Test na krew utajoną w kale wciąż nie został wprowadzony jako badanie przesiewowe

W czasie epidemii COVID-19 pogorszył się dostęp do badań profilaktycznych w kierunku raka jelita grubego, czego efektami są opóźniona diagnoza i mniejsze szanse na wyleczenie. Nadal trwają prace legislacyjne nad Programem Badań Przesiewowych (PBP) dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego w Polsce.

Rak jelita grubego jest drugim u kobiet, a trzecim u mężczyzn najczęściej występującym nowotworem i odpowiada za ponad 12 proc. wszystkich zgonów związanych z rakiem w Europie. W 2020 r. nowotwór ten przyczynił się do śmierci ponad 240 tys. Europejczyków – przypomina fundacja EuropaColon Polska z okazji obchodzonego w marcu Europejskiego Miesiąca Świadomości Raka Jelita Grubego.

Nowotworowi jelita grubego można zapobiegać i w wielu przypadkach wyleczyć, jeśli zostanie zdiagnozowany we wczesnym stadium. Aż 90 proc. pacjentów z rakiem jelita grubego przeżywa pięć lat od rozpoznania, jeśli nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium rozwoju. W przypadku zdiagnozowania choroby w IV stopniu rozwoju przeżywa tylko 10 proc. pacjentów. Leczenie raka jelita grubego rozpoznanego we wczesnej fazie jest dziesięć razy tańsze niż w przypadku nowotworu w fazie zaawansowanej.

W Europie przed pandemią średnio jedna czwarta chorych na raka jelita grubego była diagnozowana w zaawansowanym stadium rozwoju choroby. W czasie epidemii COVID-19 pogorszył się dostęp do badań profilaktycznych w kierunku raka jelita grubego, czego efektami są opóźniona diagnoza i mniejsze szanse na wyleczenie. W niektórych krajach programy badań przesiewowych w kierunku tego nowotworu zostały wstrzymane i do dziś ich nie wznowiono, a w części krajów programy takie nadal nie istnieją.

W Polsce do 2021 r. funkcjonował program badań przesiewowych dla osób w wieku od 55 do 64 lat. Pacjenci z tej grupy wiekowej mogli wykonać bezpłatną kolonoskopię raz na 10 lat.

Od 2022 roku za realizację Programu Badań Przesiewowych (PBP) dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego odpowiada Narodowy Fundusz Zdrowia. Wciąż prowadzone są prace legislacyjne w tym zakresie i zgodnie z informacją od prof. Jarosława Reguły, konsultanta krajowego w dziedzinie gastroenterologii, w 2022 roku nie uruchomiono jeszcze w Polsce żadnych badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego.

EuropaColon przypomina, że w Polsce, mimo deklaracji Ministerstwa Zdrowia, test na krew utajoną w kale, który jest podstawą badania przesiewowego w większości krajów w Europie, nie został nadal wprowadzony jako badanie przesiewowe.

Osoby, które ukończyły 40 lat, mogą – w ramach programu pilotażowego „Profilaktyka 40 plus” – wykonać badanie na krew utajoną w kale pod warunkiem, że występują u nich czynniki ryzyka raka jelita grubego: czynnik genetyczny (rodzinna historia raka jelita grubego), złe nawyki żywieniowe, brak aktywności fizycznej, nadwaga i otyłość, palenie papierosów. Jeśli wynik badania jest pozytywny, pacjent zostaje skierowany na badanie kolonoskopowe w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego jest kluczowe, ponieważ wiele osób dotkniętych tą chorobą nie ma objawów przez kilka lat. EuropaColon zachęca, by osoby po 50. roku życia poddały się kolonoskopii, nie czekając na zaproszenie w ramach badań przesiewowych. Rak jelita grubego występuje bowiem najczęściej w tej grupie wiekowej.

Fundacja zwraca uwagę, że coraz więcej młodszych osób zaczyna chorować na ten nowotwór, dlatego ważna jest świadomość objawów oraz czynników ryzyka raka jelita grubego. Wcześniejsze badania kolonoskopowe powinny wykonać osoby, u których rak wystąpił w rodzinie – przynajmniej 10 lat wcześniej niż wiek, w którym zachorowało jedno z rodziców.

Obchody Europejskiego Miesiąca Świadomości Raka Jelita Grubego są inicjatywą fundacji EuropaColon Polska wspólnie z Digestive Cancers Europe.