123RF
Obiecujące wyniki badań szczepionki przeciwko wirusowi Zika
Redaktor: Monika Stelmach
Data: 14.06.2021
Źródło: Komisja Europejska
Dzięki opracowaniu odpowiednich zwierzęcych modeli zakażenia kontrolnego naukowcy są coraz bliżej stworzenia skutecznej szczepionki przeciwko Zika. Do tej pory nie udało się opracować żadnej skutecznej metody przeciwdziałania oraz leczenia zakażeń tym wirusem.
Obecność wirusa Zika, przenoszonego na ludzi głównie poprzez ukąszenie zakażonego komara z rodzaju Aedes, odnotowano w 87 krajach. Jednak pomimo nowych informacji na temat występowania tego wirusa, jego rozpowszechnienia i sposobów przenoszenia, nie ma przeciw niemu żadnej specyficznej metody leczenia czy szczepionki. To właśnie ze względu na brak szczepionki skupiono się na alternatywnych środkach zapobiegawczych.
Takie alternatywne środki charakteryzują się jednak tylko częściową skutecznością. W związku z tym, kiedy w 2016 r. w Ameryce Południowej wybuchła duża epidemia wirusa Zika, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała opracowanie szczepionki przeciwko temu wirusowi za jeden z głównych priorytetów.
Odpowiedzią na wezwanie WHO jest finansowany z pieniędzy UE projekt ZIKAVAX. – Naszym celem było opracowanie bezpiecznej, skutecznej i niedrogiej szczepionki zapobiegającej zakażeniu wirusem Zika – mówi Nicola Viebig, dyrektor naukowa w ramach inicjatywy European Vaccine Initiative.
Obiecujące wyniki
Aby osiągnąć ten cel, badacze wykorzystali technologię platformy do dostarczania szczepionek opartej na wektorze szczepionki przeciwko odrze (ang. measles vaccine, MV). Wykazano dowód zasadności użycia platformy u ludzi oraz przedkliniczne wyniki w zakresie jej szybkiej adaptacji i skuteczności w odniesieniu do różnych patogenów.
Na początek naukowcy z powodzeniem przebadali ponad 40 antygenów wirusa Zika i wybrali trzy z nich do dalszych prób na modelach zwierzęcych. Te potencjalne rekombinowane szczepionki przeciwko odrze i wirusowi Zika (MV-ZIKV) poddano ocenie pod względem immunogenności i skuteczności ochronnej, najpierw na modelu zakażenia wirusem Zika myszy, a następnie zwierząt z rzędu naczelnych.
– Na podstawie wyników badań jedną z potencjalnych szczepionek wybrano do oceny w ramach zakażenia kontrolnego zwierząt z rzędu naczelnych pod kątem immunogenności i skuteczności w porównaniu ze szczepionką kontrolną i szczepionką MV-ZIKV pierwszej generacji – wyjaśnia Frédéric Tangy, dyrektor ds. badań we Francuskim Narodowym Centrum Badań Naukowych i kierownik wydziału genomiki wirusowej i szczepień w paryskim Instytucie Pasteura.
Po uzyskaniu obiecujących wyników w przedklinicznych modelach zwierzęcych wybrany kandydat na szczepionkę został przekazany do dalszego rozwoju klinicznego.
Szczepionkę wyprodukowano zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej i poddano ocenie w badaniach toksyczności po podaniu wielokrotnym u zwierząt z rzędu naczelnych. Stabilność szczepionki wykazano w ciągu 24 miesięcy, a pierwsze badanie kliniczne I fazy na ludziach w celu wykazania bezpieczeństwa i immunogenności kandydatów na szczepionkę MV-ZIKV u 48 dorosłych ochotników przeprowadzono w Austrii.
– Dane z badania klinicznego I fazy wskazują, że kandydat na szczepionkę był dobrze tolerowany i wywoływał reakcje immunologiczne, które są poddawane dalszej ocenie – zauważa Katrin Ramsauer, dyrektor naukowa w Themis Bioscience.
