Nadciśnienie tętnicze u osób starszych: należy stopniowo je obniżać
Autor: Mariusz Bryl
Data: 17.11.2016
Źródło: MK/MB
O problemie nadciśnienia w wieku podeszłym, a także o konieczności jego skutecznego leczenia, które powinno być dopasowane do możliwości chorego oraz o specyfice nadciśnienia u osób starszych mówi prof. Krystyna Widecka z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.
Czym charakteryzuje się nadciśnienie tętnicze w wieku podeszłym?
Pacjenci po 65 roku życia niezwykle często chorują na nadciśnienie tętnicze, po 85 roku życia schorzenie to dotyczy praktycznie każdego. To nadciśnienie u osób w podeszłym wieku jest nadciśnieniem izolowanym skurczowym, a nadciśnienie skurczowe jest najtrudniejsze do obniżenia i jednocześnie najbardziej groźne. Prowadzi wprost do udaru mózgowego. I to stanowi największy problem: udary mózgowe, demencja w dużym stopniu zależna od zbyt wysokiej wartości ciśnienia tętniczego skurczowego. Pacjentów tych należy leczyć lekami hipotensyjnymi i należy leczyć skutecznie.
Czy każdego pacjenta w wieku podeszłym należy leczyć tak samo?
Zdajemy sobie sprawę z tego, że ci pacjenci stanowią niezwykle zróżnicowaną populację: od bardzo sprawnych intelektualnie, fizycznie pacjentów, których, moim zdaniem należy leczyć tak samo jak wszystkich innych w młodszym wieku, a więc obniżać wartości ciśnienia poniżej 140 dla ciśnienia skurczowego, do chorych niedołężnych, z demencją, nie poruszających się sprawnie, którzy także są sporą grupą. Tutaj zbyt agresywne leczenie nadciśnienia tętniczego doprowadziłoby do zbyt wielu szkód. W związku z tym w tej grupie walczymy nie tyle o przedłużenie życia, ale o jakość życia, która nie może zostać pogorszona lekami hipotensyjnymi. W tej grupie chorych należy utrzymywać nieco wyższe wartości ciśnienia, bo są dowody, że właśnie takie poprawiają im jakość życia i w ten sposób także przedłużają. Tutaj wartość 160 słupa rtęci jest zupełnie wystarczająca.
Czy leki dla osób starszych są takie same jak w grupie chorych młodszych?
Mamy dowody, że najbardziej skuteczne w obniżaniu ciśnienia u osób w wieku podeszłym są diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne oraz antagoniści wapnia. Ta grupa osób, podobnie jak chorzy młodsi wymaga także preparatów skojarzonych w celu osiągnięcia wartości docelowego ciśnienia. Jak połączyć te grupy leki? Jeżeli w pierwszym rzucie zastosujemy diuretyk tiazydowy, czy tiazydopodobny, to w drugim rzucie dopiero powinien zostać przepisany inhibitor enzymu konwertującego, czy sartan. Trzeba jednak pamiętać, aby do każdego pacjenta z nadciśnieniem tętniczym w wieku podeszłym podchodzić bardzo indywidualnie i też tak dobierać leki.
W jaki sposób zapobiec groźnym powikłaniom nadciśnienia tętniczego?
Najpierw należy dowiedzieć się, czy mamy problem z nadciśnieniem, czyli zmierzyć ciśnienie. Diagnostyka jest niezwykle prosta zarówno u osób młodszych jak i starszych. Są jednak pewne odrębności nadciśnienia w wieku podeszłym. Musimy pamiętać, że nie wystarczy zmierzyć ciśnienia w pozycji siedzącej. Trzeba także zmierzyć je w pozycji stojącej ze względu na hipotonię ortostatyczną. Chorzy starsi charakteryzują się tez labilnością nadciśnienia. Dlatego przydatne jest 24-godzinne monitorowanie ciśnienia dla oceny problemu. Ważne jest więc nie tylko ciśnienie gabinetowe, ale także spadki lub ich brak także w godzinach nocnych. Jeżeli u pacjenta występuje problem z nadciśnieniem, to powinniśmy je leczyć, ponieważ rzeczywiście zagrożenie udarem i demencją jest duże. Grupa z Gotteborga przeprowadziła badania, w których wykazała, że skurczowe ciśnienie w wieku 70 lat determinuje demencję w latach późniejszych.
Czym jeszcze charakteryzuje się nadciśnienie u osób starszych?
Nadciśnienie to jest w pewien sposób sedowrażliwe, czyli zależne od zwiększenia ilości spożywanej soli w pokarmach i od niewielkiej, ale obecnej już w wieku starszym niewydolności nerek. To determinuje rodzaj leków, które możemy stosować, stąd diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne. One są neutralne metabolicznie. A ci pacjenci często też doświadczają innych schorzeń, metabolicznych także. Ważne jest też to, aby dobrać lek długodziałający. Ale nie zaczynamy od dawek maksymalnych, ale od niewielkich, stopniowo je zwiększając. Nie chodzi o dojście do docelowego ciśnienia po miesiącu, ale po 4-5 miesiącach.
