123RF
EAN: Wytyczne dotyczące leczenia klasterowego bólu głowy
Redaktor: Monika Stelmach
Data: 27.09.2023
Źródło: American Journal of Neurology
Działy:
Aktualności w Lekarz POZ
Aktualności
| Tagi: | EAN, wytyczne, klasterowy ból głowy |
Wytyczne dotyczące leczenia klasterowego bólu głowy zostały opublikowane przez Europejską Akademię Neurologii (EAN) w „American Journal of Neurology”. Zawierają zalecenia na temat diagnostyki i zweryfikowanych metod terapii.
Klasterowy ból głowy jest stosunkowo rzadką chorobą neurologiczną mającą ogromny wpływ na jakość życia pacjentów. W pracy przedstawiono oparte na dowodach zalecenia dotyczące leczenia klasterowego bólu głowy, uzyskane na podstawie systematycznego przeglądu literatury i konsensusu wśród panelu ekspertów.
W wytycznych eksperci zwracają uwagę na szybką diagnozę. Opóźnione rozpoznanie powoduje brak odpowiedniego leczenia, co ma znaczące konsekwencje dla pacjenta: wzrost ryzyka ostrego nadużywania leków przeciwbólowych, wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego, zatrucia itp. Istotną konsekwencją jest też obciążenie dla jednostki, rodziny i społeczeństwa, co może ostatecznie, choć rzadko, prowadzić do zachowań samobójczych.
Rozpoznanie klasterowego bólu głowy opiera się na dokładnym wywiadzie z pacjentem i klinicznym badaniu neurologicznym. Testy elektrofizjologiczne, laboratoryjne i CSF nie wnoszą nic do diagnozy. W celu wstępnej diagnozy oraz w przypadku powiązanych objawów neurologicznych należy wykonać MRI mózgu wraz z połączeniem czaszkowo-szyjnym, ponieważ klasterowe bóle głowy, szczególnie wraz z wiekiem, mogą mieć przyczynę wtórną. Literatura opisuje przede wszystkim guzy wewnątrzczaszkowe zlokalizowane w pobliżu linii środkowej (czołowej lub potylicznej, a nawet w móżdżku). Do przyczyn wtórnych należą nowotwory złośliwe i malformacje tętniczo-żylne, a także zawał mózgu lub płytki zapalne. Szczególnie u starszych pacjentów opisano masowe zmiany lub wady rozwojowe w linii środkowej jako związane z objawowym klasterowym bólem głowy, gdzie należy wziąć pod uwagę zmiany obejmujące tylny dół lub obszar przysadki mózgowej.
Najważniejsze zalecenia EAN w leczeniu ostrych napadów klasterowego bólu głowy:
– stosowanie tlenu (100 proc.) o przepływie co najmniej 12 l/min przez 15 minut i 6 mg podskórnego sumatryptanu,
– podawanie werapamilu w dawce dobowej co najmniej 240 mg (maksymalna dawka zależy od skuteczności i tolerancji) jest zalecane w profilaktyce klasterowych napadów bólu głowy,
– stosowanie co najmniej 100 mg prednizonu (lub równoważnego kortykosteroidu) podawanego doustnie lub do 500 mg dożylnie raz na dobę przez 5 dni,
– tylko w przypadku epizodycznego klasterowego bólu głowy lit, topiramat i galkanezumab są zalecane jako alternatywne metody leczenia,
– zaleca się większy blok nerwu potylicznego, ale stymulacja elektryczna nerwu potylicznego większego nie jest zalecana ze względu na profil działań niepożądanych.
Wytyczne EAN w całości dostępne pod linkiem: „European Academy of Neurology guidelines on the treatment of cluster headache”.
W wytycznych eksperci zwracają uwagę na szybką diagnozę. Opóźnione rozpoznanie powoduje brak odpowiedniego leczenia, co ma znaczące konsekwencje dla pacjenta: wzrost ryzyka ostrego nadużywania leków przeciwbólowych, wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego, zatrucia itp. Istotną konsekwencją jest też obciążenie dla jednostki, rodziny i społeczeństwa, co może ostatecznie, choć rzadko, prowadzić do zachowań samobójczych.
Rozpoznanie klasterowego bólu głowy opiera się na dokładnym wywiadzie z pacjentem i klinicznym badaniu neurologicznym. Testy elektrofizjologiczne, laboratoryjne i CSF nie wnoszą nic do diagnozy. W celu wstępnej diagnozy oraz w przypadku powiązanych objawów neurologicznych należy wykonać MRI mózgu wraz z połączeniem czaszkowo-szyjnym, ponieważ klasterowe bóle głowy, szczególnie wraz z wiekiem, mogą mieć przyczynę wtórną. Literatura opisuje przede wszystkim guzy wewnątrzczaszkowe zlokalizowane w pobliżu linii środkowej (czołowej lub potylicznej, a nawet w móżdżku). Do przyczyn wtórnych należą nowotwory złośliwe i malformacje tętniczo-żylne, a także zawał mózgu lub płytki zapalne. Szczególnie u starszych pacjentów opisano masowe zmiany lub wady rozwojowe w linii środkowej jako związane z objawowym klasterowym bólem głowy, gdzie należy wziąć pod uwagę zmiany obejmujące tylny dół lub obszar przysadki mózgowej.
Najważniejsze zalecenia EAN w leczeniu ostrych napadów klasterowego bólu głowy:
– stosowanie tlenu (100 proc.) o przepływie co najmniej 12 l/min przez 15 minut i 6 mg podskórnego sumatryptanu,
– podawanie werapamilu w dawce dobowej co najmniej 240 mg (maksymalna dawka zależy od skuteczności i tolerancji) jest zalecane w profilaktyce klasterowych napadów bólu głowy,
– stosowanie co najmniej 100 mg prednizonu (lub równoważnego kortykosteroidu) podawanego doustnie lub do 500 mg dożylnie raz na dobę przez 5 dni,
– tylko w przypadku epizodycznego klasterowego bólu głowy lit, topiramat i galkanezumab są zalecane jako alternatywne metody leczenia,
– zaleca się większy blok nerwu potylicznego, ale stymulacja elektryczna nerwu potylicznego większego nie jest zalecana ze względu na profil działań niepożądanych.
Wytyczne EAN w całości dostępne pod linkiem: „European Academy of Neurology guidelines on the treatment of cluster headache”.
