Otyłość u lekarza rodzinnego
Autor: Andrzej Kordas
Data: 25.09.2015
Źródło: Marta Koblańska
Problem otyłości może dotyczyć nawet 78 procent pacjentów i lekarz rodziny ma za zadanie uświadomić jego powagę i możliwe konsekwencje w razie jego zbagatelizowania – mówi dr med. Elżbieta Tomiak z Kolegium Lekarzy Rodzinnych.
Podczas wykładu przedstawiała Pani badania własne jak i NATPOL PLUS dotyczące problemu otyłości. Jak często lekarz rodzinny spotyka się z tą kwestią?
Bardzo często. Biorąc pod uwagę moja populację, którą przebadałam ten problem występuje u 67 procent pacjentów. Badania NATPOL PLUS są zbliżone, ale wyniki badania LIPIDOGRAM 2010 już mówią o występowaniu otyłości aż u 78 procent pacjentów. Poza tym częstość zgłaszających się pacjentów z otyłością jest duża. My, jako lekarze rodzinni diagnozujemy duża grupę pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby krążenia, a im najczęściej towarzyszy nadwaga i otyłość.
Czyli otyłość nie stanowi pierwszej choroby , z jaka zgłasza się pacjent, ale jest schorzeniem towarzyszącym.
Najczęściej właśnie tak się dzieje. Lekarz rodzinny zwraca uwagę, że występuje nieprawidłowa masa ciała i potem następują kolejne działania. Ale zdarza się także, ze pacjenci przychodzą do nas z problemem otyłości. Najczęściej są to kobiety. Chodzi zapewne o względy estetyczne. Ale to jest zdecydowana mniejszość naszych pacjentów z otyłością. Po za tym jest duża grupa chorych, która neguje problem otyłości. Nawet kiedy lekarz zauważa problem, potwierdza badaniem, to do pacjenta on nie dociera.
Kiedy możemy zacząć mówić o otyłości?
Wtedy, kiedy BMI wynosi 30 i powyżej. Chociaż BMI jest nie do końca miarodajne, bo na przykład osoby wysportowane mają wyższy wskaźnik otyłości z powodu wyższej masy mięśniowej. Tak samo wskaźnika nie bierzemy pod uwagę u kobiet w ciąży.
Co może zrobić lekarz rodzinny dla pacjenta z otyłością?
Lekarz może delikatnie zwracać uwagę i powtarzać te uwagi wielokrotnie, przy kolejnych wizytach. Naszym atutem jest to, że konsultujemy pacjentów wielokrotnie, dlatego możemy uświadamiać pacjenta, że problem otyłości występuje, że jest to choroba i trzeba ją leczyć.
Czym grozi nieleczona otyłość?
Między innymi powikłaniami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą, nadciśnieniem, ale nie tylko chorobami układu naczyniowego. Równie częstym problemem są dolegliwości kostno-stawowe. Proszę sobie wyobrazić osobę, która całe życie nosi na sobie worek ziemniaków, który jest balastem tworzonym przez nadwagę. I on powoduje niszczenie układu kostno-stawowego. Częściej dochodzi do zmian zwyrodnieniowych w stawach kolanowych, czy biodrowych.
Czy lekarz rodzinny może podać metforminę?
Tak, stosujemy ją obecnie według najnowszych zaleceń. W przypadku otyłości i współistniejącej insulinooporności, czyli zaburzeń gospodarki węglowodanowej. To jest stwierdzane na podstawie badania. Wykonujemy w tym wypadku test obciążenia glukozą.
Jakie są efekty terapii z metforminą?
Jeśli nie są połączone ze zmianą stylu życia to niekoniecznie dobre, ale jeśli są, to i efekty mogą być bardzo dobre.
Jakie instrumenty posiada lekarz rodzinny jeśli chodzi o profilaktykę otyłości?
