Profilaktyka zakażeń RSV powinna objąć wszystkie dzieci do pierwszego roku życia

Wszystkie noworodki i niemowlęta do pierwszego roku życia powinny być objęte profilaktyką zakażeń wirusem RSV w trakcie pierwszego dla nich sezonu zakażeń – oceniają Polskie Towarzystwo Pediatryczne oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii w swoich najnowszych rekomendacjach.

Syncytialny wirus oddechowy (respiratory syncytial virus – RSV) jest jedną z głównych przyczyn ostrych zakażeń dolnych dróg oddechowych u małych dzieci. Szacuje się, że u dzieci w pierwszym roku życia jest przyczyną 70 proc. infekcji dróg oddechowych, a przed drugim rokiem życia infekcję tym wirusem przechodzi nawet 100 proc. dzieci.

RSV czterokrotnie bardziej zakaźny niż wirus grypy

– Zakażenie nim może być bardzo niebezpieczne, nieprzewidywalne i dotyczyć każdego dziecka. (...) U noworodków, niemowląt, szczególnie urodzonych przedwcześnie oraz u dzieci z chorobami przewlekłymi przebieg zakażenia RSV częściej może prowadzić do niewydolności oddechowej, co wymaga leczenia szpitalnego. U dzieci po zakażeniu RSV występuje zwiększone ryzyko rozwoju astmy – wymieniła prof. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego.

Jak przypomniała, aż 80 procent dzieci hospitalizowanych z powodu infekcji RSV stanowią jednak dzieci zdrowe, nienależące do grup ryzyka i urodzone o czasie.

– W przypadku ciężkiego przebiegu zakażenia RSV dziecko ma duszności, świszczący oddech, nasilający się kaszel, a saturacja spada poniżej 92–93 proc. Zawsze konieczne jest leczenie w szpitalu, które obejmuje podawanie płynów dożylnych, stosowanie inhalacji, tlenoterapię – wyjaśniła prof. Jackowska. W najcięższych przypadkach konieczna jest wentylacja mechaniczna na oddziale intensywnej opieki medycznej, co oznacza intubację i podłączenie dziecka do respiratora.

RPD o ochronie zdrowia noworodków i niemowląt przed wirusem RSRzecznik Praw Dziecka zwrócił się o przedstawienie stanowiska resortu zdrowia w sprawie programu w zakresie profilaktyki zakażeń dolnych dróg oddechowych spowodowanych wirusem RS.

W Polsce co roku odnotowuje się wysoką liczbę zakażeń RSV, zwłaszcza w sezonie zakażeń, czyli od września do kwietnia.

Obecnie istnieją możliwości profilaktyki zakażeń tym wirusem. Ograniczają one znacznie zachorowalność oraz hospitalizacje związane z ciężkim przebiegiem infekcji. Profilaktyka jest jednak refundowana wyłącznie wcześniakom oraz dzieciom z ciężkimi chorobami przewlekłymi.

Nowe rekomendacje dotyczące profilaktyki RSV

Polskie Towarzystwo Pediatryczne oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii prof. Jarosław Peregud-Pogorzelski opracowali nowe rekomendacje dotyczące profilaktyki zakażeń syncytialnym wirusem oddechowym (RSV) u dzieci: „Profilaktyka zakażeń syncytialnym wirusem oddechowym (RSV) u dzieci. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii”. Zostały one opublikowane w ostatnim numerze „Przeglądu Pediatrycznego” (2/2024).

Eksperci wskazują w nich jednoznacznie, że profilaktyka zakażeń RSV powinna objąć wszystkie noworodki i niemowlęta do pierwszego roku życia w trakcie pierwszego dla nich sezonu zakażeń.

– Istnieją specyficzne środki profilaktyczne chroniące przed wirusem RS, takie jak uodpornienie bierne, czyli podanie jednorazowo domięśniowo przeciwciała monoklonalnego, które nie dopuszcza do zakażenia, gdy dojdzie do kontaktu z osobą chorą – powiedziała prof. Jackowska.

Refundacja przeciwciał monoklonalnych

W tej chwili zarejestrowane są dwa przeciwciała monoklonalne do immunizacji biernej: paliwizumab i nirsewimab. Pierwsze podaje się co miesiąc w sezonie zachorowań, a drugie tylko raz.

Paliwizumab jest w Polsce finansowany dla wcześniaków, a także dla dzieci z astmą oskrzelowo-płucną i z wrodzonymi wadami serca w ramach programu lekowego B.40. Podaje się go domięśniowo raz w miesiącu, w sezonie zakażeń wirusem RS. W tym okresie dziecko spełniające kryteria programu lekowego powinno otrzymać od 3 do 5 dawek leku.

Pediatrzy zalecają w najnowszych rekomendacjach, aby kontynuować ten program. Zaznaczają jednocześnie, że decyzja o kontynuacji powinna uwzględniać analizy farmakoekonomiczne i opinię rodziców.

Drugie przeciwciało monoklonalne przeznaczone do biernej immunizacji – nirsewimab – ma działanie długofalowe. Jest ono przeznaczone do zapobiegania infekcjom dolnych dróg oddechowych wywołanym wirusem RS u wszystkich dzieci do drugiego roku życia.

– Podaje się je domięśniowo jednorazowo przed lub w trakcie sezonu zakażeń. Jedna dawka zapewnia ochronę co najmniej przez 5 miesięcy – dodała prof. Jackowska. Badania kliniczne wykazały, że przeciwciało to zmniejsza ryzyko wystąpienia zakażeń dolnych dróg oddechowych o 70–80 proc. w porównaniu z placebo.

Zgodnie z rekomendacjami noworodki urodzone w czasie sezonu RSV (od października do marca) powinny otrzymać nirsewimab w pierwszym miesiącu życia, najlepiej podczas hospitalizacji na oddziale noworodkowym. Niemowlęta urodzone od kwietnia do września powinny otrzymać nirsewimab przed rozpoczęciem sezonu RSV (wrzesień – listopad), a więc w zależności od miesiąca urodzenia między drugim a szóstym miesiącem życia.

Dodatkowo, druga dawka nirsewimabu zalecana jest niemowlętom poniżej 24 miesięcy, które rozpoczynają drugi sezon RSV, a jednocześnie urodziły się przedwcześnie (przed 33. tygodniem ciąży), jak również niemowlętom z przewlekłymi wrodzonymi lub nabytymi chorobami, które zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji RSV.

Szczepionka dla kobiet w ciąży

– Istnieje także szczepionka, którą można stosować u kobiet w ciąży – pomiędzy 32. a 36. tygodniem, a w szczególnych przypadkach od 28. tygodnia. Szczepienie zaleca się szczególnie kobietom, których termin porodu przypada w okresie sezonu RSV, tj. między początkiem września a końcem marca – wytłumaczyła prof. Jackowska.

Eksperci rekomendują, aby szczepionka była w programie szczepień zalecanych dla kobiet w ciąży i była w pełni refundowana. Niemowlęta urodzone w sezonie RSV, których matki otrzymały szczepionkę w okresie ciąży, powinny być uważane za chronione.

Uodpornienie bierne – program trafił do MZ

W rekomendacjach przedstawiono także uzasadnienia do wprowadzenia programu polityki zdrowotnej pt. „Ogólnopolski program profilaktyki zdrowotnej: jednokrotne uodpornienie bierne przeciwciałem monoklonalnym w zakresie profilaktyki zakażeń dolnych dróg oddechowych spowodowanych wirusem RS na lata 2025–2030”.

W marcu 2024 r. Polskie Towarzystwo Pediatryczne złożyło ten program w Ministerstwie Zdrowia.