Więcej chorych bierze udział w badaniach klinicznych

Uczestnictwo w badaniach klinicznych daje chorym możliwość terapii nowymi obiecującymi lekami o jeszcze nieudowodnionej skuteczności. Dla wielu osób jest to jedyna szansa na wyleczenie lub znaczące przedłużenie życia.

W czasopiśmie „Journal of Clinical Oncology” przeanalizowano udział amerykańskich chorych na nowotwory we wszystkich typach badań klinicznych, w tym dotyczących leczenia, diagnostyki, farmakoekonomii, genetyki, profilaktyki i jakości życia w latach 2013–2017. Ogólny szacowany wskaźnik udziału pacjentów w badaniach dotyczących leczenia nowotworów wyniósł 7,1 proc. Dla porównania: szacunki sprzed kilkudziesięciu lat wskazują, że tylko 2–3 proc. dorosłych chorych na nowotwory uczestniczyło wówczas w badaniach klinicznych. 

Oprócz tego, jak podają autorzy opracowania w „Journal of Clinical Oncology”, chorzy w analizowanym okresie uczestniczyli w wielu innych badaniach, w tym: biorepozycyjnych (12,9 proc.), genetycznych (3,6 proc.), jakości życia (2,8 proc.), diagnostycznych (2,5 proc.) i farmakoekonomicznych (2,4 proc.).

Wyzwania w chorobach rzadkichDostęp do diagnostyki genetycznej dla ośrodków eksperckich, powstanie nowych zawodów i nowych specjalizacji, np. pielęgniarki genetycznej i doradcy genetycznego w onkologii, to postulaty ekspertów, którzy wzięli udział w debacie „Choroby rzadkie – wyzwania kliniczne i systemowe”, w której uczestniczyła między innymi wiceminister Urszula Demkow.

Największa liczba badań prowadzona jest w przypadku najczęściej występujących nowotworów: płuca, piersi oraz przewodu pokarmowego, a także czerniaka.

– Faktycznie mamy powody do zadowolenia, bo dostęp do nowoczesnych terapii w Polsce w ciągu ostatnich lat bardzo się zmienił – potwierdza prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Narodowym Instytucie Onkologii.

Zwiększył się odsetek badań klinicznych 
Jego zdaniem liczba badań wzrosła, szczególnie od kiedy Agencja Badań Medycznych zajęła się uproszczeniem prawa i finansowaniem badań akademickich – dzięki temu odsetek badań inicjowanych przez badaczy zwiekszył się w Polsce z 2 proc. do 10 proc. 

– To oznacza, że wzrasta liczba pacjentów biorących udział w badaniach, co niesie za sobą same korzyści. Badania, szczególnie komercyjne, to finansowe wpływy na opiekę zdrowotną. Ale dostęp do nowych terapii przede wszystkim sprawia, że jakość leczenia jest wyższa – zauważa onkolog. 

Mankamentem pozostaje brak dostępu do informacji
– Moglibyśmy mieć jeszcze więcej pacjentów, którzy chcieliby uczestniczyć w badaniach klinicznych. Brakuje jednak powszechnej informacji o nich. Z tego, co wiem, Agencja Badań Medycznych buduje wyszukiwarkę badań klinicznych. Mam nadzieję, że na koniec roku będzie już gotowa. To bardzo ułatwiłoby wyszukiwanie właściwych badań zarówno lekarzowi, jak i pacjentowi. Dziś to nasz główny problem – ocenia prof. Rutkowski.

Większość chorych na nowotwory otrzymuje leki o udowodnionej skuteczności, zarejestrowane przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) oraz Europejską Agencję Leków (EMA). Jednak nie w każdym przypadku efekty są zadowalające. Specjaliści zwracają uwagę, że coraz większy dostęp do dobrze zaprojektowanych badań klinicznych pomaga poprawić opiekę nad pacjentami chorymi na raka, a także sprzyja postępowi terapeutycznemu.

– Wyniki interwencyjnych badań nad rakiem ułatwiły opracowanie solidnych, opartych na dowodach wytycznych dotyczących opieki onkologicznej, takich jak te opracowane przez Krajową Kompleksową Sieć Onkologiczną (NCCN), które powszechnie służą jako punkty odniesienia dla wysokiej jakości praktyki onkologicznej – czytamy w „JAMA Network”.