123RF
Czy każdą aktywność lekarza zalicza się do wykonywania zawodu?
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 03.01.2023
Źródło: OIL w Gdańsku
Działy:
Aktualności w Lekarz POZ
Aktualności
Co roku ustawodawca dodaje kolejne formy, w których lekarz może wykonywać swój zawód. Dzięki temu coraz rzadziej mamy do czynienia z ponadpięcioletnią przerwą w wykonywaniu zawodu, która skutkuje koniecznością odbycia przeszkolenia.
Jakie aktywności lekarza mogą być traktowane jako wykonywanie zawodu, wyjaśnia adw. Damian Konieczny z biura prawnego Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku.
Podstawową formą wykonywania zawodu nadal pozostaje udzielanie świadczeń zdrowotnych. Przez udzielanie świadczeń na gruncie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty należy rozumieć zarówno badanie stanu zdrowia, rozpoznawanie chorób, leczenie ich, jak i wydawanie różnego rodzaju opinii i orzeczeń lekarskich.
Jak podkreśla adw. Damian Konieczny, ustawa zawiera zatem szerokie rozumienie udzielania świadczeń – począwszy od standardowego leczenia, a skończywszy na wykonywaniu funkcji orzeczniczych.
Medycyna estetyczna
Zaznacza też, że coraz większa grupa lekarzy decyduje się na skupienie swojej aktywności zawodowej wokół medycyny estetycznej. W sensie prawnym taka dziedzina medycyny nie istnieje i nie została dotychczas uregulowana. Niemniej jednak, zgodnie ze stanowiskiem Naczelnej Rady Lekarskiej z 29 stycznia 2021 r. medycyna estetyczna powinna być traktowana jako udzielanie świadczeń zdrowotnych. Świadczenie takich usług również powinno być traktowane jako wykonywanie zawodu lekarza. Takie stanowisko zajął zresztą Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26 maja 2021 r., w którym nie przychylił się do opinii obwinionego lekarza dentysty zajmującego się zabiegami powiększenia piersi, który wykazywał, że w istocie nie wykonywał w ten sposób swojego zawodu, bo nie były to świadczenia zdrowotne.
Czynności orzecznicze
W ramach wykonywania zawodu lekarz może również wydawać różnego rodzaju opinie i orzeczenia lekarskie. Pod tym pojęciem kryje się jednak zdecydowanie szersza sfera działalności niż jedynie medycyna pracy. Przez czynności orzecznicze stanowiące wykonywanie zawodu lekarza należy rozumieć m.in. orzekanie o czasowej niezdolności do pracy, orzekanie w przedmiocie zdolności do wykonywania określonego zawodu, orzekanie w przedmiocie niepełnosprawności, stwierdzanie zgonu, wykonywanie badań pośmiertnych, opiniowanie dla potrzeb postępowań sądowych, organów ścigania czy wręcz w charakterze tzw. biegłego prywatnego.
W wypadku, gdy aktywność zawodowa lekarza polega wyłącznie na wykonywaniu czynności orzeczniczych, np. w zakresie opiniowania sądowo-lekarskiego, lekarz dla celów wykazania przed organami samorządu ciągłości wykonywania zawodu powinien przedłożyć dokumenty potwierdzające faktyczne wykonywanie tych czynności oraz obrazujące skalę tej działalności. Dla biegłych sądowych byłaby to zatem decyzja o wpisaniu na listę biegłych przez właściwego prezesa sądu okręgowego oraz oświadczenie lekarza o liczbie opinii lub godzin opiniowania w określonym przedziale czasowym.
Telemedycyna
Z punktu widzenia prawnego jest to forma zrównana ze stacjonarnym udzielaniem świadczeń zdrowotnych, a zatem lekarz udzielający świadczeń wyłącznie w ramach telemedycyny również wykonuje zawód i nie zachodzi w jego przypadku co do zasady przerwa w jego wykonywaniu.
Ustawa wymienia również inne formy wykonywania zawodu, obok udzielania świadczeń zdrowotnych: prowadzenie przez lekarza badań naukowych lub prac rozwojowych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu, lub promocji zdrowia, nauczanie zawodu lekarza (a zatem wyłącznie praca dydaktyczna na kierunku lekarskim lub lekarsko-dentystycznym), kierowanie podmiotem leczniczym, tj. pełnienie funkcji kierowniczej w podmiocie leczniczym w zakresie w jakim wiąże się to z udzielaniem świadczeń lub nadzorem nad ich udzielaniem, zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych (a zatem w NFZ), urzędach te podmioty obsługujących lub innych urzędach i instytucjach (np. wydziały zdrowia urzędów wojewódzkich, praca w Ministerstwie Zdrowia), ale tylko w wypadku, gdy lekarz wykonuje czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej (np. uczestniczy w zespołach akredytacyjnych lub kontrolnych),
zatrudnienie w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (od 1 stycznia 2023 r.).