Profilaktyka otyłości głównie polega na zwracaniu uwagi i zachęcaniu pacjenta w kierunku prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej. Mamy takie narzędzie służące wykrywaniu nieprawidłowości i kierowanie porad już do osób zagrożonych problemem. To jest program NFZ dotyczący profilaktyki chorób krążenia, w którym jednym z elementów jest oznaczenie BMI.
Ograniczeniem na pewno jest krótki czas wizyty. A co stanowi największą trudność dla lekarza rodzinnego w leczeniu otyłości i jej profilaktyce?
Ten krótki czas wizyty. Dzięki współpracy w zespole, część zadań możemy przerzucić na zespół pielęgniarski. Ale na samą edukację pozostaje mało czasu.
Wśród 20 tys. wizyt 6,8 procent stanowiły wizyty tylko z problemem otyłości. To dużo, czy mało?
Trudno powiedzieć. To są dane szacunkowe zebrane przeze mnie. W każdej praktyce może to wyglądać inaczej. Trudno to odnieść do całości środowiska lekarskiego.
Ale to wskazuje na problem.
Tak, bo to są wizyty, które udało się przeprowadzić, choć do załatwienia było także wiele bieżących spraw. Główna przyczyna otyłości stanowi niewłaściwe odżywianie i brak ruchu. Możemy przekazać podstawowe zalecenia dotyczące prawidłowego odżywiania się i aktywności fizycznej. Ale do głębszego dobrania zaleceń niezbędny jest dietetyk.
Czy łatwiej jest trafić z uświadomieniem problemu do kobiety, czy do mężczyzny?
Trudne pytanie. To zależy od indywidualnego podejścia do zdrowia i jego wagi dla pacjenta. Spotykam się z pacjentami, którzy bagatelizują problem i zgłaszają się osoby, które jeśli są zmotywowane mogą naprawdę stracić na wadze. Jak przekonać do tego? Dla kobiet argumentem są względy estetyczne, dla innych względy zdrowotne, czy nawet finansowe. Trzeba o tym rozmawiać delikatnie i systematycznie. Środowisko lekarzy rodzinnych docenia wagę problemu otyłości, bo stanowi ona punkt wyjścia dla innych zaburzeń, które musimy leczyć. Jeśli zwrócimy dostateczną uwagę na problem otyłości to będziemy mieli mniej problemów z chorobami jej towarzyszącymi.
Bardzo często. Biorąc pod uwagę moja populację, którą przebadałam ten problem występuje u 67 procent pacjentów. Badania NATPOL PLUS są zbliżone, ale wyniki badania LIPIDOGRAM 2010 już mówią o występowaniu otyłości aż u 78 procent pacjentów. Poza tym częstość zgłaszających się pacjentów z otyłością jest duża. My, jako lekarze rodzinni diagnozujemy duża grupę pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby krążenia, a im najczęściej towarzyszy nadwaga i otyłość.
Czyli otyłość nie stanowi pierwszej choroby , z jaka zgłasza się pacjent, ale jest schorzeniem towarzyszącym.
Najczęściej właśnie tak się dzieje. Lekarz rodzinny zwraca uwagę, że występuje nieprawidłowa masa ciała i potem następują kolejne działania. Ale zdarza się także, ze pacjenci przychodzą do nas z problemem otyłości. Najczęściej są to kobiety. Chodzi zapewne o względy estetyczne. Ale to jest zdecydowana mniejszość naszych pacjentów z otyłością. Po za tym jest duża grupa chorych, która neguje problem otyłości. Nawet kiedy lekarz zauważa problem, potwierdza badaniem, to do pacjenta on nie dociera.
Kiedy możemy zacząć mówić o otyłości?
Wtedy, kiedy BMI wynosi 30 i powyżej. Chociaż BMI jest nie do końca miarodajne, bo na przykład osoby wysportowane mają wyższy wskaźnik otyłości z powodu wyższej masy mięśniowej. Tak samo wskaźnika nie bierzemy pod uwagę u kobiet w ciąży.
