Medycyna estetyczna – wątpliwości

Czy wykonywanie zabiegów z zakresu medycyny estetycznej stanowi udzielanie świadczeń zdrowotnych i jest zarezerwowane wyłącznie dla lekarzy? Co z rejestracją podmiotu leczniczego lub praktyki zawodowej przez zajmujących się tą dziedziną?

Artykuł radców prawnych Krzysztofa Kozika i Laury Marciniak z Kancelarii Radców Prawnych Bartosz Pawelczyk Krzysztof Kozik:
Czy wykonywanie zabiegów z zakresu medycyny estetycznej stanowi udzielanie świadczeń zdrowotnych i jest zarezerwowane wyłącznie dla lekarzy?

Zacznijmy nasze rozważania od tego, że zgodnie z dominującym w środowisku lekarskim stanowiskiem, wyartykułowanym między innymi przez Naczelną Izbę Lekarską, zabiegi z zakresu medycyny estetycznej, które wiążą się z wprowadzaniem preparatów do ciała pacjenta, mają charakter medyczny, stanowią świadczenia zdrowotne i powinny być wykonywane przez odpowiednio wykwalifikowanych lekarzy. Należy jednak podkreślić, że od wielu lat toczą się spory między środowiskiem lekarskim a branżą kosmetyczną dotyczące tego, czy zabiegi medycyny estetycznej stanowią świadczenia zdrowotne, czy też nie.

Czym jest zatem świadczenie zdrowotne?

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o działalności leczniczej przez świadczenia zdrowotne należy rozumieć „działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania”. Zabiegi z zakresu medycyny estetycznej w większości przypadków nie służą zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia, choć często wpływają na komfort psychiczny, ale jak wskazuje Naczelna Izba Lekarska, wpisują się w inne działania medyczne wynikające z przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Takie odrębne przepisy regulujące zasady wykonywania działań medycznych, w tym również z zakresu medycyny estetycznej – jak podnosi Naczelna Izba Lekarska – wynikają między innymi z ustawy z 5 listopada 2010 r. o wyrobach medycznych, która to ustawa w art. 90 ust. 1 przewiduje obowiązek używania wyrobu medycznego zgodnie z przewidzianym zastosowaniem oraz konieczność przestrzegania przez użytkownika wyrobu instrukcji używania. W zdecydowanej większości preparaty wykorzystywane do zabiegów z zakresu medycyny estetycznej w swoich instrukcjach używania zawierają wymóg ich stosowania przez odpowiednio wykwalifikowanych lekarzy. Właśnie z tego względu Naczelna Izba Lekarska konsekwentnie podnosi, że wyłącznie lekarz posiadający niezbędne kwalifikacje jest uprawniony do używania wyrobów stosowanych w medycynie estetycznej, a co za tym idzie do wykonywania zabiegów z ich wykorzystaniem.

Co z umiejętnościami zawodowymi z zakresu medycyny estetycznej i możliwością uzyskania certyfikatu?

Należy zaznaczyć – choć to pewnie oczywiste – że aby lekarz miał możliwość udzielania świadczeń z zakresu medycyny estetycznej, kluczowe jest posiadanie przez niego niezbędnych umiejętności w tym zakresie, w tym aktualnej wiedzy medycznej. Warto wspomnieć, że w ramach rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie umiejętności zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów z 13 czerwca 2023 r. wprowadzono możliwość uzyskania certyfikatów potwierdzających posiadane umiejętności zawodowe z różnych dziedzin medycyny, w tym również z zakresu medycyny estetyczno-naprawczej.

Kto jest uprawniony do uzyskania certyfikatu z omawianego zakresu?

Certyfikaty umiejętności zawodowych dla lekarzy są wydawane przez towarzystwa naukowe o zasięgu ogólnokrajowym oraz państwowe instytuty badawcze uczestniczące w systemie ochrony zdrowia, które są wpisane do rejestru podmiotów uprawnionych do certyfikacji umiejętności zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów, prowadzonego przez dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. W rejestrze podmiotów uprawnionych do certyfikacji umiejętności zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów można znaleźć jedynie dwa podmioty, z czego tylko jeden – Polskie Towarzystwo Dermatologiczne – ma uprawnienia do certyfikacji umiejętności zawodowych z zakresu medycyny estetyczno-naprawczej.

Co z rejestracją podmiotu leczniczego lub praktyki zawodowej?

Warto również wspomnieć, że pewnym wyzwaniem dla lekarzy udzielających świadczeń z zakresu medycyny estetycznej może być rejestracja podmiotu leczniczego lub praktyki zawodowej, tak aby odzwierciedlony w ich ramach został rzeczywisty rodzaj i zakres udzielanych świadczeń. Jeśli świadczenia z zakresu medycyny estetycznej uznamy za świadczenia zdrowotne, to zasadniczo lekarz nie ma możliwości ich udzielania bez rejestracji podmiotu leczniczego lub praktyki zawodowej, poza sytuacją, gdy je świadczy w ramach innego podmiotu na podstawie umowy o pracę czy zlecenia bez prowadzenia działalności gospodarczej. Zwłaszcza w przypadku rejestracji podmiotu leczniczego pojawia się dylemat dotyczący kodów resortowych, które należałoby wskazać we wniosku o wpis podmiotu do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą, zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 17 maja 2012 r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania. Co do zasady wskazane w rozporządzeniu kody resortowe są podyktowane funkcjonującymi w systemie kształcenia lekarzy specjalizacjami i na próżno szukać kodu, który odpowiadałby medycynie estetycznej czy medycynie estetyczno-naprawczej. Nie oznacza to jednak, że nie trzeba rejestrować w ramach podmiotu leczniczego komórki organizacyjnej, w której świadczenia tego rodzaju miałyby być udzielane. W naszej praktyce spotkaliśmy się z różnymi rekomendacjami poszczególnych urzędów wojewódzkich dotyczącymi tego rodzaju spraw, więc nie możemy podać jednej uniwersalnej zasady, albowiem wszystko zależy od konkretnej sytuacji, w tym województwa, w którym rejestrujemy podmiot. Więcej na temat wyzwań związanych z rejestracją podmiotu leczniczego i praktyki zawodowej w przypadku wykonywania zabiegów z zakresu medycyny estetycznej można przeczytać na blogu naszej kancelarii.

Tekst opublikowano w Biuletynie Wielkopolskiej Izby Lekarskiej 2/2024.