Imatynib w leczeniu zaawansowanego czerniaka

W Journal of American Medical Association opublikowano wyniki badania II fazy oceniającego efektywność imatynibu u chorych na zaawansowanego czerniaka, u których stwierdzono mutację lub amplifikację w genie KIT.

Na podstawie cech klinicznych i patologicznych rozróżniamy następujące typy czerniaka: czerniak skóry (czerniak szerzący się powierzchownie, czerniak guzkowy, czerniak wywodzący się z plamy soczewicowatej (lentiginalny), czerniak odsiebnych części kończyn-podpaznokciowy (akralny)), czerniak błony śluzowej, czerniak gałki ocznej i czerniak o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym. Najczęściej występującym czerniakiem jest czerniak skóry. Czerniak akralny, stanowi około 5% wszystkich czerniaków, podczas gdy czerniaki błony śluzowej powstające głównie na powierzchni śluzówki anorectum, pochwy i zatok przynosowych stanowią 1-2% przypadków. Czerniak w 50% przypadków powstaje de novo. Jasnoskóre rasy częściej zapadają na czerniaka skóry indukowanego słońcem, natomiast w populacjach rodzimych dla regionów Azji i Pacyfiku oraz Afryki wyższa jest zapadalność zarówno na czerniaka akralnego, jak i błon śluzowych. Częstość występowania czerniaka u Azjatów i Afrykanów w porównaniu z rasami jasnoskórymi jest znacząco niższa. Ostatnie badania dostarczyły pewnych danych mówiących o procesach na poziomie molekularnym, które mogą prowadzić do rozwoju i progresji czerniaka. Daje to pewne wskazówki dotyczące możliwych opcji terapeutycznych. Różne podtypy czerniaka są związane często z aktywacją BRAF, NRAS lub GNAQ, podczas gdy inne mogą wywodzić się ze szlaku c-Kit. Wysiłki w celu ulepszenia klasyfikacji czerniaka doprowadziły do propozycji wyszczególnienia dwóch podkategorii czerniaka skóry powierzchownie szerzącego się: czerniaka w skórze przewlekle uszkadzanej przez promieniowanie słoneczne (CSD melanoma) oraz non-CSD melanoma. Scharakteryzowano również w lepszy sposób kategorie czerniaków akralnych i błon śluzowych. Inne badania wykazały różnice w umiejscowieniu zmiany pierwotnej i wieku chorych zapadających na czerniaki związane z mutacją BRAF i NRAS w porównaniu z pacjentami posiadającymi mutację c-Kit. Chorzy na czerniaka skóry związanego z mutacjami c-Kit są zwykle starsi a zmiana pierwotna pojawia się w rejonach skóry przewlekle poddawanej działaniu promieni słonecznych. Mutacje c-Kit są również wiodące u pacjentów z czerniakami akralnymi i błon śluzowych.
W przeprowadzonym badaniu klinicznym drugiej fazy, analizę pod kątem mutacji lub amplifikacji genu KIT, przeprowadzono u 295 chorych na zaawansowanego czerniaka akralnego, błon śluzowych i CSD melanoma. Nieprawidłowości w genie KIT znaleziono u 51 chorych (24% - czerniak akralny, 25% - błon śluzowych, 9% - CSD melanoma). Spośród 51 chorych, z różnych przyczyn leczenie imatynibem (400 mg 2 x dziennie) rozpoczęło jedynie u 28 badanych. Obiektywne odpowiedzi kliniczne zaobserwowano na poziomie 16%, natomiast mediana czasu do progresji wynosiła 12 tygodni. Mediana całkowitego przeżycia wynosiła 46,3 tygodni. Z powodu toksyczności leczenia u 46% chorych zredukowano dawkę imatynibu do 400 mg/dz, natomiast u 2 dwóch chorych dokonano ponownej redukcji do 300 mg/dz.