Ponadto na równi z wykonywaniem zawodu w Polsce traktuje się również wykonywanie zawodu poza granicami kraju, z zastrzeżeniem oczywiście, że lekarz wykaże, iż faktycznie i zgodnie z prawem wykonywał zawód w danym państwie.
Z kolei z przerwą w wykonywaniu zawodu mamy do czynienia, gdy lekarz nie zmieni biegu 5-letniego okresu niewykonywania zawodu. Ma to miejsce w szczególności, gdy:
– lekarz zaprzestanie wykonywania zawodu na okres dłuższy niż 5 lat,
– lekarz będzie wykonywać czynności zawodowe jedynie sporadycznie, w znikomym wymiarze lub zakresie,
– lekarz wykonuje czynności zawodowe w okresie zakazu lub zawieszenia w prawie wykonywania zawodu.
W wypadku stwierdzenia ponad 5-letniej przerwy w wykonywaniu zawodu lekarza można skierować lekarza do odbycia przeszkolenia, ustalając jego tryb, program, miejsce i okres przeszkolenia. Uwzględnia się przy tym dotychczasowy okres i formę wykonywania zawodu, kwalifikacje lekarza, długość przerwy w wykonywaniu zawodu oraz preferencje lekarza co do jego dalszych aktywności zawodowych. Zgodnie ze stanowiskiem NRL przeszkolenie zawodowe powinno trwać nie krócej niż 3 miesiące i nie dłużej niż 12 miesięcy. Natomiast jeżeli przerwa w wykonywaniu zawodu jest dłuższa niż 10 lat, okres przeszkolenia może być dłuższy niż 12 miesięcy.
Jednocześnie ustawodawca w okresie trwającego stanu zagrożenia epidemicznego umożliwił lekarzom odstąpienie od wymogu odbycia przeszkolenia pod warunkiem, że przez pierwsze 3 miesiące udzielają świadczeń zdrowotnych pod nadzorem lekarza posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty. Stosowne oświadczenie o zamiarze skorzystania z takiej możliwości należy złożyć w izbie.
Opracowanie: INK
Podstawową formą wykonywania zawodu nadal pozostaje udzielanie świadczeń zdrowotnych. Przez udzielanie świadczeń na gruncie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty należy rozumieć zarówno badanie stanu zdrowia, rozpoznawanie chorób, leczenie ich, jak i wydawanie różnego rodzaju opinii i orzeczeń lekarskich.
Jak podkreśla adw. Damian Konieczny, ustawa zawiera zatem szerokie rozumienie udzielania świadczeń – począwszy od standardowego leczenia, a skończywszy na wykonywaniu funkcji orzeczniczych.
Medycyna estetyczna
Zaznacza też, że coraz większa grupa lekarzy decyduje się na skupienie swojej aktywności zawodowej wokół medycyny estetycznej. W sensie prawnym taka dziedzina medycyny nie istnieje i nie została dotychczas uregulowana. Niemniej jednak, zgodnie ze stanowiskiem Naczelnej Rady Lekarskiej z 29 stycznia 2021 r. medycyna estetyczna powinna być traktowana jako udzielanie świadczeń zdrowotnych. Świadczenie takich usług również powinno być traktowane jako wykonywanie zawodu lekarza. Takie stanowisko zajął zresztą Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26 maja 2021 r., w którym nie przychylił się do opinii obwinionego lekarza dentysty zajmującego się zabiegami powiększenia piersi, który wykazywał, że w istocie nie wykonywał w ten sposób swojego zawodu, bo nie były to świadczenia zdrowotne.
Czynności orzecznicze
W ramach wykonywania zawodu lekarz może również wydawać różnego rodzaju opinie i orzeczenia lekarskie. Pod tym pojęciem kryje się jednak zdecydowanie szersza sfera działalności niż jedynie medycyna pracy. Przez czynności orzecznicze stanowiące wykonywanie zawodu lekarza należy rozumieć m.in. orzekanie o czasowej niezdolności do pracy, orzekanie w przedmiocie zdolności do wykonywania określonego zawodu, orzekanie w przedmiocie niepełnosprawności, stwierdzanie zgonu, wykonywanie badań pośmiertnych, opiniowanie dla potrzeb postępowań sądowych, organów ścigania czy wręcz w charakterze tzw. biegłego prywatnego.
