Pytania o poradnię POZ

Na podstawie sygnałów wpływających do Rzecznika Praw Pacjenta za pośrednictwem Telefonicznej Informacji Pacjenta Biuro RPP przygotowało zestawienie najczęściej zadawanych pytań, które w ostatnim czasie budzą największe zainteresowanie.

1. Nie mogę dodzwonić się do przychodni lekarza rodzinnego, a jak mi się uda, to otrzymuję informację, że nie ma już dostępnych miejsc. Co mam w takiej sytuacji zrobić?

Przychodnie powinny tak zorganizować pracę, żeby pacjenci mogli bez przeszkód dodzwonić się do rejestracji i umówić na teleporadę lub wizytę osobistą. Pamiętaj! W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia pacjenta świadczenie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej jest udzielane w dniu zgłoszenia, zgodnie z harmonogramem pracy placówki. W innych przypadkach świadczenia lekarza rodzinnego są udzielane w terminie uzgodnionym z pacjentem. Nie powinny zatem mieć miejsca sytuacje, w których pacjent jest odsyłany do podjęcia kolejnej próby rejestracji w kolejnych dniach.

Pacjent powinien mieć możliwość zarezerwowania terminu porady już przy pierwszym kontakcie. Przychodnie są czynne od poniedziałku do piątku, w godzinach 8.00–18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. W tym czasie placówka powinna być dostępna dla pacjentów i zapewnić telefoniczny kontakt z rejestracją, teleporadę oraz – w razie potrzeby zdrowotnej lub kiedy wynika to z przepisów prawa, a także na żądanie pacjenta – osobistą wizytę w przychodni.

Jeżeli nie możesz dodzwonić się do swojej przychodni lekarza rodzinnego lub masz problem z rejestracją w innej formie, zgłoś to do Rzecznika Praw Pacjenta – tel. [phone] (prefiks 2), połączenie bezpłatne z tel. stacjonarnych i komórkowych.

Po godzinie 18.00 aż do 8.00 rano dnia następnego (całodobowo oraz w dni ustawowo wolne od pracy) możesz skorzystać z opieki lekarskiej i pielęgniarskiej w ramach tzw. nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Takie świadczenia są bezpłatne i udzielane bez skierowania w dowolnym punkcie udzielającym świadczeń w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej.

W przypadkach nagłych, kiedy twoje zdrowie lub życie może być zagrożone, możesz skorzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych w izbach przyjęć i na szpitalnych oddziałach ratunkowych, czyli SOR-ach.   

2. Rejestracja w placówce mojego lekarza rodzinnego działa tylko w określonych godzinach – od 8 do 11 oraz od 15 do 17. Co jednak, jeśli nie mogę w tym czasie zgłosić się do przychodni? Czy to właściwe postępowanie?

Taki sposób postępowania nie jest właściwy. Zgodnie z przepisami prawa placówka podstawowej opieki zdrowotnej ma obowiązek dokonywania bieżącej rejestracji pacjentów, a pacjent powinien zostać obsłużony w sposób właściwy, niezależnie od czasu swojego przyjścia.

Jeśli napotkasz na taką sytuację w placówce medycznej, należy to zgłosić do Rzecznika Praw Pacjenta.

3. Mój lekarz rodzinny przebywa na urlopie. Kto w tym czasie powinien zapewnić mi opiekę medyczną?

Placówka podstawowej opieki zdrowotnej musi zapewnić zastępstwo za lekarza, który jest nieobecny w pracy. W rejestracji pacjent powinni państwo otrzymać informację, w jaki sposób można uzyskać pomoc lekarską. Jeśli spotkasz się z odmową udzielenia pomocy w takiej sytuacji, zadzwoń na infolinię Rzecznika Praw Pacjenta pod nr telefonu 800 190 590.

4. W przychodni odmówiono mi przyjęcia deklaracji wyboru lekarza POZ. Co mam zrobić?

Poradnia POZ nie może odmówić przyjęcia deklaracji wyboru, z wyjątkiem sytuacji, gdy w placówce został przekroczony limit pacjentów, którzy mogą pozostawać pod opieką lekarza. W przypadku nieuzasadnionej odmowy przyjęcia deklaracji, poinformuj o tym i poproś o interwencję właściwy oddział Narodowego Funduszu Zdrowia lub skontaktuj się z Telefoniczną Informacją Pacjenta pod nr. tel. [phone], prefiks 1.

5. Czy lekarz rodzinny może odmówić przepisania leku przyjmowanego na stałe, a zleconego przez specjalistę?

Jeśli informacja o przyjmowanym leku jest w dokumentacji medycznej lekarza rodzinnego lub mamy zaświadczenie od lekarza specjalisty, że lek jest przyjmowany stale, to nie ma przeszkód, aby lekarz wystawił receptę na taki lek.

6. Przychodnia mojego lekarza rodzinnego informuje pacjentów, że udziela porad wyłącznie w formie teleporad. Wiem, że jest to dopuszczalna forma pomocy medycznej, ale czy można całkowicie wyłączyć wizyty osobiste u lekarza?

