Osoba w kryzysie bezdomności ma prawo do świadczeń zdrowotnych

Czy polski obywatel w kryzysie bezdomności, podczas czasowego pobytu za granicą, ma prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych?

Przepisy są niejednoznaczne.

– Podczas czasowego pobytu w Niemczech obywatel polski w kryzysie bezdomności trafił do szpitala po tym, jak jego stan zdrowia gwałtownie się pogorszył i stracił przytomność. Został poddany leczeniu (w tym operacyjnemu) w berlińskim szpitalu. Chory potrzebuje kontynuacji leczenia neurologicznego, rehabilitacji neurologicznej i terapii psychiatrycznej, którą chce kontynuować w Polsce – podaje Prawo.pl.

W związku z tym  za pośrednictwem lekarza neurochirurga zwrócił się do samorządu miasta, w którym mieszka, o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, zgodnie z art. 54 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Odpowiedź była odmowna.

Obywatel odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Do tego postępowania (na prawach prokuratora) przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich. Wniósł o uchylenie odmownej decyzji i potwierdzenie prawa do świadczeń zdrowotnych.

Brak rzetelnej weryfikacji 
Zastępca RPO Wojciech Brzozowski wyjaśnia w piśmie procesowym do SKO, że organ samorządowy pominął dowody wskazujące na miejsce zamieszkania wnioskodawcy w Polsce z zamiarem stałego pobytu oraz przebywanie w Niemczech tylko przejazdem. Zdaniem zastępcy RPO dokonano błędnej wykładni art. 54 ust. 1, ust. 3 pkt 1 w zw. z art. 54 ust. 3 pkt 2 ustawy o świadczeniach, przez przyjęcie, że wnioskodawca był zameldowany na pobyt stały do 2011 r. po czym wymeldował się. Tymczasem przepis ten wskazuje na miejsce zamieszkania definiowane nie w rozumieniu prawa administracyjnego – przez zameldowanie, lecz zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, czyli  poświadczenia przebywania w danej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, czyli zamieszkania.

Ponadto samorząd powołał się na art. 5 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej. Mówi on, że prawo do świadczeń przysługuje osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które mieszkają na terytorium Polski. Tymczasem, jak podaje serwis, art. 54 ustawy o świadczeniach nie przewiduje takiej przesłanki do wydania decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń. Organ nie może uzależnić wydania decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od spełnienia przez osobę zainteresowaną innych przesłanek niż wskazane w art. 54.

Zdaniem RPO prezydent miasta naruszył też art. 7, art. 77 par. 1 i art. 80 k.p.a. przez niedokonanie wystarczających ustaleń i przeprowadzenia dowodów oraz brak rzetelnej weryfikacji materiału dowodowego i całościowej jego oceny. Wnioskodawca jest osobą w kryzysie bezdomności, wobec czego utrudnione jest ustalenie, gdzie w rzeczywistości przebywał. Ważne jest, że wnioskodawca będzie przebywał w Polsce.

RPO powołuje  się na prawo do życia (art. 38 konstytucji), godności (art. 30 konstytucji) oraz do ochrony zdrowia (art. 68 konstytucji).

Orzeczenie SKO
Samorządowe Kolegium Odwoławcze (25 lipca 2024 r.) uchyliło zaskarżoną decyzję w całości oraz potwierdziło prawo wnioskodawcy do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych od 16 czerwca 2024 r. przez 90 dni.

Decyzja jest ostateczna.