Dr Iwona Filipczak-Bryniarska o opiece paliatywnej w teorii i praktyce
Autor: Marta Koblańska
Data: 01.04.2020
Źródło: MK/IFB
- Zalecenia i wytyczne co do postępowania w określonych sytuacjach mogą być pomocne lekarzowi przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych i diagnostycznych, nie zastępują jednak podstawowej wiedzy medycznej, a stanowią jej istotne uzupełnienie - mówi dr Iwona Filipczak-Bryniarska z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Jak uzasadniłaby Pani potrzebę napisania książki „Analiza przypadków klinicznych w opiece paliatywnej. Tom 1” ?
Pomysł książki zrodził się z potrzeb lekarzy pracujących z chorymi na nowotwór, zgłaszanych w trakcie prowadzonych przez nas szkoleń. Mam świadomość, że pomimo ogromnego rozwoju medycyny paliatywnej i wdrażania nowoczesnych zasad prowadzenia opieki paliatywno-hospicyjnej, medycyna paliatywna jest trochę traktowana po macoszemu, choć z każdym rokiem obserwujemy w Polsce zmianę tego nastawienia zarówno w społeczeństwie jak i w środowisku medycznym. Oczywiście istotną rolę ogrywają opracowania naukowe i codzienna praktyka lekarska. Stąd, jako autorzy książki uznaliśmy, że najlepszą formą edukacji jest praktyczna nauka w oparciu o określone przypadki. W retrospektywnej analizie konkretnych historii pacjentów autorzy przedstawili postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. W książce omówione zostały podstawowe problemy leczenia bólu, objawów somatycznych i psychicznych.
Jakie działania w opiece paliatywnej zasługują na kontynuację, a jakie nie?
Trudno o jednolitą odpowiedź. Nie zawsze to, co jest zawarte w wytycznych lub zaleceniach jest spójne z tym, co przynosi nam życie. Zalecenia i wytyczne co do postępowania w określonych sytuacjach mogą być pomocne lekarzowi przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych i diagnostycznych, nie zastępują jednak podstawowej wiedzy medycznej, a stanowią jej istotne uzupełnienie. Jako praktycy wiemy, że każdy przypadek pacjenta jest inny i postępowanie powinno być dostosowane do konkretnego chorego. Warto jednak pamiętać, że korzystanie z zaleceń i wytycznych jest pomocne.
Często jednak te zalecenia i rekomendacje są dość sztywne. Czy można w jakiś sposób je złagodzić?
Jak wspomniałam wcześniej, podejmując decyzje w medycynie paliatywnej nie zawsze mogą być podejmowane w oparciu o zalecenia i wytyczne. W codziennej praktyce mierzymy się z licznymi dylematami. Jednym z takich dylematów jest leczenie bólu i duszności u ciężko chorego pacjenta, z niewydolnością nerek, objętego opieką hospicjum domowego. W warunkach domowych jedynym dostępnym opioidem do stosowania parenteralnego jest morfina, drugi z leków - oksykodon jest preparatem drogim i nierefundowanym. Co więc powinniśmy zrobić? Kierując się zasadą, że dobro pacjenta najwyższym prawem powinniśmy leczyć określone objawy, a z drugiej strony mamy świadomość, że aktualna wiedza w jasny sposób rekomenduje konieczność dostosowania dawki opioidów wydalanych drogą nerkową do aktualnej funkcji filtracyjnej nerek, co w przypadku istotnej niewydolności nerek nie pozwala na zastosowanie wspomnianego opioidu. Zawsze powinniśmy oceniać korzyści terapii w stosunku do ryzyka jej stosowania. Mając na uwadze coraz większą świadomość chorych i ich rodzin co do prowadzonej farmakoterapii, lekarz zalecając wspomniany preparat morfiny powinien poinformować Pacjenta i/lub opiekuna o wskazaniach do terapii, możliwych działaniach niepożądanych w/w leku oraz o braku innej alternatywnej metody terapii.
Innym dylematem jest przetaczanie krwi u chorych w zaawansowanej chorobie nowotworowej. Większość dowodów medycznych potwierdza słuszność przestrzegania restrykcyjnej strategii przetoczeń w niedokrwistości objawowej w tej grupie chorych. A jaką podjąć decyzję, jeżeli mamy pod opieką młodego rodzica, oczekującego na ważne wydarzenie w życiu dziecka. A dominującym objawem u chorego jest narastające osłabienie. Jak zespół leczący mamy świadomość, że przetoczenie pozwoli jedynie na subiektywną poprawę samopoczucia na krotko. I wówczas kierujemy się pozamedycznym wskazaniem. A szansa przeżycia wspólnie z dzieckiem wyjątkowego czasu jest dobrem najwyższym, choć nie pozostającym w zgodzie z zaleceniami.
Dlaczego warto przeczytać tę książkę?
Opisywanie poszczególnych przypadków w formie pytań i odpowiedzi, w naszym odczuciu pomaga zrozumieć omawiane zagadnienia. Każdy rozdział zakończony jest podsumowaniem oraz pytaniami wielokrotnego wyboru. Mam nadzieję, że taka forma będzie pomocna zarówno dla lekarzy medycyny paliatywnej jak i lekarzy innych specjalności, pracujących z chorymi z rozpoznaniem zaawansowanej choroby nowotworowej.
