Różnice dotyczące obliczania dawek równoważnych opioidów

Metody konwersji opartej na dawkach równoważnych opioidów są często stosowane w celu zmiany poszczególnych preparatów opioidowych u chorych z niedostateczną kontrolą bólu lub w związku z działaniami niepożądanymi. Obecnie nie ma jednej, powszechnie zaakceptowanej metody konwersji opioidów, a pomiędzy różnymi stosowanymi obecnie metodami występują znaczne rozbieżności. W związku z tym zwiększa się ryzyko niedostatecznego leczenia bólu oraz wystąpienia ciężkich działań niepożądanych. Celem badania było porównanie sposobów obliczania dawek równoważnych opioidów pomiędzy pielęgniarkami, farmaceutami i lekarzami, którzy często zalecają chorym opioidy.

Przeprowadzono odpowiednie badanie ankietowe przy użyciu metody Survey Monkey. Do udziału w badaniu zachęcano poprzez dostarczenie odpowiedniego linku do strony internetowej poprzez media społecznościowe (np. Facebook, Twitter, LinkedIn itd.) oraz wysyłanie do pocztą elektroniczna do organizacji i stowarzyszeń zawodowych z prośba o rozpowszechnienie go wśród ich członków. Zbierano dane demograficzne oraz obliczone dawki równoważne morfiny (morphine equivalent, MEQ) hydrokodonu 80 mg, fentanylu w plastrach przezskórnych 1800 µg (75 µg/godz.), metadonu 40 mg, oksykodonu 120 mg oraz hydromorfonu 48 mg. Proszono też uczestników badania ankietowego o przedstawienie źródła, z którego uzyskano metodą ustalenia dawki równoważnej, w tym wiedzy osobistej. Przeprowadzono analizy opisowe przy użyciu parametrów głównej tendencji. Hipotezę testowano przy użyciu testu Pearsona chi-kwadrat oraz dokładnego testu Fishera dla danych kategorycznych oraz testu Kruskala-Wallisa dla danych ciągłych. Celem była ocena różnic pomiędzy wartościami mediany dawek opioidów ustalonych przez poszczególne grupy zawodowe.

Do analizy włączono ogółem 319 respondentów. Lekarze, farmaceuci i pielęgniarki stanowili odpowiednio 25,4%, 56,7% i 16,3% całej grupy. Całkowita średnia (± odchylenie standardowe [standard deviation, SD]) dawek MEQ dla fentanylu, hydrokodonu, hydromorfonu, metadonu i oksykodonu wyniosły odpowiednio: 176 (±117) mg, 88 (±42) mg, 192 (±55) mg, 193 (±201) mg i 173 (±39) mg. Dla fentanylu średnie (±SD) dawki MEQ ustalane przez lekarzy, farmaceutów i pielęgniarki wyniosły odpowiednio 180 (±122) mg, 178 (±128) mg, and 157 (±68) mg. Dla wszystkich trzech grup zawodowych mediana dawki MEQ dla fentanylu wyniosła 150 mg. Średnie (±SD) dawki MEQ dla metadonu ustalane przez lekarzy, farmaceutów i pielęgniarki wyniosły odpowiednio 214 (±142) mg, 171 (±107) mg i 185 (±129) mg. Dla wszystkich trzech grup zawodowych mediana dawki MEQ dla metadonu wyniosła 160 mg.

Na podstawie odchylenia standardowego wykazano znaczną rozbieżność średniej wartości dawek równoważnych MEQ pomiędzy poszczególnymi grupami zawodowymi, szczególnie dla fentanylu i metadonu. Z kolei mediana dawek MEQ w przypadku konwersji opioidów była taka sama we wszystkich grupach. Dotychczas nie opracowano żadnej uniwersalnej metody, która umożliwiłaby odpowiednie ustalenie dawek równoważnych dla wszystkich 5 analizowanych preparatów w przypadku zmiany 1 opioidu na inny.