Sztuczna inteligencja wspomaga kontrole ZUS

Od początku 2021 do połowy 2024 r. pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przeprowadzili prawie 87 tys. kontroli. Ich efekty finansowe to niemal 1,5 mld zł. Z raportu wynika, że skuteczność kontroli jest coraz większa, także za sprawą wykorzystania AI.

Z raportu, do którego dotarł „Dziennik Gazeta Prawna” wynika, że zdecydowaną większość stanowiły kontrole planowe. Ich liczba w ostatnich dwóch latach była podobna – po ok. 27 tys., natomiast wyraźnie wzrosła skuteczność. W 2022 r. suma wykrytych nieprawidłowości wyniosła 357,2 mln zł, przy średniej kwocie 12,8 tys. zł na jednego przedsiębiorcę, podczas gdy rok później było to odpowiednio 489 mln i 18,3 tys. W I półroczu br. wyniki już są większe niż za cały 2022 r. – 364,7 mln zł i 25,1 tys. zł.

Agnieszka Kiełbowicz-Dziwulska, wicedyrektor ZUS ds. Nadzoru Kontroli, podkreśla, że obecnie realizuje się zaledwie jedną trzecią kontroli, które przeprowadzano np. w 2018 r. Po wejściu w życie pakietu ustaw zwanych Konstytucją biznesu decyzję o skontrolowaniu przedsiębiorcy musi poprzedzić szeroka analiza danych.

ZUS zwiększa kontrolę zaświadczeń lekarskich o niezdolności do pracyLiczba kontroli zaświadczeń lekarskich systematycznie zwiększa się – jednak statystyk sprzed pandemii nie ma co oczekiwać.

Rosnącą skuteczność rozmówczyni „DGP” tłumaczy większym doświadczeniem i lepszą analizą pozwalającą wykrywać nowe metody omijania opłacania składek. Wskazuje, że przeciętnie nie mija nawet pół roku, aby ZUS wiedział o nowym sposobie oszustwa.

– W tym roku po raz pierwszy wykorzystaliśmy sztuczną inteligencję, która wspomogła nas w wytypowaniu przedsiębiorców do kontroli. Jednak muszę podkreślić, że ostateczną decyzję w tym zakresie podjął i zawsze podejmuje człowiek – zapewnia.

Agnieszce Kiełbowicz-Dziwulskiej trudno wskazać najczęściej popełniane oszustwa. Mówi jednak o pewnych tendencjach. Jedna z nich wiąże się z zatrudnianiem w Polsce obcokrajowców. Innym przykładem oszustwa jest tzw. praca na rzecz własnego pracodawcy. Polega na tym, że pracownik jest zatrudniony w firmie X na podstawie umowy o pracę i zarabia 5 tys. zł brutto. Popołudniami natomiast pracuje w firmie Y i zarabia 2 tys. zł brutto. W obu wykonuje jednak te same obowiązki w tym samym miejscu pracy, a X i Y są spółkami córkami jednego podmiotu. Różnica jest taka, że od umowy o pracę pracodawca płaci wszystkie składki, a od cywilnoprawnej – tylko zdrowotną.

Projekt reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS skierowany do konsultacjiWprowadzenie jednolitych zasad wydawania orzeczeń lekarskich w ZUS oraz zmiana zatrudniania i kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzeczników - to główne założenia projektu nowelizacji ustawy, który został skierowany 25 października do konsultacji. Regulacja dotyczy również kwestii zasiłku chorobowego.

Do prac rządowych trafiła nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Ma ona zreformować system orzecznictwa w ZUS, który – zdaniem autorów noweli – jest nieprzejrzysty i nieprzystający do obecnych czasów.