Konsultacje online: jak udzielać, regulacje prawne, dobre praktyki w sytuacji epidemiologicznej. Dowiedz się wszystkiego na bezpłatnym szkoleniu online. Zapisz się już dziś >>
Pomysł książki zrodził się z potrzeb lekarzy pracujących z chorymi na nowotwór, zgłaszanych w trakcie prowadzonych przez nas szkoleń. Mam świadomość, że pomimo ogromnego rozwoju medycyny paliatywnej i wdrażania nowoczesnych zasad prowadzenia opieki paliatywno-hospicyjnej, medycyna paliatywna jest trochę traktowana po macoszemu, choć z każdym rokiem obserwujemy w Polsce zmianę tego nastawienia zarówno w społeczeństwie jak i w środowisku medycznym. Oczywiście istotną rolę ogrywają opracowania naukowe i codzienna praktyka lekarska. Stąd, jako autorzy książki uznaliśmy, że najlepszą formą edukacji jest praktyczna nauka w oparciu o określone przypadki. W retrospektywnej analizie konkretnych historii pacjentów autorzy przedstawili postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. W książce omówione zostały podstawowe problemy leczenia bólu, objawów somatycznych i psychicznych.
Jakie działania w opiece paliatywnej zasługują na kontynuację, a jakie nie?
Trudno o jednolitą odpowiedź. Nie zawsze to, co jest zawarte w wytycznych lub zaleceniach jest spójne z tym, co przynosi nam życie. Zalecenia i wytyczne co do postępowania w określonych sytuacjach mogą być pomocne lekarzowi przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych i diagnostycznych, nie zastępują jednak podstawowej wiedzy medycznej, a stanowią jej istotne uzupełnienie. Jako praktycy wiemy, że każdy przypadek pacjenta jest inny i postępowanie powinno być dostosowane do konkretnego chorego. Warto jednak pamiętać, że korzystanie z zaleceń i wytycznych jest pomocne.
Często jednak te zalecenia i rekomendacje są dość sztywne. Czy można w jakiś sposób je złagodzić?
Jak wspomniałam wcześniej, podejmując decyzje w medycynie paliatywnej nie zawsze mogą być podejmowane w oparciu o zalecenia i wytyczne. W codziennej praktyce mierzymy się z licznymi dylematami. Jednym z takich dylematów jest leczenie bólu i duszności u ciężko chorego pacjenta, z niewydolnością nerek, objętego opieką hospicjum domowego. W warunkach domowych jedynym dostępnym opioidem do stosowania parenteralnego jest morfina, drugi z leków - oksykodon jest preparatem drogim i nierefundowanym. Co więc powinniśmy zrobić? Kierując się zasadą, że dobro pacjenta najwyższym prawem powinniśmy leczyć określone objawy, a z drugiej strony mamy świadomość, że aktualna wiedza w jasny sposób rekomenduje konieczność dostosowania dawki opioidów wydalanych drogą nerkową do aktualnej funkcji filtracyjnej nerek, co w przypadku istotnej niewydolności nerek nie pozwala na zastosowanie wspomnianego opioidu. Zawsze powinniśmy oceniać korzyści terapii w stosunku do ryzyka jej stosowania. Mając na uwadze coraz większą świadomość chorych i ich rodzin co do prowadzonej farmakoterapii, lekarz zalecając wspomniany preparat morfiny powinien poinformować Pacjenta i/lub opiekuna o wskazaniach do terapii, możliwych działaniach niepożądanych w/w leku oraz o braku innej alternatywnej metody terapii.
Innym dylematem jest przetaczanie krwi u chorych w zaawansowanej chorobie nowotworowej. Większość dowodów medycznych potwierdza słuszność przestrzegania restrykcyjnej strategii przetoczeń w niedokrwistości objawowej w tej grupie chorych. A jaką podjąć decyzję, jeżeli mamy pod opieką młodego rodzica, oczekującego na ważne wydarzenie w życiu dziecka. A dominującym objawem u chorego jest narastające osłabienie. Jak zespół leczący mamy świadomość, że przetoczenie pozwoli jedynie na subiektywną poprawę samopoczucia na krotko. I wówczas kierujemy się pozamedycznym wskazaniem. A szansa przeżycia wspólnie z dzieckiem wyjątkowego czasu jest dobrem najwyższym, choć nie pozostającym w zgodzie z zaleceniami.
Dlaczego warto przeczytać tę książkę?
Opisywanie poszczególnych przypadków w formie pytań i odpowiedzi, w naszym odczuciu pomaga zrozumieć omawiane zagadnienia. Każdy rozdział zakończony jest podsumowaniem oraz pytaniami wielokrotnego wyboru. Mam nadzieję, że taka forma będzie pomocna zarówno dla lekarzy medycyny paliatywnej jak i lekarzy innych specjalności, pracujących z chorymi z rozpoznaniem zaawansowanej choroby nowotworowej.
Konsultacje online: jak udzielać, regulacje prawne, dobre praktyki w sytuacji epidemiologicznej. Dowiedz się wszystkiego na bezpłatnym szkoleniu online. Zapisz się już dziś >>
