Mutacje BRCA wpływają także na rozwój nowotworów u mężczyzn

Eksperci podkreślają, że mutacje w genie BRCA są równie groźne dla kobiet jak i dla mężczyzn - zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi, jajnika, prostaty i trzustki. Zaznaczają, że osoby z tymi mutacjami warto jest identyfikować, zanim zachorują na nowotwór złośliwy. Można wówczas objąć je częstszymi badaniami profilaktycznymi a w razie choroby zastosować zindywidualizowaną terapię.

• Mutacje w genach BRCA, znane najbardziej ze swej roli w rozwoju raka piersi i jajnika, są powiązane również z rakiem trzustki oraz rakiem prostaty u mężczyzn – przypominają eksperci
• Onkolodzy apelują, żeby krewni pierwszego stopnia zarówno kobiet jak i mężczyzn z mutacją w genie BRCA w związku z podwyższonym ryzykiem onkologicznym wykonywali profilaktycznie badania genetyczne
• – Raki prostaty u pacjentów, którzy mają mutacje BRCA, są zazwyczaj bardziej zaawansowane w momencie diagnozy i bardziej agresywne – powiedział dr Paweł Potocki. Dla tych pacjentów przeznaczone są leki ukierunkowane molekularnie, tzw. inhibitory PARP.
• Badanie w kierunku mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 w komórkach guza powinno się wykonywać u wszystkich pacjentów z przerzutowym rakiem prostaty, ponieważ w przypadku obecności mutacji BRCA można zastosować leki ukierunkowane molekularnie

– Obecnie wiemy, że czterema najbardziej zależnymi od mutacji w genach BRCA nowotworami są: rak piersi, rak jajnika, rak trzustki i rak prostaty. Mutacje BRCA to nie jest tylko kobiecy problem. Wśród pacjentów z rakiem prostaty częstość występowania nosicieli mutacji w genach BRCA jest podobna, jak w raku piersi i w raku jajnika - 5-10 proc. – powiedział dr Paweł Potocki, onkolog kliniczny z Katedry i Kliniki Onkologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Jego zdaniem ważne jest, by ta wiedza upowszechniła się wśród pacjentów.

Mutacje BRCA u mężczyzn: ważne, ale często pomijaneMężczyźni będący nosicielami patogennych wariantów BRCA1 i BRCA2 są narażeni na zwiększone ryzyko zachorowania na raka, zwłaszcza prostaty, trzustki i piersi. Niestety z powodu braku świadomości tego problemu nie wykonują badań genetycznych − alarmują naukowcy w raporcie opublikowanym w „JAMA Oncology”.

Warto identyfikować osoby z mutacjami BRCA

– Osoby z tymi mutacjami warto jest identyfikować, zanim zachorują na nowotwór złośliwy. Można wówczas objąć ich częstszymi badaniami profilaktycznymi – zaznaczył specjalista.

Dlatego w przypadku pacjentki z rakiem piersi czy jajnika, powiązanym z mutacją w genie BRCA, badaniem genetycznym powinno objąć się nie tylko kobiety spośród jej krewnych I stopnia, ale również mężczyzn. – Jeżeli kobieta ma mutację w genach BRCA, to również synowie mogli ją odziedziczyć, a posiadanie takiej mutacji wiąże się u nich ze zwiększoną podatnością na raka trzustki czy prostaty – tłumaczył specjalista.

Jeśli z kolei ojciec jest nosicielem mutacji w genie BRCA - to córka może odziedziczyć po nim tę mutację i mieć większe ryzyko zachorowania na raka piersi czy raka jajnika.

Dr Potocki zwrócił uwagę, że mutacja w genach BRCA1/BRCA2 może dotyczyć wyłącznie komórek guza prostaty i wówczas nie jest dziedziczona (tzw. mutacja somatyczna, nabyta), w przeciwieństwie do mutacji dziedziczonej, tzw. germinalnej, która dotyczy wszystkich komórek organizmu.

– Obecnie – zgodnie z konsensusem towarzystw naukowych – uznaje się, że badanie w kierunku mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 w komórkach guza powinno się wykonywać u wszystkich pacjentów z przerzutowym rakiem prostaty, ponieważ w przypadku obecności mutacji BRCA możemy zastosować leki ukierunkowane molekularnie – stworzone, by selektywnie działać na komórki z mutacją – wyjaśnił specjalista.

Dodał, że gdy potwierdzona zostanie obecność mutacji w guzie, konieczne jest sprawdzenie czy jest to mutacja dziedziczna (germinalna), czy dotyczy ona wyłącznie guza (somatyczna). W tym celu do badania genetycznego wysyła się zdrową tkankę.

Mutacje BRCA wiążą się z gorszymi wynikami leczenia pacjentów z rakiem gruczołu krokowegoWyniki badania CAPTURE wskazują na ograniczone korzyści ze standardowego leczenia pierwszego rzutu, w tym taksanów i inhibitorów sygnalizacji receptora androgenowego u pacjentów z przerzutowym, opornym na kastrację rakiem gruczołu krokowego (mCRPC) z mutacjami w genach BRCA1 i BRCA2 w porównaniu z pacjentami z mutacjami naprawy rekombinacji homologicznej (homologous recombination repair, HRR) innymi niż BRCA1/2 lub bez mutacji HRR.

