Systemowe podejście do leczenia ran ►
– W ciągu ostatnich lat zupełnie zmieniła się filozofia leczenia ran. Dzisiaj jest to podejście step by step, przyjazne dla rany, uwzględniające odpowiednie oczyszczenie, wilgotne środowisko, nowoczesne opatrunki, czasami kompresjoterapię i ogólny stan pacjenta – powiedział podczas Top Medical Trends 2025 prof. Jarosław Drobnik.
Podczas kongresu Top Medical Trends zapytaliśmy prof. dr. hab. n. med. Jarosława Drobnika, wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, o zmiany, jakie zachodzą w filozofii leczenia ran.
Poniżej nagranie rozmowy, pod nią spisana wypowiedź eksperta.
Prof. Jarosław Drobnik: Kontekst leczenia ran w ostatnich latach bardzo się zmienia. Konserwatywne, tradycyjne podejście do leczenia ran w dużej mierze sprowadza się do tego, żeby ranę przemyć mydłem, nałożyć środek odkażający, ewentualnie preparat ze srebrem czy żel z antybiotykiem. Nowoczesne leczenie ran jest zupełnie inne, stawia przede wszystkim na utrzymanie środowiska bardzo przyjaznego dla rany.
Przede wszystkim trzeba ranę oczyścić – do tego służą odpowiednie opatrunki, które z jednej strony oczyszczają, a więc doprowadzają do autolizy, mają potencjał bakteriostatyczny i bakteriobójczy, a z drugiej strony mają właściwości chłonące (w konteście autolizy). Czasami, żeby oczyścić ranę, musimy skorzystać z wiedzy, umiejętności i doświadczenia chirurgów. Bardzo skuteczne są też opatrunki z larwami.
Kiedy rana jest już dobrze oczyszczona, nadchodzi dobry moment, żeby zaczęła się odbudowywać i goić. Trzeba wówczas zadbać o utrzymanie dobrego, wilgotnego środowiska – bo rana tylko w takim dobrze się goi – a także zadbanie o odpowiednie pH. Pomocne są ostatnio bardzo modne preparaty z miodem.
Zapomnijmy o filozofii, żeby jak najszybciej ranę zasuszyć, ponieważ wtedy powstaje duża blizna, albo robi się tam włóknik czy bliznowiec i dochodzi drugi problem.
Niezwykle ważne jest systemowe podejście do rany, które jest przyjazną filozofią step by step uwzględniającą stan ogólny pacjenta. Ponieważ możemy leczyć ranę, ale jeśli pacjent jest niedożywiony i ma niedobór białka, to rana nie będzie dobrze się goić. Ważny jest także kontekst przewlekłej niewydolności żylnej – jak pacjent ma owrzodzenia na podludziu, to musimy uwzględnić komponentę żylną i zastosować m.in. kompresjoterapię. Wielu pacjentom nie mieści się w głowie, że można ją – oczywiście odpowiednio przygotowaną z odpowiednimi opatrunkami – stosować na ranę. Ale tak trzeba, bo bez tego nie będzie efektu.
Tu nie ma nic na skróty. Nie da się wyleczyć rany przewlekłej w tydzień czy dwa. To często zajmuje kilkanaście tygodni, a czasami nawet kilka miesięcy, wymaga cierpliwości.
Niezwykle ważna jest współpraca otoczenia i motywacja pacjenta. Choćby nie wiem jakie opatrunki człowiek wymyślił, jeżeli sa one źle zakładane, to nie spełnią swojej roli. A bardzo często nie ma możliwości do tego, żeby pacjent co drugi dzień przychodził do placówki medycznej prywatnie i płacił za zmianę opatrunku. Musi to zrobić jego otoczenie. Trzeba więc edukować i tłumaczyć, jak ważne są czyste ręce przy opracowywaniu rany itd.
Ta sama filozofia przyświeca także leczeniu odleżyn, które oczywiście także są ranami, tylko w przypadku pacjenta leżącego dochodzi kontekst unieruchomienia i ucisku, który doprowadza do niedotlenienia, bo rana jest nieukrwiona, i do wszelkich konsekwencji z tym związanych. Odleżyna powstaje też w bardzo specyficznym miejscu uciskowym, w okolicach pośladków, kości krzyżowej, co wymaga odpowiedniego postępowania z tym pacjentem.
Z jakiegoś powodu ten pacjent jest unieruchomiony, więc musimy zrobić wszystko, żeby go uruchomić na tyle, na ile się da w odpowiedni sposób zmieniać pozycję. Trzeba zadbać o odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry, dietę bogatą w białko. Ważne jest również zaopatrzenie w środki ortopedyczne, materace i tak dalej, które będą nas wspomagały w tym leczeniu, bo jeżeli tych wszystkich elementów nie uwzględnimy, to nawet cudowne, najlepsze opatrunki nie rozwiążą problemu.
Zatem jest to generalnie kompleksowe zagadnienie. Z jednej strony filozofia dobrego leczenia rany, a z drugiej filozofia opieki nad pacjentem. To musi współgrać.
Przeczytaj także: „Nowy środek znacznie przyspiesza gojenie owrzodzeń żylnych”.