Co może zrobić lekarz rodzinny dla pacjenta z otyłością?
Lekarz może delikatnie zwracać uwagę i powtarzać te uwagi wielokrotnie, przy kolejnych wizytach. Naszym atutem jest to, że konsultujemy pacjentów wielokrotnie, dlatego możemy uświadamiać pacjenta, że problem otyłości występuje, że jest to choroba i trzeba ją leczyć.
Czym grozi nieleczona otyłość?
Między innymi powikłaniami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą, nadciśnieniem, ale nie tylko chorobami układu naczyniowego. Równie częstym problemem są dolegliwości kostno-stawowe. Proszę sobie wyobrazić osobę, która całe życie nosi na sobie worek ziemniaków, który jest balastem tworzonym przez nadwagę. I on powoduje niszczenie układu kostno-stawowego. Częściej dochodzi do zmian zwyrodnieniowych w stawach kolanowych, czy biodrowych.
Czy lekarz rodzinny może podać metforminę?
Tak, stosujemy ją obecnie według najnowszych zaleceń. W przypadku otyłości i współistniejącej insulinooporności, czyli zaburzeń gospodarki węglowodanowej. To jest stwierdzane na podstawie badania. Wykonujemy w tym wypadku test obciążenia glukozą.
Jakie są efekty terapii z metforminą?
Jeśli nie są połączone ze zmianą stylu życia to niekoniecznie dobre, ale jeśli są, to i efekty mogą być bardzo dobre.
Jakie instrumenty posiada lekarz rodzinny jeśli chodzi o profilaktykę otyłości?
Profilaktyka otyłości głównie polega na zwracaniu uwagi i zachęcaniu pacjenta w kierunku prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej. Mamy takie narzędzie służące wykrywaniu nieprawidłowości i kierowanie porad już do osób zagrożonych problemem. To jest program NFZ dotyczący profilaktyki chorób krążenia, w którym jednym z elementów jest oznaczenie BMI.
Ograniczeniem na pewno jest krótki czas wizyty. A co stanowi największą trudność dla lekarza rodzinnego w leczeniu otyłości i jej profilaktyce?
Ten krótki czas wizyty. Dzięki współpracy w zespole, część zadań możemy przerzucić na zespół pielęgniarski. Ale na samą edukację pozostaje mało czasu.
Wśród 20 tys. wizyt 6,8 procent stanowiły wizyty tylko z problemem otyłości. To dużo, czy mało?
Trudno powiedzieć. To są dane szacunkowe zebrane przeze mnie. W każdej praktyce może to wyglądać inaczej. Trudno to odnieść do całości środowiska lekarskiego.
Ale to wskazuje na problem.
Tak, bo to są wizyty, które udało się przeprowadzić, choć do załatwienia było także wiele bieżących spraw. Główna przyczyna otyłości stanowi niewłaściwe odżywianie i brak ruchu. Możemy przekazać podstawowe zalecenia dotyczące prawidłowego odżywiania się i aktywności fizycznej. Ale do głębszego dobrania zaleceń niezbędny jest dietetyk.
Czy łatwiej jest trafić z uświadomieniem problemu do kobiety, czy do mężczyzny?
Trudne pytanie. To zależy od indywidualnego podejścia do zdrowia i jego wagi dla pacjenta. Spotykam się z pacjentami, którzy bagatelizują problem i zgłaszają się osoby, które jeśli są zmotywowane mogą naprawdę stracić na wadze. Jak przekonać do tego? Dla kobiet argumentem są względy estetyczne, dla innych względy zdrowotne, czy nawet finansowe. Trzeba o tym rozmawiać delikatnie i systematycznie. Środowisko lekarzy rodzinnych docenia wagę problemu otyłości, bo stanowi ona punkt wyjścia dla innych zaburzeń, które musimy leczyć. Jeśli zwrócimy dostateczną uwagę na problem otyłości to będziemy mieli mniej problemów z chorobami jej towarzyszącymi.
