Skrining populacyjny raka jajnika

U ponad połowy pacjentek, u których rozpoznaje się raka jajnika stwierdza się jego zaawansowane stadium (III lub IV), które jest związane ze złym rokowaniem odległym. W brytyjskim badaniu the UK Collaborative Trial of Ovarian Cancer Screening (UKCTOCS) oceniono czy skrining populacyjny raka jajnika może zmniejszyć śmiertelność wśród kobiet z powodu tego nowotworu.

Do badania zrandomizowano kobiety po menopauzie w wieku od 50 do 74 lat. Z badania wykluczono kobiety po obustronnym usunięciu przydatków, wcześniejszym rozpoznaniu nowotworu jajnika lub w czasie aktywnej chorobie nowotworowej. Ponadto, wykluczono pacjentki ze zwiększonym rodzinnym ryzykiem raka jajnika. Uczestniczki były randomizowane w stosunku 1:1:2 do strategii: skrining multimodalny polegający na corocznych pomiarach Ca-125 i na tej podstawie do przezpochwowego USG, coroczne przezpochwowe USG jajników lub bez skriningu.

W sumie analizowano dane 202 562 kobiet. Mediana czasu obserwacji wyniosła 16,3 lata. W sumie w każdej z grup po 1% kobiet zachorował na raka jajnika. W grupie poddanej skriningowi multimodalnemu odnotowano wzrost o 47% kobiet, u których rak jajnika rozpoznano w I stadium i zmniejszeniem o 25% liczby kobiet, u których raka rozpoznano w IV stadium w porównaniu z grupą nie poddaną skriningowi. Podobne tendencje zaobserwowano w grupie poddanej corocznemu badaniu USG. Jednakże wcześniejsze rozpoznanie raka jajnika w mniej zaawansowanym stadium nie wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka śmierci w okresie obserwacji z powodu raka jajnika w żadnej ze strategii przesiewowych w porównaniu z brakiem przesiewu.

Coroczny skrining oparty na CA-125 i/lub USG przezpochwowe pozwala na wykrycie raka jajnika we wcześniejszych stadiach, jednak nie wpływało to na zgony z powodu raka jajnika w populacji ogólnej.

Opracował: lek. med. Mikołaj Kamiński