Sygnalista w podmiocie

Kto ma obowiązek wprowadzenia zasad ochrony sygnalistów – i od kiedy? Wyjaśniamy.

Analiza radcy prawnego Michała Modro:
W projekcie ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa zaproponowano wprowadzenie pojęcia „podmiot prawny” jako zbiorczego określenia na podmiot prywatny i podmiot publiczny – odpowiada to terminologii zastosowanej w dyrektywie Parlamentu Europejskiego I Rady UE 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej, gdzie posłużono się pojęciem „podmiotu prawnego w sektorze prywatnym i publicznym”.

Odnosząc się do organizacji ochrony zdrowia, należy wyraźnie wskazać, że obowiązek wdrożenia procedury sygnalizacji wewnętrznej będzie spoczywał na każdym podmiocie zarówno prywatnym, jak i publicznym. Oczywiście ważne są szczegóły dotyczące obowiązku wdrożenia, które wyjaśniam po kolei.

Jak stanowi dyrektywa – obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń stosuje się do „podmiotów prawnych w sektorze prywatnym i publicznym”, co w tym drugim przypadku obejmuje także „podmioty będące własnością lub znajdujące się pod kontrolą takich podmiotów”, czyli podmiotów publicznych (art. 8 ust. 1 i ust. 9 dyrektywy). Kto jest podmiotem publicznym, wyjaśnię szczegółowo w kolejnej publikacji w „Menedżerze Zdrowia”.

Tak czy inaczej ten wypełnić obowiązek będą musiały – miesiąc od dnia wejścia w życie ustawy, z tym zastrzeżeniem , że ustawa wejdzie w życie dwa miesiące od dnia opublikowania jej w "Dzienniku ustaw", czyli ostateczny wynosi trzy miesiące:
– podmioty prywatne, na rzecz których wykonuje pracę co najmniej 250 osób,
– podmioty prywatne, o których mowa w art. 23 ust. 2, to jest podmioty wykonującego działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w części I.B i II załącznika do dyrektywy 2019/193,
– podmioty publiczne.

Spośród podmiotów w sektorze publicznym państwa członkowskie mogą zwolnić z obowiązku „gminy liczące mniej niż 10 000 mieszkańców lub zatrudniające mniej niż 50 pracowników” lub inne podmioty w sektorze publicznym, w tym będące własnością lub znajdujące się pod kontrolą podmiotów publicznych, zatrudniające mniej niż 50 pracowników (art. 8 ust. 9 dyrektywy).

Z uwzględnieniem powyższego projektowane przepisy ustawy, wdrażając fakultatywne postanowienia dyrektywy, przewidują wspólny próg 50 pracowników odnośnie do obowiązku ustanowienia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych przez podmiot prawny, jak również całkowite zwolnienie z tego obowiązku urzędów lub jednostek organizacyjnych gminy liczącej mniej niż 10 000 mieszkańców.

Należy w tym miejsc tylko krótko zaznaczyć (szczegółowo będzie w następnej publikacji w „Menedżerze Zdrowia”), że przez pracę rozumie się bardzo różne podstawy jej wykonywania, w tym umowę o pracę, zlecenie, umowę B2B, a nawet pracę w ramach wolontariatu. Jest to szczególnie ważne dla podmiotów leczniczych, dla których pracę wykonuje personel medyczny na różnych podstawach prawnych.

17 grudnia 2023 r. to data wdrożenia dla podmiotów prywatnych, w których pracę wykonuje co najmniej 50 osób, ale mniej niż 250. W przypadku sektora prywatnego obowiązek dotyczy: „podmiotów prawnych w sektorze prywatnym, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników” (art. 8 ust. 3 dyrektywy).

Zgodnie z art. 26 ust. 1 i ust. 2 dyrektywy państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy do 17 grudnia 2021 r. W przypadku podmiotów prawnych w sektorze prywatnym zatrudniających od 50 do 249 pracowników państwa członkowskie wprowadzają w życie do 17 grudnia 2023 r. przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wypełnienia obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń.

Ważne:
– podmiot publiczny zatrudniający od 250 osób będzie zobowiązany do wdrożenia procedury sygnalizacji wewnętrznej do trzech miesięcy od dnia opublikowania ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa – najpewniej będzie to do końca 2022 r.,
– podmiot publiczny zatrudniający od 50 do 249 osób będzie zobowiązany do wdrożenia procedury sygnalizacji wewnętrznej do trzech miesięcy od dnia opublikowania ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa – najpewniej będzie to do końca 2022 r.,
– podmiot publiczny zatrudniający do 49 osób może wdrożyć procedurę sygnalizacji wewnętrznej, ale nie ma takiego obowiązku,
– podmiot prywatny zatrudniający od 250 osób będzie zobowiązany do wdrożenia procedury sygnalizacji wewnętrznej do trzech miesięcy od dnia opublikowania ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa – najpewniej będzie to do końca 2022 r.,
– podmiot prywatny zatrudniający od 50 do 249 będzie zobowiązany do wdrożenia procedury sygnalizacji wewnętrznej do 17 grudnia 2022 r.,
– podmiot prywatny zatrudniający do 49 osób może wdrożyć procedurę sygnalizacji wewnętrznej, ale nie ma takiego obowiązku.

Wkrótce opublikujemy kolejne teksty o sygnalistach.

Więcej o nowych przepisach jest na stronie internetowej: legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12352401 .