W wypadku, gdy aktywność zawodowa lekarza polega wyłącznie na wykonywaniu czynności orzeczniczych, np. w zakresie opiniowania sądowo-lekarskiego, lekarz dla celów wykazania przed organami samorządu ciągłości wykonywania zawodu powinien przedłożyć dokumenty potwierdzające faktyczne wykonywanie tych czynności oraz obrazujące skalę tej działalności. Dla biegłych sądowych byłaby to zatem decyzja o wpisaniu na listę biegłych przez właściwego prezesa sądu okręgowego oraz oświadczenie lekarza o liczbie opinii lub godzin opiniowania w określonym przedziale czasowym.
Telemedycyna
Z punktu widzenia prawnego jest to forma zrównana ze stacjonarnym udzielaniem świadczeń zdrowotnych, a zatem lekarz udzielający świadczeń wyłącznie w ramach telemedycyny również wykonuje zawód i nie zachodzi w jego przypadku co do zasady przerwa w jego wykonywaniu.
Ustawa wymienia również inne formy wykonywania zawodu, obok udzielania świadczeń zdrowotnych: prowadzenie przez lekarza badań naukowych lub prac rozwojowych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu, lub promocji zdrowia, nauczanie zawodu lekarza (a zatem wyłącznie praca dydaktyczna na kierunku lekarskim lub lekarsko-dentystycznym), kierowanie podmiotem leczniczym, tj. pełnienie funkcji kierowniczej w podmiocie leczniczym w zakresie w jakim wiąże się to z udzielaniem świadczeń lub nadzorem nad ich udzielaniem, zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych (a zatem w NFZ), urzędach te podmioty obsługujących lub innych urzędach i instytucjach (np. wydziały zdrowia urzędów wojewódzkich, praca w Ministerstwie Zdrowia), ale tylko w wypadku, gdy lekarz wykonuje czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej (np. uczestniczy w zespołach akredytacyjnych lub kontrolnych),
zatrudnienie w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (od 1 stycznia 2023 r.).
Ponadto na równi z wykonywaniem zawodu w Polsce traktuje się również wykonywanie zawodu poza granicami kraju, z zastrzeżeniem oczywiście, że lekarz wykaże, iż faktycznie i zgodnie z prawem wykonywał zawód w danym państwie.
Z kolei z przerwą w wykonywaniu zawodu mamy do czynienia, gdy lekarz nie zmieni biegu 5-letniego okresu niewykonywania zawodu. Ma to miejsce w szczególności, gdy:
– lekarz zaprzestanie wykonywania zawodu na okres dłuższy niż 5 lat,
– lekarz będzie wykonywać czynności zawodowe jedynie sporadycznie, w znikomym wymiarze lub zakresie,
– lekarz wykonuje czynności zawodowe w okresie zakazu lub zawieszenia w prawie wykonywania zawodu.
W wypadku stwierdzenia ponad 5-letniej przerwy w wykonywaniu zawodu lekarza można skierować lekarza do odbycia przeszkolenia, ustalając jego tryb, program, miejsce i okres przeszkolenia. Uwzględnia się przy tym dotychczasowy okres i formę wykonywania zawodu, kwalifikacje lekarza, długość przerwy w wykonywaniu zawodu oraz preferencje lekarza co do jego dalszych aktywności zawodowych. Zgodnie ze stanowiskiem NRL przeszkolenie zawodowe powinno trwać nie krócej niż 3 miesiące i nie dłużej niż 12 miesięcy. Natomiast jeżeli przerwa w wykonywaniu zawodu jest dłuższa niż 10 lat, okres przeszkolenia może być dłuższy niż 12 miesięcy.
Jednocześnie ustawodawca w okresie trwającego stanu zagrożenia epidemicznego umożliwił lekarzom odstąpienie od wymogu odbycia przeszkolenia pod warunkiem, że przez pierwsze 3 miesiące udzielają świadczeń zdrowotnych pod nadzorem lekarza posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty. Stosowne oświadczenie o zamiarze skorzystania z takiej możliwości należy złożyć w izbie.
Opracowanie: INK
