizjoterapeuci (71 proc.), diagności laboratoryjni (76 proc.), położne (77 proc.) i pielęgniarki (80 proc.).
Wiek ma znaczenie
W przypadku lekarzy najwyższą medianą miesięcznych przychodów brutto cechowały się osoby w grupie wiekowej od 50 do 64 lat, a najniższą osoby w wieku 29 lat i młodsze. W przypadku lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych najwyższe zarobki notowano w grupie wiekowej 40–49 lat, a najniższe w grupie 65 i więcej lat. Z kolei wśród diagnostów laboratoryjnych i fizjoterapeutów największą medianą przychodów również mogły pochwalić się osoby z grupy wiekowej 40–49 lat, ale już najniższą, podobnie jak u lekarzy, cechowała się najmłodsza grupa wiekowa (29 i mniej lat).
Metodologia badań
Przedstawione wartości zostały opracowane na podstawie bazy danych Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Finansów, która powstała przez połączenie rejestrów zawodów medycznych z Krajową Ewidencją Podatników. Dane uwzględniają informacje zawarte w zeznaniach podatkowych (PIT-11, PIT-36, PIT-36L, PIT-28) oraz o przychodach z działalności gospodarczej. Dla większej czytelności opracowania dane przedstawiono w postaci miesięcznej, którą uzyskano przez podzielenie wartości całorocznych z bazy MZ i MF przez 12.
Baza danych MZ i MF jest pierwszym w Polsce opracowaniem prezentującym przychody pracowników zawodów medycznych w całościowej i zagregowanej formie, jednak ma ona kilka istotnych ograniczeń, które sprawiają, że przedstawione wartości nie są porównywalne z innymi zestawieniami (np. międzynarodowymi zestawieniami pensji lekarzy, przeciętnym wynagrodzeniem publikowanym przez GUS, ekwiwalentami etatowymi itp.), a często nie są też porównywalne między sobą (tj. między zawodami, płciami, grupami wiekowymi, konkretnymi latami).
Jak zaznaczają autorzy badania, po pierwsze – zaprezentowane wyżej wartości uwzględniają wszystkie przychody osób, które w 2019 r. posiadały ważne PWZ, niezależnie, czy pochodziły one z pracy w opiece zdrowotnej, czy z działalności w innych sektorach. Po drugie – pracownicy zawodów medycznych zazwyczaj czerpią przychody z wielu źródeł, wymiar ich pracy potrafi znacznie przekraczać 40 godzin tygodniowo (tj. ekwiwalent etatowy), a baza MZ i MF nie uwzględnia czasu pracy. Po trzecie, ponieważ baza MZ i MF nie jest dostępna w formie jednostkowej (tylko zagregowanego szeregu rozdzielczego przedziałowego), PIE nie był w stanie usunąć nawet najbardziej jawnie odstających obserwacji. Dotyczy to przede wszystkim osób z bardzo wysokimi przychodami, które najprawdopodobniej pochodziły albo w ogóle z działalności poza sektorem zdrowotnym, albo z działalności w ramach sektora zdrowotnego, ale w formie odbiegającej od powszechnego postrzegania pracy pracownika ochrony zdrowia (mowa tu np. o właścicielach klinik). Jest to główny powód, dla którego analizę oparto na porównywaniu median przychodu, a nie wartości średnich (które w odróżnieniu od median są dużo mniej „odporne” na wpływ takich obserwacji).
Pod względem mediany miesięcznego przychodu brutto w 2019 r. następni po lekarzach byli lekarze dentyści (11,4 tys. zł), diagności laboratoryjni (6,0 tys. zł), pielęgniarki (5,9 tys. zł) oraz położne (5,7 tys. zł). Zestawienie zamykali fizjoterapeuci z medianowym miesięcznym przychodem na poziomie 3,6 tys. zł.
Przychody medyków rosną
Realne (tj. skorygowane o inflację) przychody wszystkich omawianych zawodów wzrosły w ostatniej dekadzie (w niniejszym punkcie pomijamy fizjoterapeutów, dla których nie istniał przed 2018 r. obowiązek rejestracji w Krajowym Rejestrze Fizjoterapeutów, co uniemożliwiało uzyskanie danych o przychodach tej grupy zawodowej w latach 2010–2017). W wartościach względnych najwyższym przyrostem mediany miesięcznego przychodu brutto w latach 2010–2019 cechowały się pielęgniarki (przyrost o 63 proc.) i położne (przyrost o 61 proc.). Lekarze zanotowali przyrost mediany realnego przychodu o 42 proc., lekarze dentyści – o 40 proc., zaś najniższym przyrostem charakteryzowali się diagności laboratoryjni (przyrost o 21 proc.).