Pacjenci po 65 roku życia niezwykle często chorują na nadciśnienie tętnicze, po 85 roku życia schorzenie to dotyczy praktycznie każdego. To nadciśnienie u osób w podeszłym wieku jest nadciśnieniem izolowanym skurczowym, a nadciśnienie skurczowe jest najtrudniejsze do obniżenia i jednocześnie najbardziej groźne. Prowadzi wprost do udaru mózgowego. I to stanowi największy problem: udary mózgowe, demencja w dużym stopniu zależna od zbyt wysokiej wartości ciśnienia tętniczego skurczowego. Pacjentów tych należy leczyć lekami hipotensyjnymi i należy leczyć skutecznie.
Czy każdego pacjenta w wieku podeszłym należy leczyć tak samo?
Zdajemy sobie sprawę z tego, że ci pacjenci stanowią niezwykle zróżnicowaną populację: od bardzo sprawnych intelektualnie, fizycznie pacjentów, których, moim zdaniem należy leczyć tak samo jak wszystkich innych w młodszym wieku, a więc obniżać wartości ciśnienia poniżej 140 dla ciśnienia skurczowego, do chorych niedołężnych, z demencją, nie poruszających się sprawnie, którzy także są sporą grupą. Tutaj zbyt agresywne leczenie nadciśnienia tętniczego doprowadziłoby do zbyt wielu szkód. W związku z tym w tej grupie walczymy nie tyle o przedłużenie życia, ale o jakość życia, która nie może zostać pogorszona lekami hipotensyjnymi. W tej grupie chorych należy utrzymywać nieco wyższe wartości ciśnienia, bo są dowody, że właśnie takie poprawiają im jakość życia i w ten sposób także przedłużają. Tutaj wartość 160 słupa rtęci jest zupełnie wystarczająca.
Czy leki dla osób starszych są takie same jak w grupie chorych młodszych?
Mamy dowody, że najbardziej skuteczne w obniżaniu ciśnienia u osób w wieku podeszłym są diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne oraz antagoniści wapnia. Ta grupa osób, podobnie jak chorzy młodsi wymaga także preparatów skojarzonych w celu osiągnięcia wartości docelowego ciśnienia. Jak połączyć te grupy leki? Jeżeli w pierwszym rzucie zastosujemy diuretyk tiazydowy, czy tiazydopodobny, to w drugim rzucie dopiero powinien zostać przepisany inhibitor enzymu konwertującego, czy sartan. Trzeba jednak pamiętać, aby do każdego pacjenta z nadciśnieniem tętniczym w wieku podeszłym podchodzić bardzo indywidualnie i też tak dobierać leki.
W jaki sposób zapobiec groźnym powikłaniom nadciśnienia tętniczego?
Najpierw należy dowiedzieć się, czy mamy problem z nadciśnieniem, czyli zmierzyć ciśnienie. Diagnostyka jest niezwykle prosta zarówno u osób młodszych jak i starszych. Są jednak pewne odrębności nadciśnienia w wieku podeszłym. Musimy pamiętać, że nie wystarczy zmierzyć ciśnienia w pozycji siedzącej. Trzeba także zmierzyć je w pozycji stojącej ze względu na hipotonię ortostatyczną. Chorzy starsi charakteryzują się tez labilnością nadciśnienia. Dlatego przydatne jest 24-godzinne monitorowanie ciśnienia dla oceny problemu. Ważne jest więc nie tylko ciśnienie gabinetowe, ale także spadki lub ich brak także w godzinach nocnych. Jeżeli u pacjenta występuje problem z nadciśnieniem, to powinniśmy je leczyć, ponieważ rzeczywiście zagrożenie udarem i demencją jest duże. Grupa z Gotteborga przeprowadziła badania, w których wykazała, że skurczowe ciśnienie w wieku 70 lat determinuje demencję w latach późniejszych.
Czym jeszcze charakteryzuje się nadciśnienie u osób starszych?
Nadciśnienie to jest w pewien sposób sedowrażliwe, czyli zależne od zwiększenia ilości spożywanej soli w pokarmach i od niewielkiej, ale obecnej już w wieku starszym niewydolności nerek. To determinuje rodzaj leków, które możemy stosować, stąd diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne. One są neutralne metabolicznie. A ci pacjenci często też doświadczają innych schorzeń, metabolicznych także. Ważne jest też to, aby dobrać lek długodziałający. Ale nie zaczynamy od dawek maksymalnych, ale od niewielkich, stopniowo je zwiększając. Nie chodzi o dojście do docelowego ciśnienia po miesiącu, ale po 4-5 miesiącach.