Absolutnie nie. Teleporady są oczywiście pełnoprawną formą udzielania pomocy medycznej, niemniej ograniczenie porad lekarza rodzinnego wyłącznie do tej formy jest niedopuszczalne. Pacjent ma prawo do skorzystania z osobistej wizyty u lekarza rodzinnego, gdy jego stan zdrowia tego wymaga.

Jeśli lekarz na podstawie przedstawionych przez ciebie dolegliwości zdecyduje, że wystarczy teleporada, możesz się na nią nie zgodzić (z wyjątkiem, gdy porada ma dotyczyć wyłącznie wystawienia recepty niezbędnej do kontynuacji leczenia, zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne albo wydania zaświadczenia lekarskiego). Jeśli lekarz tego nie uwzględni, poinformuj o tym kierownika przychodni i poproś go o weryfikację postępowania lekarza.

Pamiętaj także, że są sytuacje, kiedy pacjenta obowiązkowo należy przyjąć na wizycie osobistej. Są to sytuacje, gdy:
– jest to pierwsza wizyta u wybranego lekarza POZ;
– porada ma związek z chorobą przewlekłą, w przebiegu której doszło do pogorszenia lub zmiany objawów;
– porada ma związek z podejrzeniem choroby nowotworowej;
– porada dotyczy dziecka do 6. roku życia, poza poradami kontrolnymi w trakcie leczenia, ustalonego w wyniku osobistego badania pacjenta, których udzielenie jest możliwe bez badania fizykalnego.

7. Lekarz rodzinny odmówił wypisania recepty na tabletki antykoncepcyjne. Czy ma do tego prawo? Co mam teraz zrobić?

O wydaniu recepty decyduje lekarz, ponieważ to on bierze odpowiedzialność za skutki przepisanego pacjentowi leku. Lekarz POZ może wystawić ci receptę na tabletki antykoncepcyjne doraźnie, np. w sytuacji utrudnionego kontaktu z ginekologiem, po okazaniu zaświadczenia od ginekologa o przyjmowanej antykoncepcji. Jednak może też odmówić wypisania recepty. W tej sytuacji pozostaje zgłosić się do ginekologa, który po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu odpowiednich badań, może wystawić receptę.

Pamiętaj! Do ginekologa nie potrzebujesz skierowania.

8. Czym jest opieka koordynowana w POZ? Jakie zmiany weszły w życie od początku października 2022 r.?

Od 1 października 2022 r. pacjenci mogą liczyć na dodatkowe badania i konsultacje przeprowadzane w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Wprowadzony został model opieki koordynowanej w POZ. Lekarze rodzinni/POZ mogą realizować tzw. opiekę koordynowaną nad pacjentem, na którą składają się: porady kompleksowe, badania diagnostyczne, konsultacje specjalistyczne, porady edukacyjne oraz dietetyczne.

W rezultacie chorzy na takie schorzenia, jak cukrzyca, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy niedoczynność tarczycy, zostaną objęci pełnym leczeniem w przychodniach POZ, bez konieczności zapisywania się do specjalistów w placówkach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Konsultacje mogą odbywać się na zasadzie pacjent – lekarz oraz lekarz POZ – lekarz specjalista, bez potrzeby kierowania pacjenta do placówek ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. W przypadku konieczności wizyty u specjalisty umówi ją POZ, a nie sam pacjent.

Należy podkreślić, że obecnie poradnie POZ nie mają obowiązku przystąpienia do modelu opieki koordynowanej. Wprowadzenie opieki koordynowanej to proces, który wymaga czasu. Przychodnie, które już są gotowe do włączenia koordynacji, mogą występować do oddziałów wojewódzkich NFZ z wnioskiem o rozszerzenie umowy o usługi związane z opieką koordynowaną.

W kolejnym kroku oddział wojewódzki NFZ sprawdzi wnioski i podpisze aneksy do umów. Wówczas konkretne placówki POZ poszerzą swoją ofertę dla pacjentów.

9. Czy lekarz POZ może przyjmować pacjentów komercyjnych w godzinach pracy w ramach NFZ?

Lekarz udzielający świadczeń w ramach umowy z NFZ nie może – w godzinach wykazanych w harmonogramie pracy – udzielać świadczeń odpłatnie (komercyjnie.) Jeżeli w ramach poradni wykazano pracę lekarza w godzinach 8.00–16.00, to ten czas jest „zarezerwowany” wyłącznie dla pacjentów w ramach umowy z NFZ. Nawet gdyby lekarz nie miał w tym czasie pacjentów, nie ma może przyjąć pacjenta komercyjnie. Uwaga! harmonogram to wykaz załączony do umowy z NFZ.

10. Czy mam prawo wejść do gabinetu z osobą towarzyszącą?

Tak, na życzenie pacjenta przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska, może to być każdy, kogo pacjent wskaże. Jest to prawo pacjenta. Zgłoś chęć skorzystania z tego prawa lekarzowi. Pamiętaj jednak, że w określonych sytuacjach, tj. w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta, lekarz może odmówić obecności osoby bliskiej. Powinien jednak wyjaśnić pacjentowi swoją decyzję oraz odnotować odmowę w dokumentacji medycznej pacjenta.

Przeczytaj także: „Opieka koordynowana w POZ zmienia na lepsze opiekę nad pacjentem”.