Tworzenie skutecznej i niedrogiej szczepionki
Według Viebig głównym utrudnieniem w opracowywaniu szczepionek przeciwko wirusowi Zika był brak odpowiednich zwierzęcych modeli zakażenia kontrolnego. – W trakcie projektu ZIKAVAX opracowano takie modele nie tylko na myszach, ale, co ważniejsze, na zwierzętach z rzędu naczelnych. Stanowi to duży krok na drodze do opracowania szczepionki – mówi Nicola Viebig.
Model zakażenia kontrolnego opracowany podczas realizowania projektu zostanie udostępniony innym badaczom z sektora publicznego i prywatnego.
Takie alternatywne środki charakteryzują się jednak tylko częściową skutecznością. W związku z tym, kiedy w 2016 r. w Ameryce Południowej wybuchła duża epidemia wirusa Zika, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała opracowanie szczepionki przeciwko temu wirusowi za jeden z głównych priorytetów.
Odpowiedzią na wezwanie WHO jest finansowany z pieniędzy UE projekt ZIKAVAX. – Naszym celem było opracowanie bezpiecznej, skutecznej i niedrogiej szczepionki zapobiegającej zakażeniu wirusem Zika – mówi Nicola Viebig, dyrektor naukowa w ramach inicjatywy European Vaccine Initiative.
Obiecujące wyniki
Aby osiągnąć ten cel, badacze wykorzystali technologię platformy do dostarczania szczepionek opartej na wektorze szczepionki przeciwko odrze (ang. measles vaccine, MV). Wykazano dowód zasadności użycia platformy u ludzi oraz przedkliniczne wyniki w zakresie jej szybkiej adaptacji i skuteczności w odniesieniu do różnych patogenów.
Na początek naukowcy z powodzeniem przebadali ponad 40 antygenów wirusa Zika i wybrali trzy z nich do dalszych prób na modelach zwierzęcych. Te potencjalne rekombinowane szczepionki przeciwko odrze i wirusowi Zika (MV-ZIKV) poddano ocenie pod względem immunogenności i skuteczności ochronnej, najpierw na modelu zakażenia wirusem Zika myszy, a następnie zwierząt z rzędu naczelnych.
– Na podstawie wyników badań jedną z potencjalnych szczepionek wybrano do oceny w ramach zakażenia kontrolnego zwierząt z rzędu naczelnych pod kątem immunogenności i skuteczności w porównaniu ze szczepionką kontrolną i szczepionką MV-ZIKV pierwszej generacji – wyjaśnia Frédéric Tangy, dyrektor ds. badań we Francuskim Narodowym Centrum Badań Naukowych i kierownik wydziału genomiki wirusowej i szczepień w paryskim Instytucie Pasteura.
Po uzyskaniu obiecujących wyników w przedklinicznych modelach zwierzęcych wybrany kandydat na szczepionkę został przekazany do dalszego rozwoju klinicznego.
Szczepionkę wyprodukowano zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej i poddano ocenie w badaniach toksyczności po podaniu wielokrotnym u zwierząt z rzędu naczelnych. Stabilność szczepionki wykazano w ciągu 24 miesięcy, a pierwsze badanie kliniczne I fazy na ludziach w celu wykazania bezpieczeństwa i immunogenności kandydatów na szczepionkę MV-ZIKV u 48 dorosłych ochotników przeprowadzono w Austrii.
– Dane z badania klinicznego I fazy wskazują, że kandydat na szczepionkę był dobrze tolerowany i wywoływał reakcje immunologiczne, które są poddawane dalszej ocenie – zauważa Katrin Ramsauer, dyrektor naukowa w Themis Bioscience.
Tworzenie skutecznej i niedrogiej szczepionki
Według Viebig głównym utrudnieniem w opracowywaniu szczepionek przeciwko wirusowi Zika był brak odpowiednich zwierzęcych modeli zakażenia kontrolnego. – W trakcie projektu ZIKAVAX opracowano takie modele nie tylko na myszach, ale, co ważniejsze, na zwierzętach z rzędu naczelnych. Stanowi to duży krok na drodze do opracowania szczepionki – mówi Nicola Viebig.
Model zakażenia kontrolnego opracowany podczas realizowania projektu zostanie udostępniony innym badaczom z sektora publicznego i prywatnego.
