Unijne centra zdrowia psychicznego do zamknięcia?

Do końca 2023 r. przestaną funkcjonować środowiskowe centra zdrowia psychicznego dla dorosłych finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. Co dalej?

W Wielkopolsce część ośrodków zlikwidowano już pod koniec grudnia 2022 r., innym zagwarantowano finansowanie do końca września. A będzie jeszcze gorzej – do końca 2023 r. mają zamknąć się wszystkie placówki finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. Dlaczego? Ponieważ kończy się dotacja na realizację projektów. Co dalej? Nie wiadomo. Być może potrzebujący pozostaną bez pomocy, a działający sprawnie i skutecznie system się rozsypie, ponieważ nie ma szans na dalsze finansowanie projektu z EFS.

Projekt może być kontynuowany z funduszy rządowego pilotażu centrów zdrowia psychicznego, za który odpowiada resort zdrowia. Zanim ministerstwo powoła nowe centra, placówki muszą przejść selekcję Biura do spraw Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.

– Mamy nadzieję, że Ministerstwo Zdrowia oraz Biuro do spraw Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dołożą wszelkich starań, aby umożliwić działalność wszystkich centrów powstałych dzięki EFS. Ich zniknięcie będzie ogromną stratą – ocenia biuro prasowe Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu.

Jak komentuje to Katarzyna Szczerbowska, rzeczniczka Biura do spraw pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego?

– Potrzebujący nie zostaną bez pomocy, mamy w Polsce system ochrony zdrowia psychicznego – zapewnia, opowiadając o pilotażu.

– Celem transformacji ochrony zdrowia psychicznego jest sprawienie, żeby wszyscy mieszkańcy Polski mieli pomoc opartą na centrach zdrowia psychicznego, gdzie wsparcie jest natychmiastowe, różnorodne, dostosowane do potrzeb. Jesteśmy otwarci na to, by jak najlepiej wspierać osoby, które chcą otwierać centra, ale mamy przede wszystkim na uwadze dobro pacjentów. Z tego powodu bardzo uważnie analizujemy trafiające do nas zgłoszenia – mówi w rozmowie z „Menedżerem Zdrowia”.

– Biuro jest gotowe wspierać osoby chcące uruchamiać centra. Mając na uwadze dobro pacjentów, uważnie analizuje zgłoszenia, oceniając je zgodnie z założonymi kryteriami – dodaje Katarzyna Szczerbowska.

– Przypominam, że każde centrum odpowiedzialne jest za określony teren zgodnie z rekomendowanymi mapami alokacji CZP opracowanymi na zlecenie Ministerstwa Zdrowia w toku szerokich konsultacji i musi zgodnie ze standardem organizacyjnym zapewnić pacjentom kompleksowe wsparcie w ramach punktu zgłoszeniowo-koordynacyjnego, poradni zdrowia psychicznego, zespołu leczenia środowiskowego i oddziału dziennego we współpracy z oddziałem stacjonarnym ogólnopsychiatrycznym w ramach swojej struktury bądź sąsiedniego ośrodka. Jeśli placówka ma część tych usług, może wejść we współpracę z tą która dostała misję tworzenia centrum. Nie ma praktyki otwierania dwóch centrów w ramach tego samego terenu odpowiedzialności, a to właśnie uzgodnienie zasad współpracy pomiędzy podmiotami realizującymi usługi we wskazanym regionie jest jednym z największych wyzwań przyszłego systemu. Ostatni nabór przeprowadzony przez Biuro do spraw Pilotażu na zlecenie Ministerstwa Zdrowia zakończył się w listopadzie zeszłego roku. W skali całego kraju do przystąpienia do programu deklaracje złożyło 110 i w obecnym roku powstają centra tworzone przez podmioty, które uzyskały najwyższą punktację. Z ramienia biura zgłaszamy duże zainteresowanie podmiotów dalszymi rozszerzeniami programu pilotażowego w Ministerstwie Zdrowia oraz kwestie dotyczące kończących się projektów realizowanych ze środków unijnych, poszukując optymalnych rozwiązań włączenia kolejnych realizatorów spełniających wymagane kryteria. Z analiz przeprowadzanych przez biuro wynika, że województwo wielkopolskie zgodnie z aktualnym rozporządzeniem pilotażowym może zostać objęte pilotażem w 31,25 proc. Średnia objęcia województw programem pilotażowym zgodnie z zapisami rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego wynosi 53,03 proc. Wynik dla województwa wielkopolskiego jest poniżej średniej i wskazuje na potrzebę rozszerzenia liczby realizatorów na omawianym obszarze. Niestety, mimo podjętych prób negocjacji i uzgodnienia zasad współpracy oraz odpowiedzialności terytorialnej między podmiotami realizującymi dotychczas świadczenia w województwie deklaracje niektórych podmiotów powielają się i nadal dotyczą tych samych obszarów. Zgodnie z głównymi założeniami programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego, którymi są odpowiedzialność terytorialna – obowiązek opieki nad lokalną społecznością określoną geograficznie – jeden podmiot odpowiedzialny powinien współpracować na zasadach partnerstwa i podwykonawstwa z innymi realizatorami świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej, a nie konkurować z nimi w celu zapewnienia ciągłości, koordynacji i wielostronności opieki nad pacjentem. Do zadań biura należy też przeprowadzenie kwalifikacji do kolejnego rozszerzenia pilotażu w przypadku decyzji Ministerstwa Zdrowia o jego rozszerzeniu, a ostatni nabór miał miejsce w 2022 r. – szczegółowo wyjaśnia Katarzyna Szczerbowska.

– W opinii Biura do spraw Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego zauważalna jest potrzeba rozszerzenia listy realizatorów w województwie wielkopolskim i w przypadku decyzji o przeprowadzeniu kolejnego naboru będziemy o tym informować podmioty. Zauważyć jednak należy, że dla województwa wielkopolskiego sprawa rozlokowania centrów zdrowia psychicznego wymaga omówienia sprawy z wojewódzkim odziałem Narodowego Funduszu Zdrowia i konsultantem w dziedzinie psychiatrii – podsumowuje.