Wykrycie mutacji BRCA może mieć wpływ na działania profilaktyczne

Towarzystwa naukowe wskazują, że u części pacjentów z rakiem prostaty bardziej zaawansowanym, ale jeszcze bez przerzutów, powinno się wykonywać badania w kierunku dziedzicznych mutacji BRCA. Nie ma jednak zgodności co do tego, którzy to pacjenci - zaznaczył dr Potocki.

– Każdy pacjent, u którego wykryjemy mutację germinalną, powinien być pokierowany do poradni genetycznej. Również jego krewni pierwszego stopnia powinni otrzymać od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) skierowanie do tej poradni – tłumaczył onkolog.

O ile w przypadku krewnych wykrycie mutacji BRCA może mieć wpływ na działania profilaktyczne, o tyle w przypadku chorego na raka prostaty pomaga dobrać najskuteczniejsza opcję terapii.

Leki ukierunkowane molekularnie

– Raki prostaty u pacjentów, którzy mają mutacje BRCA, są zazwyczaj bardziej zaawansowane w momencie diagnozy i bardziej agresywne – powiedział dr Potocki. Dodał, że nowotwory te są również mniej wrażliwe na chemioterapię, standardowo stosowaną w leczeniu raka prostaty.

Dla tych pacjentów przeznaczone są leki ukierunkowane molekularnie, tzw. inhibitory PARP. – Na ten moment w Polsce dla pacjentów z rakiem prostaty z mutacjami BRCA1/BRCA2 mamy refundowany olaparyb. Mogą go otrzymać ci chorzy, którzy wcześniej przeszli co najmniej dwie linie leczenia. Ponadto od stycznia dostępny jest niraparyb w skojarzeniu z octanem abirateronu. Na świecie są jednak zarejestrowane kolejne leki z tej grupy i w niektórych krajach już leczy się nimi pacjentów – wyjaśnił dr Potocki.

Podczas debaty Medycznej Racji Stanu, która odbyła się w październiku, dr Iwona Skoneczna, kierownik Oddziału Chemioterapii Szpitala Grochowskiego w Warszawie oceniła, że badania w kierunku mutacji BRCA u pacjentów można by wykonywać wcześniej - na etapie, gdy przestało działać standardowe leczenie hormonalne (tzw. deprywacja androgenowa). – Wiedząc o tym, że pacjent jest nosicielem mutacji BRCA 1/ BRCA 2 można by kierować pacjenta do intensywniejszego leczenia wcześniej, co mogłoby zapobiegać uogólnieniu się choroby – tłumaczyła specjalistka.

Rak prostaty – nowe terapie– Oczekujemy na dostęp pacjentów do wczesnej diagnostyki molekularnej oraz na refundację nowoczesnych leków hormonalnych stosowanych w skojarzeniu z inhibitorami PARP w leczeniu pierwszej linii chorych z opornym na kastrację rozsianym rakiem prostaty i stwierdzonymi mutacjami genów BRCA1 i/lub BRCA2 – mówi dr Jakub Żołnierek. 

Terapia skojarzona inhibitorów PARP z leczeniem hormonalnym daje lepsze wyniki

Jak podkreślił dr Potocki, najnowsze badania wskazują, iż skojarzenie inhibitorów PARP z leczeniem hormonalnym nowej generacji (antyandrogeny nowej generacji – octan abirateronu i enzalutamid) przynosi lepsze wyniki u pacjentów z rakiem prostaty, niż zastosowanie każdej z tych terapii osobno. W poszczególnych badaniach sprawdzano skuteczność skojarzenia olaprybu z octanem abirateronu, niraparybu z octanem abirateronu i talazoparybu z enzalutamidem u pacjentów, którzy wcześniej otrzymywali jedynie standardową hormonoterapię.

– Te dwie grupy leków wykazują synergię działania, dlatego leczenie nimi w skojarzeniu daje wyniki lepsze niż suma efektów poszczególnych terapii – tłumaczył specjalista. Zaznaczył zarazem, że w Polsce ta konfiguracja leków nie doczekała się jeszcze refundacji.

Dr Potocki zwrócił, że wyniki badań nad skojarzeniem inhibitorów PARP w nowoczesnymi antyandrogenami wskazują na wysoką skuteczność tej terapii również u pacjentów z rakiem prostaty z mutacjami innymi niż BRCA, ale o podobnym wpływie na komórkę oraz na skuteczność – choć mniejszą - u pacjentów bez stwierdzonych mutacji. – To wynika właśnie z synergii działania tych leków – ocenił specjalista.

Dlatego rejestracja terapii skojarzonej jest dla wszystkich pacjentów z rakiem prostaty opornym na kastrację, niezależnie od statusu mutacji.

– Jako lekarze chcielibyśmy móc leczyć tą terapią wszystkich pacjentów z rakiem prostaty, zgodnie z zapisem rejestracyjnym  – podsumował dr Potocki.