Odra – niebezpieczna, ale można jej zapobiec

– Aby powstrzymać rozprzestrzenianie się odry po kontakcie z wirusem, odporność populacji musi wynosić co najmniej 95 proc. Niezaszczepieni lub ci, którzy nie przyjęli wystarczającej liczby dawek szczepionki, są przyczyną występowania ognisk epidemicznych – podkreśla Nina Berdzuli, przedstawicielka WHO i dyrektor Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce.

Tekst dr Niny Berdzuli, przedstawicielki WHO i dyrektor Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce, wysłannika WHO do spraw działań na rzecz uchodźców z Ukrainy w państwach przyjmujących:
W 2023 r. w Europejskim Regionie World Health Organization (WHO – Światowa Organizacja Zdrowia) odnotowano alarmujący wzrost zachorowań na odrę – ponad 42,2 tys. przypadków. W wielu krajach zwiększyły się również wskaźniki hospitalizacji. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w poprzednim roku w Polsce odnotowano 36 przypadków odry, głównie w grupie wiekowej do dziesiątego roku życia. To dużo, bo biorąc pod uwagę wysoką zakaźność odry, gdy wirus pojawi się w danej społeczności, może się tam bardzo szybko rozprzestrzeniać.

Odra może być potencjalnie niebezpieczna, ale można jej całkowicie zapobiec poprzez szczepienia. Aby móc zapobiegać rozprzestrzenianiu się odry po kontakcie z wirusem, odporność populacji musi wynosić co najmniej 95 proc. W każdym kraju istnieją grupy osób i to nie tylko wśród małych dzieci, lecz także młodzieży i dorosłych, które nie zostały zaszczepione lub nie przyjęły wystarczającej liczby dawek szczepionki – właśnie te grupy niezaszczepionych są przyczyną występowania ognisk epidemicznych po pojawieniu się wirusa w danej społeczności.

W 2022 r. wskaźnik wyszczepialności w Polsce pierwszą dawką skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR1) wśród dzieci przed ukończeniem trzeciego roku życia wyniósł 90,9 proc. Oznacza to spadek o 1,7 punktu procentowego w porównaniu z 2019 r. W 16 województwach w kraju wskaźnik wyszczepialności wynosił od 85,7 proc. do 96,9 proc. Wskaźnik wyszczepialności drugą dawką (MMR2), istotną dla uzyskania odporności populacyjnej u dzieci przed ukończeniem siódmego roku życia, wyniósł 77,4 proc. i wahał się od 64,5 proc. do 95 proc. w poszczególnych województwach. Dane wskazują, że są województwa o suboptymalnym poziomie wyszczepialności i z lukami odporności, w których ogniska epidemiczne są realnym zagrożeniem.

Zwlekanie ze szczepieniem zwiększa ryzyko zakażenia się wirusem wywołującym potencjalnie śmiertelną chorobę. Niezbędne jest podjęcie natychmiastowych działań w celu uzupełnienia pominiętych dawek i osiągnięcia optymalnej wyszczepialności, aby zatrzymać transmisję wirusa i zapobiec ogniskom epidemicznym. Identyfikacja podatnych grup i społeczności oraz zrozumienie konkretnych barier, na które napotykają niezaszczepione i niedostatecznie zaszczepione populacje, będą miały kluczowe znaczenie dla zapewnienia dostosowanych do potrzeb lokalnych polityk i strategii programów szczepień. Szczepienie przeciwko odrze stanowi najpilniejszy priorytet, jednak konieczne jest również rozwiązanie problemu pominiętych dawek innych szczepionek objętych krajowym programem szczepień ochronnych.

Biuro Krajowe WHO w Polsce, Biuro Regionalne WHO dla Europy oraz Amerykańskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) ściśle współpracują z Głównym Inspektoratem Sanitarnym oraz NIZP–PZH, aby wspierać Polskę w osiągnięciu eliminacji odry, a także różyczki. Obecnie priorytetem jest opracowanie krajowego planu działania na rzecz wyeliminowania odry i różyczki oraz krajowego planu reagowania na wypadek wystąpienia ogniska zachorowań na odrę. Plany te mają służyć celom polityki krajowej w zakresie osiągnięcia i utrzymania celu, jakim jest wyeliminowanie odry, oraz zapewnić wytyczne operacyjne dotyczące reagowania na wystąpienie ogniska zachorowań na odrę.

Przeczytaj także: „Więcej zachorowań na choroby zakaźne”.