Rewolucyjne badania nad immunoterapią przedoperacyjną w leczeniu czerniaka

Przełomowe badanie nad immunoterapią przedoperacyjną w leczeniu czerniaka, z udziałem naukowców z Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie, może zrewolucjonizować onkologię. Opublikowane w prestiżowym „The New England Journal of Medicine”, wybrano na jedno z dwunastu najważniejszych badań klinicznych w w tej dziedzinie w tym roku na świecie.

Krótsze leczenie, lepsze wyniki

Profesor Piotr Rutkowski i dr Joanna Płaczke z Narodowego Instytutu Onkologii – Państwowego Instytutu Badawczego (NIO-PIB) w Warszawie, wraz z badaczami z pięciu krajów, opublikowali wyniki przełomowych badań dotyczących leczenia przedoperacyjnego czerniaka trzeciego stopnia za pomocą immunoterapii skojarzonej niwolumabem i ipilimumabem. Terapia będąca znaczącym krokiem naprzód w onkologii wykazała wyraźną skuteczność i może zmienić standardy leczenia.

Głównym celem badania było porównanie skuteczności leczenia, w którym operację poprzedza podanie dwóch cykli immunoterapii skojarzonej, z tradycyjnym leczeniem pooperacyjnym, czyli takim, w którym immunoterapia podawana jest po operacji przez rok. Badania, zapoczątkowane przez grupy badawcze z Holandii i Australii, miały charakter akademicki i były niezależne finansowo.

– Otrzymaliśmy jedynie lek na leczenie przedoperacyjne – podkreśla prof. Piotr Rutkowski.

Polska, dzięki międzynarodowej reputacji w dziedzinie badań klinicznych, była jednym z najważniejszych krajów rekrutujących do tego projektu.

– W ciągu dwóch lat badaniu poddano 400 chorych. Już po bardzo krótkim okresie obserwacji, bo po niespełna roku, zauważono, że przeżycia pacjentów wolne od zdarzeń (tzw. event-free survival) były o 26 proc. lepsze w grupie, która otrzymała tylko te dwa cykle przedoperacyjnie, w stosunku do chorych, którzy otrzymywali standardowe leczenie pooperacyjne – wyjaśnia prof. Rutkowski.

Rośnie zachorowalność na czerniaka, ale można zatrzymać ten trend Liczba nowych zachorowań na czerniaka w Polsce zwiększa się w bardzo dużym tempie. W ciągu dekady uległa ona podwojeniu – do ponad 4 tys. rocznie. Jednocześnie wzrasta przeżywalność pacjentów z tym nowotworem.   

Ponadto, badanie przeprowadzone w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie i prawie 20 ośrodkach na całym świecie wykazało prawie całkowitą odpowiedź patomorfologiczną u niemal 60 proc. pacjentów, co w praktyce oznacza, że czerniak prawie całkowicie zniknął z węzłów chłonnych.

– To badanie może zrewolucjonizować podejście do terapii nie tylko czerniaka, ale i innych nowotworów, bo zamiast leczyć pacjentów, w tym przypadku przez rok, leczymy ich przez 6 tygodni! Uważam także, że może ono stać się podstawą do zmiany programu lekowego w Polsce. To pozwoliłoby na szybsze wdrożenie nowej metody terapii, bo leczenie to jest nie tylko skuteczniejsze, ale również bardziej ekonomiczne, czyli korzystne zarówno dla pacjentów, jak i systemu opieki zdrowotnej – podkreśla prof. Rutkowski.

Nowe trendy w onkologii

Ekspert zauważa rosnący trend w onkologii, polegający na stosowaniu leczenia przedoperacyjnego.

– Takie podejście pozwala nam na ocenę odpowiedzi pacjenta na leczenie na bardzo wczesnym etapie i w konsekwencji na ewentualną modyfikację terapii po operacji, co jest istotnym osiągnięciem w medycynie – zaznacza naukowiec.

W Polsce liczba zachorowań na czerniaka systematycznie sie zwiększa.

– Obecnie diagnozujemy około 4000 przypadków czerniaka rocznie, ale liczba zachorowań co 10 lat się podwaja. Korelacja między kontaktem skóry ze słońcem bez zabezpieczenia filtrem lub odzieżą a czerniakiem jest dokładnie taka, jak między paleniem a rakiem płuc — ostrzega prof. Rutkowski, podkreślając znaczenie edukacji i prewencji w zmniejszaniu zachorowań na czerniaka.

Pierwsze testy szczepionki mRNA u pacjentów z rakiem jelita grubego i czerniakiemBBC News poinformowało, że w Wielkiej Brytanii pierwszym pacjentem, który otrzymał szczepionkę mRNA jest 55-letni Elliot Pfebve, cierpiący na zaawansowanego raka jelita grubego. Na trzecim etapie testów klinicznych jest tego typu preparat w terapii czerniaka.

Badania międzynarodowego zespołu z udziałem polskich naukowców są krokiem milowym w leczeniu czerniaka, dając nadzieję na skuteczniejsze i krótsze terapie dla pacjentów na całym świecie.

Jednak mimo ogromnych nakładów na badania kliniczne finansowane komercyjnie badania niekomercyjne są rzadkością. W Polsce dopiero od czterech lat są one finansowane przez Agencję Badań Medycznych.

– Przykład powyższego badania pokazuje, że niekomercyjne badania kliniczne inicjowane przez lekarzy naukowców mogą skutkować znaczącymi zmianami w standardach leczenia. Dlatego zachęcam naukowców NIO do aplikowania w bieżącym konkursie na niekomercyjne badania kliniczne i eksperymenty badawcze w obszarze onkologii, ogłoszonym przez Agencję Badań Medycznych. Liczę na to, że nasz instytut pozostanie liderem pozyskiwania funduszy z tej agencji badawczej, a realizacja projektów przełoży się na przyszły dorobek publikacyjny i postęp w leczeniu pacjentów onkologicznych – podsumowuje prof. Michał Mikula, dyrektor ds. naukowych NIO-PIB.