W wartościach bezwzględnych na szczycie zestawienia znajdowali się lekarze (przyrost o 4,9 tys. zł) i lekarze dentyści (przyrost o 3,2 tys. zł), a na dalszych miejscach ulokowały się, kolejno, pielęgniarki (przyrost o 2,3 tys.), położne (przyrost o 2,2 tys.) i diagności laboratoryjni (przyrost o 1,0 tys.).
Dyskryminacja ze względu na płeć
W przypadku każdego analizowanego zawodu kobiety cechowały się niższą medianą miesięcznego przychodu brutto niż mężczyźni. Największą dysproporcję zanotowano u lekarzy. Mediana przychodu lekarek (13,9 tys. zł) stanowiła niecałe 66 proc. mediany przychodu lekarzy (21,2 tys. zł). Pod względem relatywnej różnicy między medianą zarobków kobiet i mężczyzn następni w kolejności byli lekarze dentyści (mediana przychodu kobiet stanowiła 68 proc. mediany przychodu mężczyzn), fizjoterapeuci (71 proc.), diagności laboratoryjni (76 proc.), położne (77 proc.) i pielęgniarki (80 proc.).
Wiek ma znaczenie
W przypadku lekarzy najwyższą medianą miesięcznych przychodów brutto cechowały się osoby w grupie wiekowej od 50 do 64 lat, a najniższą osoby w wieku 29 lat i młodsze. W przypadku lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych najwyższe zarobki notowano w grupie wiekowej 40–49 lat, a najniższe w grupie 65 i więcej lat. Z kolei wśród diagnostów laboratoryjnych i fizjoterapeutów największą medianą przychodów również mogły pochwalić się osoby z grupy wiekowej 40–49 lat, ale już najniższą, podobnie jak u lekarzy, cechowała się najmłodsza grupa wiekowa (29 i mniej lat).
Metodologia badań
Przedstawione wartości zostały opracowane na podstawie bazy danych Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Finansów, która powstała przez połączenie rejestrów zawodów medycznych z Krajową Ewidencją Podatników. Dane uwzględniają informacje zawarte w zeznaniach podatkowych (PIT-11, PIT-36, PIT-36L, PIT-28) oraz o przychodach z działalności gospodarczej. Dla większej czytelności opracowania dane przedstawiono w postaci miesięcznej, którą uzyskano przez podzielenie wartości całorocznych z bazy MZ i MF przez 12.
Baza danych MZ i MF jest pierwszym w Polsce opracowaniem prezentującym przychody pracowników zawodów medycznych w całościowej i zagregowanej formie, jednak ma ona kilka istotnych ograniczeń, które sprawiają, że przedstawione wartości nie są porównywalne z innymi zestawieniami (np. międzynarodowymi zestawieniami pensji lekarzy, przeciętnym wynagrodzeniem publikowanym przez GUS, ekwiwalentami etatowymi itp.), a często nie są też porównywalne między sobą (tj. między zawodami, płciami, grupami wiekowymi, konkretnymi latami).
Jak zaznaczają autorzy badania, po pierwsze – zaprezentowane wyżej wartości uwzględniają wszystkie przychody osób, które w 2019 r. posiadały ważne PWZ, niezależnie, czy pochodziły one z pracy w opiece zdrowotnej, czy z działalności w innych sektorach. Po drugie – pracownicy zawodów medycznych zazwyczaj czerpią przychody z wielu źródeł, wymiar ich pracy potrafi znacznie przekraczać 40 godzin tygodniowo (tj. ekwiwalent etatowy), a baza MZ i MF nie uwzględnia czasu pracy. Po trzecie, ponieważ baza MZ i MF nie jest dostępna w formie jednostkowej (tylko zagregowanego szeregu rozdzielczego przedziałowego), PIE nie był w stanie usunąć nawet najbardziej jawnie odstających obserwacji. Dotyczy to przede wszystkim osób z bardzo wysokimi przychodami, które najprawdopodobniej pochodziły albo w ogóle z działalności poza sektorem zdrowotnym, albo z działalności w ramach sektora zdrowotnego, ale w formie odbiegającej od powszechnego postrzegania pracy pracownika ochrony zdrowia (mowa tu np. o właścicielach klinik). Jest to główny powód, dla którego analizę oparto na porównywaniu median przychodu, a nie wartości średnich (które w odróżnieniu od median są dużo mniej „odporne” na wpływ takich obserwacji).
